Xã Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội là một xã miền núi còn nhiều khó khăn về kinh tế nhưng không ít người dân ở đây lại dành tình yêu đặc biệt cho cây cảnh. Vừa qua, tại địa phương này, lần đầu tiên người dân được chiêm ngưỡng gần 400 cây cảnh tiêu biểu nhất của 80 nhà vườn trên địa bàn Hà Nội và một số tỉnh lân cận về tụ hội tại cuộc Trưng bày sinh vật cảnh xã Nam Sơn mở rộng lần thứ nhất. Đây được coi là một sự kiện quan trọng do UBND xã Nam Sơn phối hợp với Hội Sinh vật cảnh xã tổ chức nhằm tôn vinh, khích lệ tình yêu thiên nhiên, cây cảnh của người dân trên địa bàn. Đồng chí Nguyễn Văn Mạc, Bí thư Đảng ủy xã Nam Sơn cho biết: “Cuộc trưng bày hàng trăm cây cảnh quý tại xã Nam Sơn không chỉ có ý nghĩa để những nhà vườn giới thiệu sản phẩm mà còn tuyên truyền nét đẹp văn hóa chơi cây cảnh của người Hà Nội. Qua đây có thể phát triển phong trào làm giàu từ nghề trồng cây cảnh để góp phần cải thiện đời sống kinh tế-xã hội tại xã miền núi này”.
Vì đam mê mà nhiều thanh niên Nam Sơn đã coi thú chơi cây cảnh như một phần cuộc sống của họ. Anh Nguyễn Trọng Mạnh (sinh năm 1981), Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh xã Nam Sơn, hiện là chủ sở hữu của ba vườn cây cảnh tại các huyện: Sóc Sơn (TP Hà Nội), Thanh Miện (tỉnh Hải Dương) và Hải Hậu (tỉnh Nam Định). Anh là một trong những người chơi sanh đầu tiên ở xã Nam Sơn, trong đó có cây sanh tuổi đời khoảng 70 năm, từng được mang đi triển lãm sinh vật cảnh nhiều lần ở TP Hà Nội, tỉnh Thái Nguyên và được giải thưởng của Ban tổ chức Festival Sinh vật cảnh Thủ đô lần thứ nhất năm 2016. Theo anh Mạnh thì: “Chơi cây cảnh có sức hút kỳ lạ. Thổi hồn cho cây không chỉ giúp cho tâm hồn mình được thư giãn, quên đi mọi căng thẳng thường ngày mà còn góp phần làm cho cảnh quan môi trường sống đẹp hơn, trong lành hơn. Điều quan trọng nhất của người chơi cây cảnh là phải biết chọn cây có thân bệ đẹp, từ đó mới có thể chăm sóc, uốn nắn, tạo hình, tạo cốt cách cho cây theo ý tưởng của mình”…
Cây sanh (Long đàn phượng vũ) của anh Nguyễn Văn Khải (thôn Hoa Sơn, xã Nam Sơn).
Anh Nguyễn Văn Hải (sinh năm 1982) ở thôn Liên Xuân, xã Nam Sơn đến với thú chơi cây cảnh khi công việc của anh và điều kiện kinh tế gia đình đang gặp nhiều khó khăn. Để thỏa niềm đam mê, anh không quản đường sá xa xôi, lặn lội khắp nơi từ Hà Nội lên Thái Nguyên, xuống Nam Định, Hải Dương… để tìm được những cây cảnh độc đáo mà mình yêu thích. Có thời điểm thị trường cây cảnh rơi vào tình trạng “bị đóng băng”, người thân sốt ruột khi thấy anh bỏ ra nhiều tiền và công sức mà không có lãi đã khuyên anh chuyển nghề khác để có thêm thu nhập, nhưng Hải vẫn một lòng nguyện "chung thủy" với tình yêu cây cảnh. Hầu như ngày nào anh cũng dành thời gian kiểm tra cây, tưới nước, cắt tỉa, thậm chí có một thời gian dài anh còn ngủ tại vườn để trông giữ cây. Sau gần 10 năm gắn bó với nghệ thuật bonsai, đến nay, anh Nguyễn Văn Hải đã sở hữu bộ sưu tập hơn 200 cây cảnh rất phong phú về chủng loại. Trong đó, tác phẩm mà anh tâm huyết nhất là cây hoa sữa khoảng 100 năm tuổi. Cây hoa sữa vào loại cổ bậc nhất ở đất Hà thành này từng khiến nhiều chủ nhà vườn mê mẩn, trả giá hàng trăm triệu đồng nhưng anh Hải vẫn không chuyển nhượng cho ai bởi đây là kỷ niệm những ngày đầu chơi cây cảnh của anh. Anh Nguyễn Văn Khải (sinh năm 1978) ở thôn Hoa Sơn, xã Nam Sơn lại là người khởi nghiệp bằng cây cảnh. Từ hai bàn tay trắng, đến nay, anh là chủ sở hữu của khu vườn với hàng trăm cây cảnh có giá trị nghệ thuật. Đáng kể trong khu vườn này là 40 cây mai vàng miền Bắc, có cây từng được trao tặng Bằng khen tại Festival Sinh vật cảnh Thủ đô lần thứ nhất năm 2016. Chính niềm đam mê cây cảnh đã giúp anh có nhiều ý tưởng để phát triển kinh tế gia đình từ nghề chăm sóc cây cảnh. Anh Khải là chủ nhà vườn có tiếng tăm ở đất Nam Sơn với nghề trồng, cho thuê và nhận chăm sóc mai vàng miền Bắc cho cây nở hoa vào đúng dịp Tết mang lại nguồn thu nhập khá ổn định.
Khi nói về tình yêu cây cảnh với chúng tôi, không ít chủ nhà vườn ở Nam Sơn đã nhắc đến bài thơ “Thú chơi cây ở đời” của GS, TSKH Trần Duy Quý, nguyên Viện trưởng Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam, Chủ tịch Hội Khoa học phát triển nông thôn Việt Nam. Trong đó có những câu được nhiều người trong giới nghệ thuật cây cảnh yêu thích như: “Trong trời đất có sơn thanh thủy tú/ Giữa trần gian, có thú chơi cây/ Chỉ một gốc sanh, một nhánh mai gầy/ Mà lắm lúc đã say ngây, say ngất/ Từ vẻ đẹp nguyên sơ trong trời đất/ Khéo gom thu, tạo cảnh vật hữu tình/ Cho cây có hồn, tựa một sinh linh… Tình đời đẹp lắm ai ơi/ Chơi cây vun đắp tình đời bao la”.
Chơi cây cảnh nghệ thuật là một thú chơi tao nhã có từ lâu đời. Đôi khi việc tỉ mỉ chăm sóc cây được coi như một liệu pháp về tinh thần giúp con người cảm thấy lạc quan, yêu đời, bao dung độ lượng với nhau hơn.
Bài và ảnh: MINH THÀNH