Buýt sông hút khách
Trường kỳ “phục kích” 3 lần ở bến Bạch Đằng, tôi mới có được tấm vé đi buýt sông. Lần thứ nhất là sau ngày tuyến buýt sông Sài Gòn khai trương từ hơn 4 tháng trước. Đầu giờ chiều, phóng xe máy ra đến nơi thì đã hết vé từ lâu. Lần thứ hai là dịp du xuân Tết Bính Tuất mới rồi. 9 giờ có mặt ở cửa phòng vé, chưa kịp hỏi han gì thì cô nhân viên bán vé xinh như mộng, mặc áo dài tha thướt đã ý nhị lắc đầu: “Tiếc quá. Anh đến trễ 10 phút”. Lần thứ ba, tôi dậy từ 5 giờ 30 phút, vội vã phóng xe ra bến Bạch Đằng. Cứ tưởng như vậy là sớm lắm, ai dè đã thấy có mấy chục người ở đó. 7 giờ phòng vé mới mở cửa nhưng từ hơn 6 giờ, dòng người đã xếp hàng rồng rắn đợi sẵn. Bến Bạch Đằng chỉ có 3 tàu buýt hoạt động luân phiên, mỗi chuyến chở được 75 người, trong khi lượng hành khách rất đông nên cung không đáp ứng đủ cầu. Vé trong ngày chỉ bán chừng vài tiếng đồng hồ là hết sạch.
Chúng tôi được nhân viên hướng dẫn chu đáo vị trí ngồi và các biện pháp bảo đảm an toàn. Khoang tàu rộng, chỗ ngồi thoải mái, xung quanh gắn kính trong suốt dạng cửa lùa nên hành khách rất thuận tiện để ngắm cảnh, chụp ảnh. Tuyến buýt sông dài hơn 11km, xuất phát từ bến Bạch Đằng (quận 1), đi qua 4 bến, điểm đến cuối cùng là bến Linh Đông (quận Thủ Đức) và ngược lại. Phương tiện đẹp, thiết kế sang trọng, tiện ích, giá vé lại rẻ (15.000 đồng/người/lượt), dịch vụ đi kèm khá đồng bộ nên ngay từ khi đưa vào sử dụng, mô hình này đã thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách.
Theo những nhân viên phòng vé, phần đông hành khách sử dụng dịch vụ tàu buýt đều là khách du lịch. Ông Nguyễn Kim Toản, chủ đầu tư dự án buýt sông Sài Gòn, cũng bày tỏ sự bất ngờ khi mô hình này lại được ưa chuộng đến như vậy. Mục đích chính của dự án là phát triển vận tải hành khách đường sông nhằm giảm áp lực cho giao thông đường bộ. Chính vì vậy nên giá vé của buýt sông chỉ nhỉnh hơn chút xíu so với vé xe buýt đường bộ. Tuy nhiên, buýt sông đang được sử dụng với mục đích du lịch là chính. Đa phần du khách đều có nhu cầu trải nghiệm buýt sông để khám phá dọc hai bờ sông Sài Gòn.
Ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh, bày tỏ rằng, buýt sông sẽ góp phần kích cầu du lịch của thành phố theo hướng tăng cường các sản phẩm du lịch tham quan, lưu trú, nghỉ dưỡng, giải trí…, thay vì chỉ là nơi trung chuyển du khách.
Đìu hiu du thuyền kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè
Trái ngược với cảnh tấp nập nhộn nhịp ở các bến tàu buýt, tuyến du lịch bằng thuyền trên kênh Nhiêu Lộc- Thị Nghè lại rơi vào cảnh đìu hiu. Chúng tôi đến bến thuyền ở quận 1 vào ngày nghỉ cuối tuần. Bến được bố trí ở địa điểm khá đẹp, nằm cạnh cầu Thị Nghè nhưng khung cảnh thì vắng hoe. Trên bờ chỉ có mấy thực khách ngồi uống cà phê. Dưới kênh, hàng chục chiếc thuyền kiểu dáng đẹp nằm san sát đợi khách. Dòng kênh vào kỳ nước lớn nhưng lác đác mới có một chiếc thuyền xuất bến. Một cô nhân viên ở bến buồn bã: “Khách đi thuyền ít lắm. Các anh viết bài ủng hộ, kêu gọi du khách đi thuyền giùm đi”.
Thuyền sử dụng cho tuyến du lịch kênh này chủ yếu là loại thuyền nhỏ, chèo tay, chở từ 2 đến 4 người. Ngoài ra, còn có một số phương tiện được đóng kiểu thuyền phụng, thuyền quy, phục vụ từ 10 đến 20 hành khách/chuyến. Thuyền khởi hành từ bến quận 1 và quận 3, đưa du khách dọc theo kênh đi vào trung tâm thành phố với tổng chiều dài toàn tuyến hơn 4,5km, thời gian hành trình hơn 1 giờ đồng hồ. Du thuyền trên kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè, du khách có cơ hội trải nghiệm văn hóa kênh, rạch gắn với lịch sử khai khẩn, nghe nhạc tài tử, vãn cảnh phố xá, chùa chiền hai bên bờ kênh. Giá vé cho loại thuyền phụng (lớn) là 220.000 đồng/người/lượt. Giá của loại thuyền nhỏ chèo tay bằng một nửa của thuyền lớn. Đây là tuyến du lịch đường thủy nội đô đầu tiên ở TP Hồ Chí Minh, được thực hiện từ nguồn xã hội hóa. Đưa vào hoạt động từ cuối năm 2015, tuyến du lịch đường thủy này từng hy vọng sẽ tạo bước đột phá cho du lịch thành phố, nhưng sức sống của nó ngày càng yếu ớt. Du khách sử dụng dịch vụ này chủ yếu là người nước ngoài đi nhỏ, lẻ. Tuyến du lịch chưa kết nối được với các tour du lịch có dẫn đoàn, thành ra cho đến nay nó vẫn hoạt động kiểu “ăn đong”.
Gặp một nhóm du khách đến từ Hà Nội vừa từ dưới bến lên, hỏi cảm nhận của họ về chuyến du thuyền kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè, chị Nguyễn Thị Hà, giảng viên đại học ở quận Thanh Xuân, nói:
- Tôi thấy hơi đơn điệu, thiếu dịch vụ đi kèm. Cả chặng du lịch kéo dài hàng tiếng đồng hồ nhưng không có trạm dừng chân cho du khách giải quyết nhu cầu cá nhân. Du khách đến du thuyền xong lại phải bắt taxi về khách sạn, lòng vòng mệt lắm. Giá vé như vậy là quá cao. Dòng kênh nhiều chỗ ngập rác, nước bốc mùi tanh, khó chịu.
Tâm sự của chị Hà là một phần thực trạng hạn chế của tuyến du lịch đường thủy này. Rác và ô nhiễm nguồn nước là những thách thức lớn, cản trở sự phát triển của du lịch đường thủy. Vào mùa khô nắng nóng, nước kênh Nhiêu Lộc nhiều đoạn bốc mùi hôi tanh khiến du khách khó chấp nhận.
Làm gì trước tình trạng “lệch pha”
Mô hình buýt sông hút khách là tín hiệu vui cho ngành giao thông vận tải hay chỉ là sự tò mò nhất thời của hành khách đi du lịch? Vấn đề này đang có những ý kiến trái chiều. Một số chuyên gia cho rằng, cách vận hành, sử dụng dịch vụ này đã và đang có sự “lệch pha”. Mục đích buýt sông là kéo người dân sử dụng để đi lại nhằm giảm áp lực cho giao thông đường bộ, tăng mô hình vận tải hành khách công cộng, kéo giảm xe cá nhân, chứ không phải là phương tiện của khách du lịch. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, buýt sông như một sản phẩm du lịch giá rẻ. Sự “lệch pha” như vậy thì không ai dám chắc những gì đang diễn ra sẽ là yếu tố bảo đảm cho phát triển bền vững, bởi khi du khách hết tò mò thì liệu người dân địa phương có sử dụng buýt sông thay cho xe cá nhân hay không? Phải nghiên cứu nhu cầu từ thực tiễn cuộc sống trước khi thành phố có kế hoạch xây dựng thêm các tuyến buýt sông.
Còn mô hình đường thủy trên kênh Nhiêu Lộc thì sao? Theo ông Phan Đình Huê, Giám đốc Công ty Du lịch Viet Circle, cần phải có sự vào cuộc quyết liệt của ngành du lịch và chính quyền địa phương nơi tuyến kênh đi qua. Cần tiến hành đồng bộ giữa việc giải quyết tình trạng xả rác bừa bãi xuống kênh, bảo vệ môi trường, bảo đảm an ninh trật tự và liên kết, phát triển các dịch vụ bảo đảm để thu hút du khách.
Giải quyết những vấn đề đó phải có kế hoạch, lộ trình bài bản, nhưng việc giảm giá vé cho phù hợp với chất lượng dịch vụ và khuyến khích du khách đến với du thuyền trên kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, thiết nghĩ là điều các doanh nghiệp du lịch nên làm ngay.
THANH KIM TÙNG