Cho đến hiện tại, người hiến tạng đem lại cuộc sống cho nhiều người nhất là Thiếu tá Lê Hải Ninh, sinh năm 1973, Trợ lý Xe-Máy, Phòng Kỹ thuật, Lữ đoàn Tăng thiết giáp 202. Anh bị phù não nặng, đã chết não, không thể qua khỏi. Được sự đồng ý của gia đình, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã hợp tác, điều phối lấy tạng, võng mạc của Thiếu tá Lê Hải Ninh để ghép cho 6 bệnh nhân ở hai miền Nam-Bắc của đất nước. Trong đó, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã ghép 2 phổi cho bệnh nhân Trần Ngọc Hanh (54 tuổi, ở Nam Định), ghép thận cho 1 bệnh nhân suy thận và ghép giác mạc cho 1 bệnh nhân ở Bệnh viện Mắt Trung ương. Đồng thời, điều phối lấy tim và thận ghép cho 1 bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối và 1 bệnh nhân suy thận ở Bệnh viện Chợ Rẫy, TP Hồ Chí Minh. Đến thời điểm này, sức khỏe của 6 bệnh nhân đều tiến triển rất tốt.

Ca hiến tạng của Thiếu tá Lê Hải Ninh không chỉ tạo nên kỳ tích mới của nền y học Việt Nam mà còn có sức lan tỏa sâu rộng về một việc mà xã hội còn băn khoăn-hiến các bộ phận cơ thể người phục vụ cho y học.

Dù việc hiến tạng ở Việt Nam vẫn gặp vô vàn khó khăn nhưng đã có không ít người “hiểu chuyện”. Cùng việc tự nguyện đăng ký hiến tạng sau khi mất đi, nhiều người đã tặng một phần cơ thể người thân của mình để đem lại cuộc sống cho người khác. Đó là câu chuyện gây xúc động mạnh mẽ, lan tỏa toàn xã hội về bé Hải An. Bé vừa bước qua tuổi thứ 7 được 3 tháng nhưng đã phát hiện mắc ung thư thần kinh thể sao. Gia đình đã nhiều tháng nỗ lực điều trị tại Bệnh viện K nhưng căn bệnh quái ác của bé không thể cứu chữa. Khi thấy con gái khó qua khỏi, mẹ bé đã gọi điện đến Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người để xin được hiến tạng con, cứu người khác khi bé qua đời. Tuy nhiên, pháp luật quy định chỉ nhận tạng hiến của người đủ 18 tuổi trở lên, nên trung tâm chỉ có thể nhận giác mạc của bé. Khi các bác sĩ của trung tâm và Bệnh viện Mắt Trung ương đến nơi, trước khi bắt đầu, người mẹ nhìn bé Hải An trìu mến nói: “Con tặng lại ánh sáng cho bạn khác nhé!” rồi đặt nụ hôn lên trán cô bé. Hình ảnh ấy làm tất cả những người có mặt đều cay sống mũi. Rồi họ bắt đầu công việc một cách nhẹ nhàng và cẩn thận nhất có thể như sợ sẽ phá giấc ngủ ngon lành kia. Hai người may mắn nhận được giác mạc của bé Hải An là một bệnh nhân 42 tuổi mắc bệnh loạn dưỡng giác di truyền và một bệnh nhân trên 70 tuổi bị bệnh sẹo đục giác mạc. Giác mạc của bé Hải An khi được ghép có chất lượng tốt, rất trong nên người nhận được quà tặng từ cô bé cũng sớm phục hồi thị lực.

Còn nhiều nữa, đó là câu chuyện về bà Cấn Thị Ngần, Hà Nội, khi biết con không qua khỏi biến cố cuộc đời, đã nén nỗi đau, hiến tạng con trai cho Bệnh viện Quân y 103 và mang lại sự sống cho 5 người khác vào tháng 7-2016. Là chuyện một cô công nhân 19 tuổi khi nhận được thông báo từ bác sĩ rằng, tim mẹ cô còn đập nhưng não đã chết, không thể cứu được, đã nhanh chóng đi đến quyết định: “Hãy dùng tạng của mẹ con để cứu người”. Là chuyện một gia đình ở Hà Nội quyết định hiến tặng lại tim, gan và 2 quả thận của người thân cho những người bệnh đang chờ được ghép.

Danh sách những người hiến một phần cơ thể mình để đem lại cuộc sống cho người khác còn rất dài. Thế nhưng, nếu so với số bệnh nhân cần tạng ghép thì vẫn vô cùng ít ỏi. Mà nguyên nhân chính là việc hiến tạng nói riêng, hiến các bộ phận cơ thể nói chung vẫn luôn là một quyết định khó khăn bởi những phân vân của người thân: Liệu người thân của mình đã qua đời thật hay chưa? Liệu mình có quyền được hiến tạng khi người thân đã không còn tự đưa ra quyết định được nữa hay không? Trong khi việc tình nguyện đăng ký hiến tạng vẫn vướng phải quan niệm về “chết toàn thây”.

Trên thực tế, trong một xã hội mà tinh thần hy sinh của Phật giáo thấm đẫm như Việt Nam, “chết toàn thây” chỉ là một quan niệm thuộc về thiểu số. “Cát bụi trở về với cát bụi”, thân thể con người sau khi mất đi sẽ hòa cùng với đất, với nước, với không khí chứ không tồn tại mãi. Điều đó có nghĩa, thân thể chỉ có ý nghĩa và tác dụng khi con người còn sống. Còn khi mất đi, đó là một thân thể chết thực sự theo nghĩa đen. Và vì thế, việc lấy đi một phần cơ thể con người hoàn toàn không liên quan gì đến một thân thể đã chết.

Với những người hiến tạng chết não, y học hiện đại có khả năng thẩm định chắc chắn về sự chết. Và luật pháp, y đức, nhân tâm con người cũng chỉ cho phép lấy đi một phần cơ thể khi bệnh nhân chắc chắn không thể sống. Vì thế, câu chuyện về sự băn khoăn của người thân khi ký giấy hiến một phần cơ thể người bệnh hoàn toàn có thể giải đáp.

HÀ DUY