“Ai về Trà Quế thì về”

Từ Nhự Quế đến Trà Quế

Tạm dừng tay cuốc, anh Hồ Xuân Thanh, một nông dân chính hiệu của làng rau Trà Quế (xã Cẩm Hà, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam), chỉ tay một lượt khắp cánh đồng: “Hôm bão về, nước lũ lên ngập trắng. Chừng 3-4 hôm sau, rau thối hết. Chúng tôi phải đợi nước rút, lại gieo đợt rau mới”.      

Dù chưa mướt mát như “thuở trước”, nhưng mầm xanh trên những ruộng rau ở Trà Quế đã mơn mởn. Một số luống rau ngắn ngày như xà lách, hành, rau muống... đã xanh um. Như bao lần đã qua, sự tàn phá của thiên nhiên đang lùi về phía sau, trả lại Trà Quế danh thơm về một làng rau có truyền thống tới 4 thế kỷ.

“Ai về Trà Quế thì về/ Trà Quế có nghề rấm giá đậu xanh/ Buổi mai đi bán củ hành/ Buổi chiều đi tưới năm canh chưa nằm...”. 4 thế kỷ trước, Trà Quế chỉ là một vùng đất hoang. Những người đầu tiên đặt chân lên mảnh đất này vốn là dân chài lưới trên sông Đế Võng. Thấy đất phì nhiêu, họ quyết bỏ thuyền lên bờ, lập làng. Ban đầu, ngôi làng ấy có tên là Nhự Quế, mang ý nghĩa mùi thơm của cây rau thơm như hương quế. Cái tên ấy xuất phát từ việc mảnh đất Trà Quế (theo tên gọi ngày nay) đặc biệt phù hợp với việc trồng rau, nhất là các loại rau thơm. Đến thế kỷ 18, theo truyền thuyết được người Trà Quế lưu giữ, một vị vua triều Nguyễn có lần du ngoạn trên sông Đế Võng, nghe tiếng đồn làng có nhiều loại rau lạ nên vua ghé vào thăm. Sau khi được thưởng thức các món ăn có hương vị từ rau, đặc biệt có một loại rau có vị cay giống quế và thơm như hoa trà, vị vua triều Nguyễn kia cho cải sửa danh xưng Nhự Quế thành Trà Quế.

Nông dân làng rau Trà Quế hoàn toàn sử dụng phương pháp hữu cơ.

Du khách nước ngoài trải nghiệm làm nông dân.

Nay, điều đáng quý nhất của làng rau Trà Quế không chỉ là loại rau “vị cay giống quế, thơm như hoa trà”, mà đây là một trong những vùng sản xuất nông nghiệp hiếm hoi hoàn toàn vẫn trồng bằng phương pháp hữu cơ. Không cần phân bón hóa học, cây rau sống trên đất tơi xốp quyện với rong hóa mùn mà lên mươn mướt, tạo nên sắc thái riêng cho rau Trà Quế. Cho đến nay, tổng diện tích trồng rau sạch đã gần 20ha với khoảng 220 hộ dân.

Rau Trà Quế hiện cung cấp cho cả TP Hội An với hơn 20 chủng loại rau ăn lá và rau gia vị, đặc biệt nhiều loại rau không nơi nào thơm ngon bằng như húng, é, tía tô... Những hương vị đặc biệt ấy góp phần rất đáng kể tạo nên một nền ẩm thực phong phú, hấp dẫn riêng có của TP Hội An. Theo anh Trần Văn Kế, nông dân làng Trà Quế, để tạo nên loại rau thơm ngon nức tiếng, ngoài các yếu tố tự nhiên, người dân nơi đây trước hết phải tuân thủ tuyệt đối phương pháp trồng trọt hữu cơ. Trước khi bắt tay vào gieo hạt, phải “sạch” từ khâu chọn đất và nước tưới. Đất được tăng độ mùn và tơi xốp bằng các loại phân chuồng để hoai, phân vi sinh chế biến từ thảo mục. Cách trồng và chăm sóc truyền thống được người làng rau Trà Quế áp dụng với tiến bộ khoa học kỹ thuật để sản xuất rau sạch theo quy trình khép kín. Nhờ vậy mà không ảnh hưởng đến môi trường, đến người trồng rau và đặc biệt là không ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng. Cũng theo anh Kế, rau Trà Quế tuy nhỏ nhưng có mùi hương và lượng tinh dầu rất cao.

Người nông dân làm du lịch

Từ nhiều năm về trước, tiếng thơm của làng rau Trà Quế đã được nhiều du khách nước ngoài khi đến Hội An biết đến. Tò mò về một làng chuyên canh rau, những du khách tìm đến với Trà Quế. Và ngay lập tức, họ bị những luống diếp cá, xà lách, cải xanh, húng, hành, ngò, tần ô, rau mùi... xanh mơn mởn trên những luống dài tăm tắp “mê hoặc”. Không chỉ thế, họ còn bị thuyết phục hoàn toàn bởi tấm lòng mến khách của người Trà Quế. Thế là, những vị khách nước ngoài “xin” được cùng xắn tay áo cuốc đất trồng rau, tưới nước chăm bón cho rau. Với những du khách đến từ châu Âu, Mỹ và cả những người Việt không lớn lên ở làng quê, việc làm nông dân trở thành một trải nghiệm vô cùng mới mẻ và lý thú.

Tiếng lành đồn xa, du khách đến với Trà Quế ngày càng đông. Cũng từ ấy, những nông dân chính hiệu bắt đầu nghĩ tới việc cung cấp dịch vụ du lịch. Họ sắm những bộ áo quần nông dân, dép lê, nón lá và dựng những ngôi nhà dành cho du khách nghỉ ngơi. Khi ra đồng, du khách lại được người làng rau bày cho cách cuốc đất, trồng, tưới nước và chăm bón rau.

Khi đến với Trà Quế, du khách còn được hướng dẫn chế biến những món ăn từ rau.

Món ăn hấp dẫn hơn nhờ rau sạch Trà Quế.

Hơn chục năm nay, người nông dân ở Trà Quế đã quen với hình ảnh từng đoàn du khách nước ngoài đi xe đạp đến thăm làng và tình nguyện làm nông dân trồng rau. Từ ấy, làng rau Trà Quế trở thành một điểm đến không thể thiếu khi du khách thăm thú Hội An. Đặc biệt, để thương hiệu du lịch rau Trà Quế có tiếng như ngày nay thì phải kể đến tầm nhìn và tâm huyết của các cấp chính quyền tỉnh Quảng Nam. Từ năm 2004 đến nay, UBND TP Hội An liên tục đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng làng rau, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền thương hiệu “Trà Quế-Hội An”. Chính quyền Hội An cũng đã yêu cầu các tour du lịch trên địa bàn bổ sung làng rau Trà Quế vào hành trình.

Cùng sự vào cuộc của chính quyền, người dân Trà Quế luôn có ý thức giữ gìn thương hiệu và thân thiện nhiệt tình với du khách. Ở đây, bất cứ người dân nào cũng có thể được coi là hướng dẫn viên du lịch của làng. Du khách đi lẻ hoặc đi theo tour đều được dân làng tiếp đãi nồng hậu. Nhờ thế, thương hiệu làng rau Trà Quế ngày càng vang xa. Mỗi năm, làng rau đón hàng vạn du khách đến nghỉ dưỡng và trải nghiệm các công đoạn trồng rau. Hầu hết du khách đều hết sức thích thú và ghi lại những cảm xúc tuyệt vời về nơi đây. “Trải nghiệm làm nông dân ở làng rau Trà Quế là một trong những điều tôi ấn tượng nhất trong chuyến du lịch Việt Nam. Người dân nơi đây thật hiền lành, chất phác và rất thân thiện với du khách. Tôi sẽ trở lại Hội An và sẽ lại ghé thăm Trà Quế”, Jones Cathy, một du khách quốc tịch Hoa Kỳ cho biết.

Bài và ảnh: HẢI ĐĂNG