Cánh cửa hội nhập kinh tế thế giới của Việt Nam đang rộng mở. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống cảng hàng không ở ta, trong tương lai gần, sẽ khó có thể đáp ứng được nhu cầu. Vì thế, vừa qua, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đã có kiến nghị xây dựng mới cảng hàng không dân dụng quốc tế miền Bắc. Ngay khi mới ra đời, bản kiến nghị đã nhận được sự quan tâm của đông đảo các giới chức. Để rộng đường ngôn luận, chúng tôi có cuộc trao đổi với Nhà giáo nhân dân, GS. TSKH Nguyễn Thế Bá, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam.

Tầm nhìn chiến lược

PV: Thưa ông, ý tưởng xây dựng Cảng hàng không dân dụng quốc tế mới ở miền Bắc bắt đầu từ đâu?

Ông Nguyễn Thế Bá: Hiện nay ở Việt Nam có 3 cảng hàng không quốc tế là Nội Bài, Đà Nẵng, Tân Sơn Nhất phân bố đều trên 3 miền Bắc, Trung, Nam. Thời gian qua, các cảng hàng không quốc tế đã giữ được vai trò hạt nhân trong hoạt động và phát triển mạng giao thông hàng không ở nước ta. Tuy nhiên, do vị trí và cấp độ của cảng hàng không chưa đạt được đúng tầm theo yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, cũng như trong quan hệ quốc tế và hội nhập, cho nên cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát triển. Hơn nữa, các cảng hàng không trung tâm chưa giữ được vai trò là một động lực phát triển kinh tế mạnh. Hình như ta chưa đặt vấn đề và chưa coi nó là một mũi nhọn kinh tế cần phải đề cập đến một cách đầy đủ hơn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập.

Theo quan điểm của chúng tôi, muốn có một quy hoạch đúng thì công tác dự báo phát triển và lựa chọn các động lực phát triển kinh tế mũi nhọn phải được phân tích đầy đủ và sâu sắc, thì dự án quy hoạch mới có hiệu quả, phục vụ tốt nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước một cách nhanh nhất.

Với tinh thần ấy chúng tôi đã xin đề xuất với Nhà nước về việc cần thiết phải đầu tư xây dựng một Cảng hàng không dân dụng quốc tế mới ở miền Bắc trong thời gian tới. Đây là một trong những động lực phát triển kinh tế mạnh của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay và sẽ làm thay đổi cơ bản cơ cấu phát triển quy hoạch vùng đang nghiên cứu.

Một cảng hàng không quốc tế trung tâm mạnh có ý nghĩa to lớn trong việc điều hòa sự phát triển kinh tế vùng bền vững và sâu sắc. Đây là một hạt nhân phát triển, một đầu mối kỹ thuật đặc biệt quan trọng, động lực chủ đạo trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội hiện nay ở nước ta nói chung và cho miền Bắc nói riêng, một điều kiện tiên quyết để mở rộng quan hệ quốc tế và hội nhập trong những năm sắp tới.

Động lực phát triển kinh tế

PV:Theo bản kiến nghị của Hội Quy hoạch phát triển đô thị, dự đoán, sân bay Nội Bài sẽ bị quá tải. Tuy nhiên, dự đoán đó dường như hơi xa. Bởi lẽ, hiện tại sân bay Nội Bài vẫn còn dư năng lực tiếp nhận hành khách và hàng hóa.

Ông Nguyễn Thế Bá: Bài toán của ta là phải thấy được nhu cầu phát triển của vận tải hàng không.

Có người cho rằng, cần gì nhiều cảng hàng không đến thế. Nhưng theo tôi, quan trọng trong dự báo là phải biết ở mức nào là cần thiết. Chúng tôi dự báo, trong giai đoạn sau 2010-2015, lượng khách lưu thông bằng đường hàng không tại khu vực phía Bắc sẽ tăng lên khoảng 30-40 triệu khách/năm. Trong khi, năng lực tiếp nhận tối đa của sân bay Nội Bài chỉ khoảng 10 triệu khách/năm.

Lượng khách quốc tế tăng hay giảm còn tùy thuộc vào quan hệ của ta với thế giới. Trong khi đó, Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu, rộng với thế giới, đặc biệt là sự kiện chúng ta đã trở thành một thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới. Nên nhớ điều này, cái ta cần không phải là những cảng hàng không đông khách đến mức quá tải mà phải làm gì để nó phát triển cho đừng quá tải. Một khi quá tải là không “gánh” được, không sử dụng được nữa. Sân bay Nội Bài vẫn có giá trị trong thời gian nhất định nào đó. Tuy nhiên, trong tương lai không xa, sân bay này sẽ không thể đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước.

Điều mà chúng tôi tính toán ở đây là một chiến lược phát triển cho đất nước. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, một cảng hàng không quốc tế mới đủ tiêu chuẩn quốc tế, chính là động lực lớn góp phần phát triển đất nước.

PV: Nhưng thưa ông, tại sao Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam lại chọn Hải Dương để đặt cảng hàng không?

Ông Nguyễn Thế Bá: Việc chọn Hải Dương để xây dựng cảng hàng không là vì nó nằm ở vị trí rất thuận lợi. Hai đầu trục đường đi qua Hải Dương là hai đô thị lớn loại 1 và đô thị đặc biệt. Hà Nội và Hải Phòng hội tụ phát triển không chỉ yếu tố công nghiệp mà còn cả yếu tố xã hội. Hải Dương nằm ngay ở giữa. Nó cách đều cả hai đô thị lớn này khoảng 40-50km.

Thêm nữa, khi hệ thống giao thông trong vùng được hiện đại hóa cao, với đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng mới làm trục, thì cụm cảng hàng không mới sẽ càng phát huy tác dụng. Chúng ta không thể bỏ hàng nghìn tỷ đồng làm một con đường mà không có chỗ nối động lực kinh tế mạnh. Vì thế, chúng tôi cho rằng, Cảng hàng không dân dụng quốc tế mới ở phía Bắc nằm tại khu vực tỉnh Hải Dương là thuận tiện nhất.

PV: Sao chúng ta không mở rộng đường 5 cũ, như vậy sẽ bớt tốn kém hơn?

Ông Nguyễn Thế Bá: Đường 5 cũ khó có thể mở rộng được nữa vì nếu làm, chúng ta sẽ phải phá đi rất nhiều cụm dân cư, cụm công nghiệp hai bên đường. Nhưng đường 5 cũ sẽ hoạt động song song với đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng mới. Chúng tôi cũng đã nghĩ đến chuyện xây đường sắt tuyến nhanh Hà Nội- Hải Phòng trong tương lai.

Hạ tầng cơ sở có phát triển thì chuỗi đô thị mới phát triển mạnh. Hà Nội không phải là cái bánh để có thể cứ nén lại mãi. Muốn có một vùng phát triển, tốt nhất là tạo thành nhiều chuỗi và điểm, chứ không nên chỉ phát triển tại một điểm. Có cảng hàng không mới, cả trục Hà Nội- Hải Phòng sẽ đổi đời. Nông nghiệp phát triển hơn, công nghiệp đi vào quỹ đạo…

Tôi nghĩ, cần phải có và không thể không có cảng hàng không mới nếu miền Bắc muốn phát triển, phát huy tiềm năng của mình.

PV: Chắc sẽ có người không đồng tình với đề xuất này vì sẽ tác động đến cuộc sống của nhiều người, như hệ quả của nhiều công trình mới được xây dựng trong thời gian qua?

Ông Nguyễn Thế Bá: Có thể có người phản đối, cảm thấy không thực tế, quá xa rời hiện thực. Cũng có người vì lý do này khác mà không đồng tình. Nhưng theo suy nghĩ chủ quan của tôi, vì sự phát triển lâu dài, bền vững của đất nước, nên chọn cái gì thúc đẩy, mà trong quy hoạch tôi gọi là cực phát triển và đã quy hoạch, để xây dựng.

Tiền đề làm kinh tế là phải điều tra kỹ thiên nhiên, con người, nhìn nhận đúng nội lực và ngoại lực để phân bố dân cư, phân bố sản xuất phù hợp, không gây ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên. Như vừa qua, mình vẫn đầu tư dàn trải. Nếu không biết tổ chức tốt thì sẽ lặp lại các sai lầm. Vì vậy cần sự hợp tác, hợp lực của các ngành, các cấp, phải có sự đồng bộ.

PV: Xin ông cho biết tầm cỡ cảng hàng không dân dụng quốc tế mà Hội đề xuất?

Ông Nguyễn Thế Bá: Cảng hàng không quốc tế mới miền Bắc là một tổng thể công trình hiện đại hoành tráng, có đường bay chuẩn xác cho tất cả các loại máy bay hiện đại lên xuống, hệ thống đường lăn song song, đường lăn nối hệ thống, sân đỗ máy bay, nhà ga hành khách (công suất đạt 20 đến 25 triệu lượt hành khách/năm trong giai đoạn 1, giai đoạn 2 đạt công suất 40-50 triệu lượt hành khách/năm, nhà ga hàng hóa hơn 1 triệu tấn/năm), kho tàng, các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng máy bay và các khu vực dịch vụ công cộng khác. Nhà ga sân bay là một công trình kiến trúc đặc sắc nối liền với hệ thống giao thông đường bộ của quốc gia và các thành phố xung quanh thuận lợi nhất.

Quy mô cảng hàng không quốc tế mới đạt cấp 4F cấp cao nhất theo tiêu chuẩn ICAO. Tổng diện tích đất quy hoạch dự kiến 2.000ha – 2500ha, nhằm bảo đảm cho các nhu cầu phát triển lâu dài.

Cảng hàng không quốc tế mới phía Bắc Việt Nam sẽ là một trung tâm khai thác hàng không hiện đại, với một loạt các khu cụm công trình dịch vụ và sản xuất khác, phát triển xung quanh ngoài khu vực quản lý của hàng không. Các giải cách li phụ trợ cùng các cơ sở kỹ thuật quan trọng khác có thể phát triển gắn liền với các khu đô thị lân cận tạo thành một khu đô thị hàng không mới đặc trưng, một cực phát triển mạnh trong quá trình đô thị hoá ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ, của thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, là một trong các cực phát triển kinh tế mạnh của vùng tam giác tăng trưởng phía Bắc Việt Nam.

PV: Dự toán vốn đầu tư cho cảng là bao nhiêu, thưa ông?

Ông Nguyễn Thế Bá: Khoảng 3-4 tỷ USD.

PV: Và lấy từ ngân sách Nhà nước?

Ông Nguyễn Thế Bá: Tôi thì không nghĩ nhiều đến vốn ngân sách. Vốn ngân sách chỉ là tạo động lực suy nghĩ cho đề xuất này. Theo tôi, các nhà đầu tư sẽ quan tâm nhiều đến dự án xây dựng Cảng hàng không quốc tế mới ở miền Bắc. Vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tới thăm, làm việc tại Nhật Bản, nhiều nhà đầu tư nước này cũng muốn đầu tư vào Việt Nam. Các nhà đầu tư muốn rót vốn, còn chúng ta cần quy hoạch. Họ bỏ tiền ra, tính toán cái gì cần trước, cái gì cần sau và có lợi hay không. Nhưng quan trọng là dân ta cũng được hưởng lợi, đất nước cũng có thêm cơ hội phát triển.

P.V: Xin cảm ơn ông!

MAI HƯƠNG