Có người thì hy vọng các vòm cầu ở phố cổ rồi sẽ được thông thoáng, sạch sẽ, trở thành điểm hẹn văn hóa thu hút du khách như phác thảo của một số kiến trúc sư cách đây vài năm...
Vòm cầu ở ngõ Hàng Hương.
Đến ngõ Hàng Hương, chúng tôi nghe người dân đùa nhau xôn xao: “Ngõ nhà mình bỗng nhiên nổi tiếng”. Và thực tế, vòm cầu đầu ngõ Hàng Hương là 1 trong 4 vòm cầu trên tuyến đường dẫn lên cầu Long Biên vẫn còn giữ nguyên kiến trúc từ thời Pháp xây dựng đến nay. Đó là lý do nơi đây được rất nhiều người tìm đến quay phim, chụp ảnh khi họ biết tin thành phố có ý định mở lại nhiều vòm cầu khác giống như vậy. Bác Đặng Tùng Bách (sinh năm 1961, ở số 18 ngõ Hàng Hương) rất phấn khởi khi chúng tôi hỏi chuyện bởi gia đình bác sống ở đây 50 năm qua. Bác chỉ tay lên chỗ rêu xanh phủ một góc của vòm cầu rồi nói: “Từ xưa tới giờ vòm cầu này vẫn nguyên vẹn như vậy. Giờ đây tôi vẫn không thể quên được những ngày còn nhỏ, mỗi khi nghe tiếng còi báo động sắp có máy bay B-52 của Mỹ thì nhiều người dân đang đi trên đường đều chạy nhanh vào các vòm cầu để tránh bom”. Còn trong hồi ức của ông Hoàng Văn Hồng (sinh năm 1932, ở số 6 Phùng Hưng) thì trước năm 1960, nhiều người dân lao động tỉnh lẻ lên Hà Nội mưu sinh thường hay tá túc dưới những vòm cầu ấy. Họ trải chiếu, giăng màn nghỉ ngơi vào các buổi tối ở đó như một “chốn đi về”.
Đa số các vòm cầu trên phố Phùng Hưng là nơi trú bom khá an toàn, riêng một số điểm sát ga dẫn lên cầu Long Biên thì lại không an toàn vì đó là trọng điểm mà Mỹ thả bom... Cô Trần Thu Hà (sinh năm 1965, sống ở 18D Cửa Đông) kể: “Tuổi thơ của tôi cùng rất nhiều trẻ con quanh khu vực này cũng có nhiều kỷ niệm vui với trò chơi trốn tìm bên các vòm cầu. Đến khi xây kín gần hết thì trẻ em cũng xa dần với trò chơi ấy. Nếu thành phố mở thông trở lại thì thật là hay, chắc chắn sẽ được nhiều người đồng tình, bởi việc cải tạo lại các vòm cầu sẽ mở ra không gian văn hóa mới, không chỉ đẹp, thông thoáng mà còn có ý nghĩa lịch sử để du khách tham quan Hà Nội”.
Các vòm cầu kín trên phở Gầm Cầu.
Cầu Long Biên được xây dựng từ năm 1899 đến 1902 thì hoàn thành. Cây cầu có tổng chiều dài hơn 2.600m bao gồm cả phần đường dẫn lên cầu. Bên bờ hữu ngạn của sông Hồng (khu vực phố cổ Hà Nội), phần đường dẫn lên cầu dài hơn 800m. Theo người dân kể lại thì trước đây trên đoạn đường từ phố Phùng Hưng đến phố Gầm Cầu dẫn ra ga Long Biên có tới 131 vòm cầu liên tiếp nhau xây bằng đá hộc, có đánh số thứ tự. Khoảng giữa những năm 90 của thế kỷ trước, nhằm gia cố con đường và cũng để giải tỏa một số tụ điểm tệ nạn xã hội dưới các vòm cầu ấy, thành phố đã tiến hành xây kín 127 vòm cầu, chỉ để lại 4 vòm cầu làm lối đi như hiện nay. Những năm gần đây, nhiều điểm quanh vòm cầu lại trở nên nhếch nhác. Có nơi thành điểm trông giữ ô tô, xe gắn máy cả ngày lẫn đêm khiến cho không gian càng thêm chật chội, nhiều nơi bị các nhà hàng, quán ăn lấn chiếm ra tận lòng đường, mất mỹ quan đô thị và vệ sinh môi trường…
Chủ trương mở lại các vòm cầu mặc dù được đông đảo người dân hoan nghênh, song những người mà chúng tôi gặp cũng bày tỏ sự lo ngại đến vấn đề an toàn cho đường tàu đã tồn tại hơn 100 năm sau khi đục thông các mái vòm đó. Vừa đi bộ cùng chúng tôi trên phố Phùng Hưng, ông Hoàng Văn Hồng vừa nói: “Việc mở lại các vòm cầu làm nơi trưng bày sách, ảnh hay mở các quầy hàng lưu niệm thì tôi rất ủng hộ. Tuy nhiên, phải quản lý chặt chẽ để làm sao giữ gìn nét văn hóa, văn minh cho phố cổ Hà Nội”. Bà Đỗ Thị Hòa (sinh năm 1951, ở 29 Phùng Hưng) cũng bày tỏ ý kiến: “Nếu mở lại vòm cầu rồi cho người dân thuê làm điểm bán hàng lưu niệm cũng hay vì vừa làm cho tuyến phố sạch sẽ, lại vừa thu được thuế cho Nhà nước”...
Bài và ảnh: HÀ THANH MINH