Thế nhưng mấy ai biết được rằng, Nadia Murad, 25 tuổi, trước đó từng là nô lệ tình dục của phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq.

Nadia Murad sinh năm 1993 trong một gia đình người Yazidi, một cộng đồng sắc tộc tôn giáo người Kurd ở làng Kocho, tỉnh Sinjar, miền Bắc Iraq. Hằng ngày sau giờ học, Nadia lại đi làm đồng hoặc dọn dẹp nhà cửa đỡ đần cho mẹ. Cha của cô mất, để lại mình mẹ chăm lo cho 13 đứa con. “Dù cuộc sống khó khăn nhưng gia đình tôi vẫn yêu mảnh đất chôn nhau cắt rốn này. Chúng tôi không muốn rời xa nơi đây”, Nadia từng chia sẻ.

leftcenterrightdel
Nadia Murad. Ảnh: The Times of Israel

Cuộc sống của gia đình Nadia đang yên bình thì một ngày tháng 8-2014, các phiến quân IS tràn tới làng Kocho. Chúng tàn sát đàn ông, bắt giữ trẻ em và phụ nữ để biến họ thành phiến quân và nô lệ tình dục. Trong số hàng nghìn phụ nữ Yazidi bị IS bắt giữ có cô gái trẻ Nadia Murad. Suốt những ngày tháng bị giam giữ, Nadia Murad không còn nhớ rõ cô bị hãm hiếp bao nhiêu lần. Nadia từng bị ép kết hôn với hai tay súng. Sự tủi nhục khiến nhiều lúc cô muốn tự tử, song vì thương mẹ và các em, cô không đành lòng và nung nấu ý định bỏ trốn. Sau nhiều lần thất bại, cuối cùng cô đã bỏ trốn thành công. Cô được một tổ chức hỗ trợ người Yazidi giúp đỡ đưa sang Đức đoàn tụ với người thân.

Tại Đức, Nadia đã chia sẻ câu chuyện của mình với truyền thông quốc tế, trở thành một tiếng nói đại diện cho những phụ nữ và trẻ em gái bị bắt cóc. Từ đó, Nadia đã cống hiến hết mình cho điều mà cô gọi là “cuộc chiến của dân tộc”, trở thành người phát ngôn nổi tiếng trước cả khi phong trào #MeToo nhằm chống quấy rối và bạo hành tình dục lan tỏa khắp thế giới.

Năm 2016, cô gái 23 tuổi này được chọn làm Đại sứ thiện chí đầu tiên của Liên hợp quốc, đại diện cho những người sống sót qua nạn buôn người. Tiếng nói của Nadia giờ đây có sức ảnh hưởng toàn cầu, giúp đòi công lý cho dân tộc của cô và khiến quốc tế công nhận những hành vi của phiến quân IS là diệt chủng. Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc năm 2017 đã cam kết giúp Iraq thu thập những bằng chứng tội ác của IS.

Với việc được trao Giải Nobel Hòa bình 2018, Nadia Murad trở thành người phụ nữ thứ 17 và là người trẻ tuổi thứ hai đoạt giải thưởng danh giá này. Trước đó, cô Malala Yousafzai, người Pakistan, được trao giải thưởng cao quý này ở tuổi 17 vào năm 2014. Ngoài ra, nhà hoạt động Nadia Murad trước đó còn được nhận giải thưởng danh giá về nhân quyền Sakharov do Liên minh châu Âu (EU) trao tặng năm 2016 và giải thưởng về nhân quyền Vaclav Havel của Hội đồng châu Âu.

Người chia Giải Nobel Hòa bình với Nadia Murad là bác sĩ Denis Mukwege, 63 tuổi. Ông là người đã sáng lập bệnh viện Panzi ở Bukavu thuộc Cộng hòa Dân chủ Congo vào năm 1988 để chữa trị cho những phụ nữ bị cưỡng hiếp tập thể trong thời chiến và các nạn nhân bị bạo hành tình dục. Trong hơn hai thập kỷ hành nghề, ông đã giúp đỡ hàng chục nghìn nạn nhân vượt lên nỗi đau và nỗi kinh hoàng, trở thành những tiếng nói mạnh mẽ chống lại nạn bạo lực tình dục trong chiến tranh và xung đột vũ trang.

Trong tuyên bố chính thức công bố ngày 5-10, Ủy ban Nobel Na Uy khẳng định, những nỗ lực của bác sĩ Denis Mukwege và cô Nadia Murad đã giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng quốc tế về nạn bạo lực tình dục trong chiến tranh, tạo tiền đề cho các cuộc điều tra, truy bắt và xét xử thích đáng những kẻ gây ra tội ác này. Tuyên bố của Ủy ban Nobel Na Uy nhấn mạnh, một thế giới hòa bình chỉ có thể xây dựng lên nếu phụ nữ và các quyền cơ bản của nữ giới được công nhận và bảo vệ trong chiến tranh.

Lễ trao Giải Nobel Hòa bình sẽ được tổ chức tại Oslo, Na Uy vào ngày 10-12 tới, cũng chính là kỷ niệm 122 năm ngày mất của Alfred Nobel, “cha đẻ” của giải thưởng Nobel.

LINH OANH