Dấu ấn đặc biệt của tờ báo chiến sĩ

“Thế nào là báo ngày?”

Giai đoạn cuối năm 1964, đầu năm 1965, đế quốc Mỹ chuyển hướng chiến lược từ “Chiến tranh đặc biệt” sang “Chiến tranh cục bộ” với việc ồ ạt đưa quân vào miền Nam Việt Nam, mở các cuộc phản công chiến lược lớn hòng giành lại thế chủ động. Cùng đó, quân đội Mỹ mở rộng cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc với quy mô lớn bằng không quân và hải quân.

Chiến tranh đã lan rộng ra cả nước. Miền Bắc vừa phải chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, vừa phải nỗ lực sản xuất, tăng cường tiềm lực chi viện cho chiến trường miền Nam.

Ngày 5-11-1964, Tổng cục Chính trị đã có công văn đề nghị Quân ủy Trung ương và Ban Bí thư Trung ương Đảng cho phép Báo Quân đội nhân dân phát hành hằng ngày (một tuần 6 số). Công văn có đoạn: “Hiện nay yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ cách mạng đòi hỏi phải phổ biến kịp thời và rộng rãi đường lối, nhiệm vụ, chủ trương chính sách của Đảng, của Chính phủ về các mặt chính trị, quân sự và phải đấu tranh kịp thời với kẻ địch, nhất là những lúc tình hình diễn biến khẩn trương. Các lực lượng vũ trang và nửa vũ trang của ta ngày càng phát triển, tờ báo phải phản ánh được tình hình xây dựng, huấn luyện, chiến đấu, công tác của bộ đội chủ lực (cả các quân, binh chủng), bộ đội địa phương, công an nhân dân vũ trang và dân quân tự vệ. Nếu để một tuần ra 3 số như hiện nay khó đáp ứng yêu cầu đó”.

Chuẩn bị cho báo ra hằng ngày, ngày ấy, Tòa soạn Báo Quân đội nhân dân đã tổ chức nhiều cuộc họp bàn về nội dung, phương pháp và cách thức tiến hành. Các phòng biên tập, các ban cùng Ban Biên tập trao đổi rất kỹ “Thế nào là báo ngày?”, “Làm gì và làm thế nào để bảo đảm từ chỗ một tuần báo ra 3 số đến một tuần 6 số liên tục?”. Vấn đề được bàn kỹ là sự tăng về số lượng, là tính hằng ngày của báo, là chất lượng của tờ báo.

Ngày 26-2-1965, đồng chí Song Hào, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, nói chuyện với cán bộ, phóng viên Báo Quân đội nhân dân về việc chuẩn bị cho báo ra hằng ngày. Đồng chí nhấn mạnh: Để báo có thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, mỗi cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên trong tòa soạn phải có bước chuyển biến mạnh mẽ về tư tưởng, tác phong, tổ chức, cần có lập trường quan điểm vững vàng, kiến thức rộng, nghiệp vụ giỏi.

Nhân kỷ niệm 20 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22-12-1944 / 22-12-1964), Tổng cục Chính trị cho phép Báo Quân đội nhân dân làm thử 6 số ra hằng ngày liên tục (từ số 1451 ra ngày 18-12-1964 đến số 1456 ngày 23-12-1964) để rút kinh nghiệm. Phòng Thư ký tòa soạn làm ma-két 3 kỳ theo mô hình tờ Báo Quân đội nhân dân hằng ngày để Ban Bí thư Trung ương Đảng duyệt.

Từ những số báo thử nghiệm, tòa soạn rút ra những kinh nghiệm bước đầu cho việc ra báo hằng ngày, trong đó điều đặc biệt quan trọng là phải đoàn kết, thống nhất về quan điểm nghiệp vụ, cải tiến tác phong công tác và xây dựng chế độ làm việc thích hợp với báo hằng ngày.

Về tổ chức, mặc dù các phòng, ban gần như vẫn giữ nguyên như cũ, song vì báo ra hằng ngày đòi hỏi tin tức thời sự phải cập nhật, “nóng sốt”, bài vở và mọi công tác về in ấn, phát hành phải xử lý kịp thời, vì vậy Phòng Thư ký tòa soạn và Phòng Biên tập Thời sự giữ vai trò quan trọng. Phòng Thư ký tòa soạn là cơ quan tham mưu của báo. Chuẩn bị cho báo ra hằng ngày, phòng được tăng cường lực lượng và phải gấp rút chuẩn bị mọi mặt từ quy chế làm việc của các phòng, ban, bộ phận đến cơ sở vật chất và các mặt bảo đảm khác. Đặc biệt là tổ chức ca kíp làm việc trong các bộ phận nghiệp vụ của mình và mối quan hệ với Ban Biên tập, các phòng biên tập.

Phòng Biên tập Thời sự đảm nhiệm phần tin tức và bình luận trong ngày, vì vậy đòi hỏi phải nắm bắt các nguồn cung cấp thông tin, phản ứng nhanh nhạy, chọn lọc tin chính xác và bình luận kịp thời, sắc bén, đúng định hướng tờ báo của lực lượng vũ trang.

Các phòng khác cũng có những sự đổi mới để theo kịp với tình hình. Tổ Văn hóa được tăng thêm người để chuẩn bị cho việc tách khỏi Phòng Biên tập Chính trị, thành lập Phòng Biên tập Văn hóa.

Báo hằng ngày nên lượng tin, bài cần nhiều. Các phòng biên tập được phân công phụ trách các chuyên trang, chuyên mục, phải luôn có một lượng bài, ảnh dự trữ đủ in 7 số báo để khi cần có bài mà chọn lọc. Điều này đòi hỏi tòa soạn phải tăng cường lực lượng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, cũng như phẩm chất đạo đức của người làm báo. Được trên cho phép, tòa soạn đã phát hiện và tuyển dụng thêm nhiều cán bộ quân sự, chính trị ở các cơ quan, đơn vị quân đội có năng khiếu viết báo, là thông tin viên, cộng tác viên về làm phóng viên, biên tập viên. Đồng thời, báo mở rộng hệ thống cộng tác viên ở các đơn vị, cơ quan từ Trung ương đến địa phương như Vụ Báo chí, Bộ Ngoại giao, Thông tấn xã Việt Nam, các quân khu, quân binh chủng trong toàn quân… Quân số của tòa soạn từ chỗ chỉ 50-60 người lên đến trên dưới 100 người.

Bộ máy lãnh đạo, cơ cấu tổ chức Đảng cũng có những thay đổi phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ. Sau khi có Quyết định số 45/QUTW của Quân ủy Trung ương (ngày 7-12-1964) chỉ định Đảng ủy biên tập tòa soạn báo do đồng chí Lê Quang Hòa làm Bí thư, đồng chí Nguyễn Đình Ước làm Phó bí thư, Đảng ủy thường xuyên sinh hoạt mỗi tháng một lần. Trong mỗi lần sinh hoạt, sau phần kiểm điểm đánh giá mạnh yếu trong tháng, Đảng ủy tập trung đi sâu vào một số nội dung mới mà báo phải thực hiện như: Phản ánh tình hình chiến sự ở miền Nam như thế nào cho hấp dẫn, đổi mới bộ mặt trang nhất hoặc tập trung vào chủ đề gì, điển hình nào, phong trào nào… Nhờ vậy, báo luôn luôn đổi mới về nội dung và hình thức thể hiện. Sau khi họp Đảng ủy biên tập, đồng chí Phó bí thư lại quán triệt đến cán bộ, phóng viên, biên tập viên trong tòa soạn. Nền nếp này còn được duy trì mãi về sau và thực sự phát huy hiệu lực lãnh đạo của Đảng về cả chính trị tư tưởng lẫn nghiệp vụ.

Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, chuẩn bị cho báo ra hằng ngày, quân số tòa soạn được tăng cường. Các phòng biên tập, các ban phục vụ làm báo được tổ chức ngày càng hoàn chỉnh. Tổng cục Chính trị quyết định chuyển từ liên chi bộ lên Đảng bộ cơ quan Báo Quân đội nhân dân làm chức năng lãnh đạo xây dựng cơ quan thực hiện các nhiệm vụ trên giao, quản lý cán bộ, đảng viên, lãnh đạo công tác quần chúng. Phát huy chức năng của mình, Đảng bộ cơ quan tòa soạn đã lãnh đạo phát động các phong trào thi đua làm báo với chất lượng tốt nhất, cán bộ, đảng viên sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ, toàn cơ quan đoàn kết xây dựng Báo Quân đội nhân dân ngày càng phát triển.

Dấu ấn đặc biệt của tờ báo chiến sĩ

Sau gần nửa năm chuẩn bị về mọi mặt, được sự chuẩn y của Ban Bí thư và Quân ủy Trung ương, đúng dịp kỷ niệm 75 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 19-5-1965, Báo Quân đội nhân dân chính thức phát hành hằng ngày. Chủ đề của số báo đầu tiên ra hằng ngày tập trung vào nội dung kỷ niệm 75 năm Ngày sinh của Bác Hồ kính yêu.

Đó là số báo 1519. Trên trang nhất có bài xã luận: “Quân đội ta mãi mãi tuân theo lời dạy của Hồ Chủ tịch”. Dưới chân dung của Bác có khẩu hiệu nổi bật trên nền đỏ: Các lực lượng vũ trang nhân dân ta ghi sâu lời Bác dạy: “Trung với Đảng, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Giữa trang nhất, luật sư Nguyễn Hữu Thọ thay mặt 14 triệu đồng bào miền Nam chúc thọ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thư viết: “Kính gửi Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Hà Nội. Kỷ niệm ngày sinh của Chủ tịch, nhân danh Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và thay mặt 14 triệu đồng bào miền Nam, chúng tôi kính mến gửi đến Chủ tịch lời chúc mừng sức khỏe và nguyện noi gương Người kiên quyết chiến đấu đến cùng cho độc lập và thống nhất Tổ quốc. Từ 20 năm nay, ngày 19-5 là dịp cho đồng bào cả nước ôn lại công sức của người anh hùng dân tộc, trải qua ba phần tư thế kỷ của đời mình không hề lùi bước trước gian lao, đã phấn đấu không ngừng cho nước nhà thoát khỏi ách thực dân, cho nhân dân Việt Nam sống cuộc đời tự do và hạnh phúc. Trong những giờ phút gay go nhất của cuộc kháng chiến trước đây, tiếng gọi của Chủ tịch đã động viên mạnh mẽ đồng bào ta vượt mọi thử thách, anh dũng tiến lên, quyết chiến quyết thắng… Đồng bào miền Nam không bao giờ quên sự chăm lo nặng tình máu mủ của Chủ tịch, của Quốc hội và Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và đồng bào miền Bắc đối với cuộc chiến đấu để giải phóng dân tộc của 14 triệu nhân dân miền Nam”.

Trong các trang 2, 3, 4 có nhiều bài viết về Bác như: “Bác Hồ-Bác của chúng ta” của Vũ Huế, “Bác đến thăm đảo chúng tôi” của Huy Tường, “Tấm lòng miền Nam đối với Hồ Chủ tịch” của Thế Hoàn… Nhà thơ Thanh Tịnh có bài thơ: “Dâng lên Bác một mùa hoa chiến thắng”. Bên cạnh đó là tin tức thời sự trong nước và quốc tế.

Số báo đầu tiên ra hằng ngày mở đầu cho bước phát triển mới của Báo Quân đội nhân dân, đáp ứng yêu cầu cấp bách của tình hình cả nước có chiến tranh.

PHƯƠNG TRANG

(Biên soạn theo cuốn “Lịch sử Báo Quân đội nhân dân”)