QĐND - Từ năm 2010, khi Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu, tốc độ phát triển du lịch của Hà Giang vào hạng cao nhất nước khi lượng khách tăng trung bình từ 20 đến 40%. Tuy nhiên, du lịch Hà Giang đang ở giai đoạn đầu phát triển nên còn nhiều hạn chế và bất cập.

Thay đổi nhận thức của cộng đồng để phát triển du lịch trên Cao nguyên đá Đồng Văn. Ảnh: Văn Thủy

 

Những ngày cuối tháng 10 vừa qua, tại huyện Quản Bạ, UBND tỉnh Hà Giang phối hợp với Hiệp hội Du lịch Việt Nam và Dự án EU đã tổ chức hội thảo “Phát triển du lịch có trách nhiệm đưa cao nguyên đá trở thành trung tâm du lịch quốc gia”. Tại hội thảo, các đại biểu đều cho rằng, với lợi thế được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu cùng với nhiều điểm tham quan hấp dẫn, Cao nguyên đá Đồng Văn có nhiều cơ hội để phát triển du lịch nếu có những giải pháp hữu hiệu được thực hiện trong tương lai.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Triệu Tài Vinh, với sự quan tâm cho phát triển du lịch, tỉnh đã tích cực đề xuất xây dựng Hà Giang trở thành khu du lịch trọng điểm quốc gia. Tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đến việc bảo tồn các giá trị văn hóa, thành lập Hội nghệ nhân dân gian nhằm tái hiện các giá trị truyền thống phục vụ phát triển du lịch; di rời các trường chuyên nghiệp của tỉnh ra ngoại thành, xây nhà hợp khối cho các cơ quan hành chính để tạo quỹ đất cho các doanh nghiệp đầu tư, phát triển du lịch…

Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn bao gồm 4 huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn và Mèo Vạc, có diện tích tự nhiên hơn 2.350km2. Nơi đây là vùng đất cực Bắc của Tổ quốc, có độ cao trung bình từ 1.400-1.600m so với mực nước biển, địa hình thấp dần từ Bắc xuống Nam. Do địa hình hiểm trở, chia cắt mạnh nên khí hậu trên cao nguyên đá mang nhiều sắc thái ôn đới và chia làm hai mùa: Mùa mưa và mùa khô. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 24-28ºC, mùa đông nhiệt độ có khi xuống tới -5ºC.

Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn là nơi chứa đựng nổi bật các loại hình di sản địa chất, di sản văn hóa và đa dạng sinh học. Đến nay, các nhà khoa học đã điều tra, xác định được 139 biểu hiện di sản địa chất cụ thể thuộc đủ kiểu loại, với 15 di sản địa chất cấp quốc tế, 68 cấp quốc gia và 56 cấp địa phương, ngoài ra, còn rất nhiều di sản hang động, di sản hóa thạch trong các tầng đá trầm tích ở Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn chưa có điều kiện nghiên cứu, điều tra, đánh giá. Ngoài ra, Cao nguyên đá Đồng Văn chiếm một phần diện tích của Khu bảo tồn thiên nhiên Du Già và Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Khau Ca. Do đó, cao nguyên có hệ động thực vật rất phong phú, bao gồm 289 loài thực vật bậc cao, thuộc 83 họ. Hệ động vật trên núi đá vôi với 171 loài trong 73 họ và 24 bộ. Có 27 loài gồm 17 loài thú, 2 loài chim và 8 loài bò sát là những động vật quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Đặc biệt là loài voọc mũi hếch là một trong năm loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam và một trong 25 loài linh trưởng của thế giới có nguy cơ tuyệt chủng trên phạm vi toàn cầu.

Cùng những giá trị đặc sắc về tự nhiên, Cao nguyên đá Đồng Văn còn mang trong mình những giá trị văn hóa đa dạng. Nơi đây là địa bàn sinh sống của 17 dân tộc, mỗi dân tộc có một nét sinh hoạt và tập tục lễ hội riêng, tuy nhiên thường tập trung vào tháng Giêng. Trong đó "Chợ tình Khau Vai" là lễ hội đặc sắc và độc đáo nhất, ngoài ra còn có lễ hội "Gầu Tào" của người Mông, lễ hội "Cúng thần rừng" của người Pu Péo, lễ Cấp sắc dân tộc Dao... và các lễ hội và các phong tục, tập quán khác của các dân tộc. Trong văn hóa người Mông-dân tộc chiếm đa số tại Cao nguyên đá Đồng Văn, tiêu biểu là kiến trúc ngôi nhà truyền thống.

Theo ông Nguyễn Lê Huy, Trưởng ban quản lý Công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn, Cao nguyên đá Đồng Văn là cao nguyên duy nhất của Việt Nam và thứ hai của Đông Nam Á được gia nhập mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu (GGN). Đây là bước ngoặt cho sự phát triển của miền cao nguyên đá. Công viên địa chất các nước có đặc thù rất khác với Đồng Văn. Hầu hết các công viên đó được chuyển từ các khu du lịch sang nên có sẵn cơ sở hạ tầng tốt, lại không có nhiều dân sinh sống trong khu vực. Trong khi đó, Cao nguyên đá Đồng Văn hiện có tới hơn 25 vạn dân sinh sống. Vì thế, cần xây dựng theo hướng gắn việc bảo tồn với phát triển kinh tế-xã hội và đa dạng sinh học. Đây là mô hình mới của mạng lưới công viên địa chất toàn cầu.

Để có thể thực hiện thành công mô hình kết hợp giữa bảo tồn và khai thác Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, cũng theo ông Huy, tỉnh Hà Giang, Ban quản lý đặc biệt chú trọng tới việc giáo dục nhằm nâng cao nhận thức trách nhiệm của cộng đồng với giá trị của cao nguyên đá. Hiện thực hóa giải pháp này, đã có 600 tuyên truyền viên cơ sở là các trưởng bản, cán bộ xã, giáo viên các trường học trên địa bàn được đào tạo. Thông qua đó, truyền tải thông tin về quản lý bảo tồn di sản tới người dân qua ngôn ngữ địa phương, khắc phục được bất đồng ngôn ngữ. Kết quả, sau hơn hai năm xây dựng và phát triển, Cao nguyên đá Đồng Văn đã có nhiều thay đổi. Đầu tiên, cũng là thay đổi đặc biệt quan trọng, là nhận thức của các cấp chính quyền, đồng bào vùng cao về giá trị của di sản đã thay đổi đáng kể. Thay đổi thứ hai là lượng khách du lịch. Trong số 33 vạn du khách trong năm 2012 đến Hà Giang, hầu hết đều lên Cao nguyên đá Đồng Văn.

VŨ THỊ HOA