Danh mục các sản phẩm mới được đưa vào lệnh cấm bao gồm: Phần cứng của đồ điện tử, tàu thủy, phụ tùng ô tô, phế liệu và phế liệu thép không gỉ, titan và gỗ.
    |
 |
|
Một trung tâm tái chế rác thải nhựa ở Trung Quốc. Ảnh: Reuters |
Từ thập niên 1980, Trung Quốc đã bắt đầu nhập khẩu chất thải rắn như một nguồn nguyên liệu thô phục vụ cho ngành tái chế trong nước và sau đó nhanh chóng trở thành quốc gia nhập khẩu chất thải rắn lớn nhất thế giới. Theo thống kê của Cục Tái chế Quốc tế, Trung Quốc nhập khẩu 7,3 triệu tấn chất thải nhựa trong năm 2016, chủ yếu từ châu Âu, Nhật Bản và Mỹ, do nhu cầu trong nước tăng còn chi phí tái chế và sản xuất thấp. Ngành công nghiệp tái chế khổng lồ của quốc gia châu Á rất phát triển, trở thành nguồn cung cấp kim loại và vật liệu để sử dụng trong thị trường nội địa. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này cũng để lại những tác hại nghiêm trọng đối với môi trường. Phế liệu được thu gom để tái chế thường chứa các chất độc hại, có thể thải ra môi trường trong quá trình xử lý. Bên cạnh đó, chính quá trình này cũng tạo ra khí thải. Tình trạng đốt nhựa không được kiểm soát dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và chất lượng không khí. Chính phủ Trung Quốc đã buộc phải có biện pháp cứng rắn nhằm đối phó với tình trạng này.
Ngày 18-7-2017, Bắc Kinh thông báo với Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) rằng, bắt đầu từ cuối năm 2017, sẽ cấm nhập vào lãnh thổ Trung Quốc 24 loại chất thải rắn, trong đó có nhựa, giấy và vải sợi. Cùng với đó, Trung Quốc sẽ đóng cửa một số nhà máy xử lý chất thải, tăng cường các biện pháp kiểm tra về chất lượng chất thải. Được biết, đẩy mạnh thực thi lệnh cấm nhập khẩu chất thải rắn là một phần trong cuộc chiến chống ô nhiễm và giúp nước này “nâng cấp” nền kinh tế, tiến lên nấc thang cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Thực thi lệnh cấm này là một trong những ưu tiên của Chính phủ Trung Quốc trong năm 2018. Lượng nhập khẩu chất thải rắn của Trung Quốc vì vậy đã giảm sâu trong 10 tháng năm 2018.
Với nhận thức ngày càng tăng của công chúng đối với vấn đề môi trường và vì sự phát triển xanh của Trung Quốc, chính phủ nước này đã quyết định tiến tới loại bỏ dần chất thải rắn vào cuối năm 2019, với việc cắt giảm danh mục nhập khẩu chất thải cho phép xuống còn 18 loại thay vì 66 loại hồi năm 2017.
Tuy nhiên, quyết định thay đổi chính sách nhập khẩu chất thải rắn của Trung Quốc đã khiến thị trường phế liệu toàn cầu “náo loạn”, khi trong một thời gian dài Trung Quốc được coi là nhà nhập khẩu phế liệu số 1 thế giới, nhập hơn 50% rác thải nhựa toàn cầu. Sau lệnh cấm của Trung Quốc, các nhà xuất khẩu rác thải nhựa vẫn chưa tìm ra thị trường mới thay thế. Trước tình trạng này, tờ Daily Mail dẫn lời các nhà khoa học cảnh báo, có thể tới năm 2030 thế giới sẽ ngập trong rác thải nhựa, với khối lượng lên tới 111 triệu tấn và có nguy cơ “không biết đi đâu về đâu”.
Ở một góc độ khác, nhiều chuyên gia lo ngại, khi giảm tái chế rác thải phế liệu, Trung Quốc sẽ phải dùng nhiều nguyên liệu thô hơn, tốn nhiều năng lượng và gây ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất. Số liệu cho thấy, gần đây, lượng nhập khẩu nhựa nguyên chất của Trung Quốc tăng lên, trong khi rác nhựa tái chế giảm đi. Điều đó làm cho chi phí nhiều sản phẩm sản xuất tại Trung Quốc tăng lên.
Bên cạnh đó, cú thay đổi đột ngột của Trung Quốc cũng có thể biến một số nước đang phát triển, nhất là ở khu vực Đông Nam Á, trở thành bãi phế thải của thế giới nếu các nhà chức trách không quản lý tốt. Một số nước Đông Nam Á cũng có nhiều nhà máy tái chế nhựa nhưng quy mô không đủ lớn để tiếp nhận những khối rác khổng lồ đến từ các nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu.
HÀ LAN