Hôm đó, viện tổ chức bắn pháo để kiểm tra các sản phẩm của Cụm đề tài “Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo hệ thống điều khiển giám sát và thu thập dữ liệu Supervisory Control And Data Acquistion (SCADA) đặc thù diện rộng hoạt động trong điều kiện môi trường khắc nghiệt và xây dựng hệ thống PPK 37mm-2N tác chiến ngày và đêm”. Cụm đề tài này sau đó (năm 2012) được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ. Để giúp chúng tôi hiểu rõ hơn sự kiện này, Đại tá Vương Đức Thấn giải thích: Hiện PPK 37mm-2N còn được sử dụng trong các đơn vị phòng không của Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, trong tác chiến hiện đại, loại pháo này cần được cải tiến. Lý do cải tiến vì PPK 37mm-2N không được trang bị khí tài, ngắm bắn bằng máy ngắm thông thường. Để vận hành tác chiến trên một khẩu pháo cần nhiều pháo thủ (6 người). Các số liệu đưa vào tính toán như: Cự ly, hướng bay của mục tiêu chủ yếu dựa nhiều vào kinh nghiệm, độ chính xác thấp. Ban đêm nếu mục tiêu không phát sáng thì tác chiến rất khó khăn...

Khi PPK 37mm-2N được cải tiến thông qua áp dụng các sản phẩm của cụm đề tài đã nói ở trên sẽ có các tính năng rất ưu việt như: Phát hiện, bám sát, xác định tọa độ mục tiêu trong điều kiện ban ngày cũng như ban đêm, tính toán các tham số vận động của mục tiêu, trên cơ sở đó xác định phần tử bắn cho từng khẩu đội trong trận địa. Truyền phần tử bắn cho từng khẩu đội để thực hiện so kim tự động hoặc bán tự động, kiểm soát được trạng thái hoạt động của từng khẩu đội, hạ lệnh tiêu diệt mục tiêu đồng loạt cho toàn bộ trận địa thông qua hệ thống cò điện. Có khả năng chiến đấu bằng phương pháp bán tự động hoặc ngắm trực tiếp như các trận địa không có khí tài. Giảm 2 chiến sĩ tham gia trực tiếp chiến đấu đối với hệ thống bán tự động và giảm 4 chiến sĩ trực tiếp chiến đấu đối với hệ thống tự động.

leftcenterrightdel
Lãnh đạo Bộ Quốc phòng kiểm tra trước giờ trình diễn bắn pháo phòng không 37mm hai nòng, tháng 3-1998

Tìm hiểu chúng tôi được biết, cơ sở để viện cho ra lò các sản phẩm của cụm đề tài trên được bắt nguồn từ việc tìm hiểu thực tế chiến trường của một số cuộc chiến tranh trên thế giới. Ý tưởng về cải tiến, hiện đại hóa các trận địa PPK tầm thấp tác chiến ngày và đêm đáp ứng được chiến tranh hiện đại trên cơ sở các hệ thống điều khiển hỏa lực sử dụng công nghệ quang điện tử đã được Đại tá, GS, TSKH Cao Tiến Huỳnh, Viện trưởng thời điểm đó đưa ra và trực tiếp chỉ đạo tập thể viện quyết tâm thực hiện.

Sau khi được Bộ Quốc phòng đồng ý, năm 1996, viện bắt tay vào nhiệm vụ cải tiến đại đội PPK 37mm-2N đánh ngày và đêm. Đây là nhiệm vụ rất khó khăn vì vật tư, linh kiện, thậm chí cả tài liệu đều khan hiếm. Viện đã phát huy trí tuệ của tập thể, tìm nhiều giải pháp khắc phục khó khăn, thực hiện thành công đề tài. Sau 3 năm nghiên cứu, qua nhiều lần thử nghiệm, ngày 22-3-1999, viện đã phối hợp cùng các cơ quan, đơn vị thuộc Quân chủng Phòng không-Không quân đưa đại đội PPK 37mm-2N sau cải tiến đầu tiên đi thực tế huấn luyện bộ đội và đã tổ chức bắn đạn thật đạt kết quả tốt. Sau đó, viện tiếp tục đầu tư nghiên cứu hoàn thiện công nghệ để chế tạo hệ thống điều khiển hỏa lực cho các đại đội PPK 37mm-2N trong toàn quân. Ngoài ra, viện đã đề xuất và được chấp nhận mở hàng loạt đề tài nghiên cứu cấp Bộ Quốc phòng về PPK và đã cải tiến được hàng chục đại đội PPK 37mm-2N của toàn quân phục vụ huấn luyện, SSCĐ, được các đơn vị và bộ đội đánh giá cao.

Kết quả đó đã nói lên sự đoàn kết, quyết tâm vượt qua khó khăn, cống hiến hết mình vì khoa học của cán bộ, nhân viên trong viện. Theo Đại tá, TS Nguyễn Trung Kiên, Viện trưởng Viện Tự động hóa KTQS, tinh thần trên được thể hiện từ ngày đầu thành lập (1989). Lúc đó, đội hình nghiên cứu còn mỏng, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu thử nghiệm thiếu thốn, nhưng viện đã thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ “nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ (KHCN) trong lĩnh vực tự động hóa để triển khai phục vụ quốc phòng và kinh tế xã hội” được Bộ Quốc phòng giao. Tập thể cán bộ, nhân viên của viện luôn cố gắng để ổn định về tổ chức, tăng cường tiềm lực về cơ sở vật chất cũng như con người.

Trong quá trình thực hiện các đề tài, dự án, nhiệm vụ KHCN, viện đã nâng cao được trình độ, kinh nghiệm cho cán bộ KHCN. Đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật của viện đã tiếp cận, làm chủ và phát triển các tiến bộ KHCN trong các lĩnh vực, đặc biệt là công nghệ cao, làm cơ sở cho việc ứng dụng phục vụ quốc phòng và kinh tế... Viện đã triển khai thành công nhiều đề tài, nhiệm vụ, tạo ra nhiều sản phẩm phục vụ quốc phòng, hiện đã được trang bị cho quân đội. Xuyên suốt trong quá trình xây dựng và phát triển, viện đã thực hiện thành công hơn 70 đề tài nghiên cứu KHCN các cấp, hơn 600 nhiệm vụ áp dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ cho các đơn vị trong và ngoài quân đội. Thành tích xuất sắc trong công tác nghiên cứu khoa học đã góp phần quan trọng để Viện Tự động hóa KTQS vinh dự hai lần được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì (2014, 2019) và nhiều phần thưởng cao quý của Bộ Quốc phòng.

MÈ QUANG THẮNG