Bà Mạnh Vãn Chu, con gái người sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi, bị bắt ngày 1-12 ở Canada theo yêu cầu của Mỹ với cáo buộc vi phạm lệnh cấm vận thương mại mà Washington áp đặt với Tehran. Trung Quốc ngay lập tức coi vụ bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu là một động thái chính trị của Washington, đồng thời yêu cầu Canada ngay lập tức thả bà Mạnh Vãn Chu, nếu không sẽ phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng.
    |
 |
|
Bà Mạnh Vãn Chu được tại ngoại sau khi nộp tiền bảo lãnh 7,5 triệu USD. Ảnh: AP |
Vụ bắt giữ xảy ra giữa lúc cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang diễn ra căng thẳng. Dù chưa biết cuộc chiến này bao giờ đến hồi kết, song Canada đã bị thiệt đơn, thiệt kép. Chỉ vài ngày sau khi đưa ra lời cảnh báo, lực lượng an ninh Trung Quốc đã bắt giữ hai công dân Canada, gồm doanh nhân Michael Spavor và cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig trong hai sự vụ riêng lẻ vì nghi ngờ họ có liên quan đến các hoạt động gây tổn hại đến an ninh quốc gia của Trung Quốc. Căng thẳng ngoại giao hai nước cũng khiến Bộ trưởng Du lịch Canada Melanie Joly quyết định hoãn chuyến thăm đến Trung Quốc đã được lên kế hoạch vào tuần này để tham dự sự kiện đánh dấu kết thúc một năm xúc tiến du lịch giữa Trung Quốc và Canada.
Theo báo chí Canada, trước khi căng thẳng nổ ra, Ottawa có mối quan hệ ngoại giao tương đối tốt đẹp với Bắc Kinh. Cha của Thủ tướng Justin Trudeau, ông Pierre Trudeau, người cũng là Thủ tướng Canada trong giai đoạn 1968-1984, đã ủng hộ chính sách một Trung Quốc và đây là mô hình để nhiều nước khác công nhận Trung Quốc vào thập niên 1970. Tới nay, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada, chỉ sau Mỹ. Vì thế, việc để quan hệ song phương Canada-Trung Quốc xấu đi có thể khiến cho nền kinh tế Canada chịu nhiều tác động. Mặc dù vậy, Thủ tướng Canada Justin Trudeau ngày 15-12 vẫn khẳng định, Canada có quan điểm rất rõ ràng về việc bảo vệ những công dân nước này bị bắt, tìm hiểu lý do và nỗ lực hợp tác với Trung Quốc để cho thấy rằng hành động của họ là “không thể chấp nhận được”.
Để đối phó với những động thái “trả đũa” tiếp theo của Bắc Kinh, ngày 14-12, tại Washington, Mỹ và Canada đã tiến hành các cuộc đàm phán theo cơ chế 2+2 giữa các Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại giao hai nước với chủ đề thảo luận chính là vụ bắt giữ và dẫn độ bà Mạnh Vãn Chu cùng các vấn đề xung quanh việc hai công dân Canada vừa bị nhà chức trách của Trung Quốc bắt giữ. Tại cuộc đàm phán, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khẳng định, Washington “tôn trọng pháp trị trong từng bước tiến hành” trong vụ việc liên quan tới bà Mạnh.
Mặc dù Mỹ khẳng định cam kết bảo vệ Canada trước những hành động “trả đũa” từ Bắc Kinh, song giới quan sát cho rằng, Ottawa cần tự mình giải quyết bất đồng với Trung Quốc càng sớm càng tốt. Bởi lẽ, Trung Quốc là một thị trường quan trọng trong chiến lược tăng cường xuất khẩu sang châu Á của Canada. Nếu để căng thẳng ngoại giao ảnh hưởng lâu dài tới hợp tác thương mại với Trung Quốc sẽ chỉ khiến Canada thiệt hại hơn mà thôi.
LINH OANH