Những người lính tài hoa ở Z133

Nhắc đến Nhà máy Z133 (Tổng cục Kỹ thuật) là nhắc đến “những người lính thợ với bàn tay tài hoa, khối óc sáng tạo, trái tim yêu nghề lại tận tụy, hăng say lao động, đại tu những loại súng, pháo và khí tài quang học” cho toàn quân”. Như một cơ duyên, “xâm nhập” nhà máy, chúng tôi gặp Đại tá Phạm Minh Tuấn, Giám đốc và Đại tá Nguyễn Mạnh Vững, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Nhà máy Z133 khi hai anh đang say sưa thảo luận ở phòng truyền thống nhà máy...

“Bệnh viện” sửa chữa vũ khí tuyến cuối

Đại tá Phạm Minh Tuấn là con người của công việc, nhiều lần đến nhà máy nhưng lần nào chúng tôi cũng gặp anh trong vội vã. Ấy vậy mà lần này, anh dành thời gian dẫn chúng tôi đi giới thiệu trọn một vòng phòng truyền thống. Ở gian trưng bày đầu tiên, anh kể tỉ mỉ về từng bức ảnh ngày đầu thành lập nhà máy. Sau cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng trong cuộc kháng chiến đầy cam go, ác liệt chống đế quốc Mỹ xâm lược, ngày 25-5-1966, Phó thủ tướng Lê Thanh Nghị ký Quyết định số 269/CN-TM phê chuẩn “Nhiệm vụ thiết kế xưởng đại tu (sửa chữa lớn) súng, pháo cao xạ X25”. Đây là đơn vị sửa chữa vũ khí cấp chiến lược đầu tiên của Quân đội ta và là đơn vị sửa chữa vũ khí, đặc biệt là súng, pháo hạng nặng lớn nhất nước. Năm 1968, nhà máy đại tu pháo cao xạ, có tên gọi là X25, phiên hiệu là V133 được thành lập (tiền thân của Nhà máy Z133 sau này). Từ đó, cán bộ, chiến sĩ toàn quân vẫn gọi vui Z133 là “bệnh viện súng, pháo tuyến cuối toàn quân”.

Lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy Z133 kiểm tra chất lượng sản phẩm.

Mặc dù trong điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn, lực lượng phân tán, song với tinh thần đoàn kết, quyết tâm cao, cán bộ, công nhân viên, người lao động nhà máy luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Từ năm 1969 đến nay, nhà máy sửa chữa được gần 30.000 lượt khẩu súng, pháo các loại và hàng nghìn khí tài quang học; sản xuất được hàng chục vạn chi tiết thay thế, hàng trăm tấn vũ khí, vật tư kỹ thuật. Trình độ sửa chữa vũ khí của nhà máy đã được nâng lên. Đại tá Nguyễn Mạnh Vững ví dụ: “Nhà máy đã tiến hành được cả những ca “đại phẫu” súng, pháo phức tạp, như việc sản xuất thay thế “trái tim” của khẩu pháo là cụm hãm lùi, đẩy lên đến “đôi mắt” của khẩu pháo là kính ngắm quang học”.

Xây dựng nhà máy “thông minh, cơ động”

Là “bệnh viện tuyến cuối” của vũ khí toàn quân nên cán bộ, chiến sĩ, người lao động nhà máy luôn xác định: Vũ khí trang bị là tài sản quý báu bảo đảm cho các đơn vị quân đội huấn luyện, SSCĐ. Nếu vũ khí, khí tài về đến Z133 mà không sửa chữa được nữa thì tài sản quý báu đó chỉ còn là khối sắt vụn. Chính vì vậy, tinh thần sáng tạo luôn được đặt lên hàng đầu trong công tác sửa chữa súng, pháo.

Đại tá Phạm Minh Tuấn tự hào giới thiệu về những đề tài đã làm nổi bật “thương hiệu” tài hoa, trí tuệ của nhà máy qua các thời kỳ. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nhà máy có đề tài nghiên cứu, lắp đặt pháo cao xạ 37mm lên xe ô tô ZIL 157; đề tài cải tiến, lắp đặt súng 14,5mm-4 nòng lên xe bọc thép SU-76; cải tiến, lắp đặt giàn phóng đạn ĐKB tạo khói làm trận địa pháo giả; nghiên cứu, chế tạo thành công hai cụm nòng và khóa nòng súng cối 160mm (theo mẫu súng cối M160mm của Liên Xô)... Trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, Nhà máy Z133 đã có nhiều đề tài, sáng kiến được các đơn vị áp dụng, nổi bật là: Đề tài lắp nòng pháo 85mm-Đ44 lên giá pháo 105mm của Mỹ, đề tài cải tiến súng MK-19. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi mới, nhà máy đã có 9.479 sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, 43 đề tài khoa học cấp cơ sở được áp dụng có hiệu quả vào thực hiện nhiệm vụ. Trong đó nhiều cụm, nhóm, chi tiết khó, phức tạp có yêu cầu cao về kỹ thuật, như: Cụm hãm lùi, đẩy lên, cân bằng các loại pháo; cụm tời nòng pháo 130mm M46; máy ngắm của pháo: 85mm-Đ44, cao xạ 37mm, pháo 105mm Mỹ... trước kia phải nhập ngoại, đến nay nhà máy đã sản xuất được, có độ tin cậy cao, đáp ứng tốt yêu cầu cho nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị.

Sản xuất trang bị bộ binh phục vụ bảo đảm kỹ thuật.

Sửa chữa cơ động cũng là một ưu thế nổi bật của Nhà máy Z133. Chỉ tính từ năm 1986 đến nay, ngoài việc sửa chữa tại đơn vị, nhà máy đã tổ chức 904 đoàn công tác sửa chữa cơ động. Những người lính thợ của Z133 đã có mặt ở khắp mọi điểm biên giới, hải đảo xa xôi của Tổ quốc. Đại tá Nguyễn Văn Hưng, Chủ nhiệm kỹ thuật, Bộ tư lệnh Cảnh sát biển cho biết: “Nhà máy Z133 đã phối hợp rất tốt với Cảnh sát biển Việt Nam trong bảo đảm công tác kỹ thuật, đặc biệt là công tác kỹ thuật quân khí. Mới đây, nhà máy đã thực hiện vận chuyển lắp đặt bắn nghiệm thu thành công hệ thống pháo 23mm trên một số tàu Cảnh sát biển”.

Đại tá Phạm Minh Tuấn cho biết: Sửa chữa cơ động là một phần truyền thống đáng tự hào của nhà máy. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nhà máy đã tổ chức nhiều đoàn sửa chữa cơ động phục vụ chiến đấu tại các chiến trường (Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, chiến trường miền Nam), trên mặt trận thầm lặng đó, nhiều cán bộ, công nhân viên nhà máy đã anh dũng hy sinh. Ngày nay, các đội sửa chữa cơ động tổng hợp của nhà máy hoạt động trải dài khắp dải đất hình chữ S của Tổ quốc, từ mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái.

Công tác sửa chữa súng, pháo cao xạ tại Nhà máy Z133.

Để bảo đảm cho nhà máy hoàn thành nhiệm vụ trong tình hình mới, theo Đại tá Phạm Minh Tuấn, thời gian tới, Đảng ủy, Ban lãnh đạo Nhà máy Z133 sẽ tiếp tục chú trọng vào việc nâng cao công tác quản lý kỹ thuật trong nhà máy, thực hiện đồng bộ 8 nội dung của công tác quản lý kỹ thuật, trong đó chú trọng tập trung phát triển nguồn nhân lực nhà máy nhất là thợ chuyên ngành súng, pháo, khí tài. Trước đây cũng như hiện nay, nhà máy luôn luôn “sở hữu” những người lính thợ “có đôi bàn tay tài hoa và cái đầu sáng tạo, dám nghĩ, dám làm”. Đó là một thế mạnh mà nhà máy cần nâng niu, gìn giữ.

Bài và ảnh: DƯƠNG THU - HỒNG TÂM