Cũng tương tự các loại hình du lịch khác, tiềm năng du lịch mạo hiểm ở Việt Nam là vô cùng lớn. Chúng ta có hệ thống sông ngòi chằng chịt, nhiều hang động đẹp, nhiều khu rừng nguyên sinh nhiệt đới cũng như các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia rộng lớn, hơn 3.000km bờ biển trải dài từ Bắc vào Nam.
Đầu những năm 1990, du lịch mạo hiểm mới xuất hiện ở Việt Nam với một số sản phẩm cơ bản như: Đi bộ xuyên rừng, dù lượn, đu dây, vượt thác, leo núi… Tiếp đó, rất nhiều sản phẩm du lịch mạo hiểm của thế giới được khai thác ở Việt Nam như: Đi bè mảng, đua thuyền, lướt ván, khinh khí cầu, lặn biển, đi trên dây, đu dây, nhảy Bungee, xe trượt núi… Một số doanh nghiệp lữ hành đã chủ động nghiên cứu, tổ chức các chương trình du lịch mạo hiểm dành cho khách quốc tế, như: Chương trình chinh phục đỉnh Phan Xi Păng, đỉnh Lang Biang, đỉnh Bạch Mã, đèo Prenn; các chương trình lặn biển ở Nha Trang, Cù Lao Chàm, Phú Quốc, Côn Đảo, đi xe đạp địa hình, xe mô tô thể thao ở vùng núi, chèo thuyền kayak trên vịnh Hạ Long, đảo Cát Bà... Đặc biệt, một số chương trình du lịch mạo hiểm đã gây được tiếng vang. Năm 2002, Công ty Du lịch Việt Nam tại Hà Nội đã tổ chức chương trình du lịch thể thao mạo hiểm mang tên “Raid Gauloises” với sự tham gia của hơn 800 khách du lịch quốc tế đến từ 17 quốc gia, kéo dài 14 ngày tại 9 tỉnh vùng núi Đông Bắc Việt Nam. Chương trình được các hãng truyền hình thể thao lớn và có uy tín trên thế giới đưa tin và truyền hình trực tiếp, góp phần quảng bá hiệu quả về du lịch Việt Nam nói chung và du lịch mạo hiểm ở Việt Nam nói riêng trên thị trường quốc tế. Trong hai năm 2004 và 2006, Saigontourist cũng đã phối hợp với Câu lạc bộ thuyền buồm Hồng Kông (Trung Quốc) và hãng Goodman Marine International tổ chức 2 cuộc đua thuyền buồm từ Hồng Kông đến Nha Trang với số lượng thành viên tham gia mỗi cuộc đua là hơn 200 khách du lịch gồm nhiều quốc tịch khác nhau…
Chèo thuyền Kayak, một loại hình du lịch mạo hiểm hấp dẫn các du khách nước ngoài ở Việt Nam.
Trải qua hơn 2 thập niên khai thác, loại hình du lịch mạo hiểm ở Việt Nam đang ngày càng được nhiều du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài biết đến. Tuy nhiên, cách khai thác loại hình du lịch này vẫn chưa có tính chuyên nghiệp, gây ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động kinh doanh của ngành du lịch. Đặc biệt, từ sau cái chết của 3 du khách người Anh tại thác Datanla (Đà Lạt) vào đầu năm 2016, những mặt trái của du lịch mạo hiểm càng được mổ xẻ.
Ở bình diện chung, đến nay chúng ta vẫn chưa có quy chuẩn đối với loại hình du lịch này. Trong Luật Du lịch nước ta vẫn chưa có những quy định, điều kiện cụ thể để khai thác du lịch mạo hiểm. Vì thế, mỗi đơn vị lữ hành tổ chức theo một kiểu riêng. Thậm chí, hầu hết hướng dẫn viên chưa được đào tạo bài bản hoặc thiếu các kỹ năng xử lý tình huống khẩn cấp. Mặt khác, số lượng hướng dẫn viên so với lượng khách còn quá thiếu, thường chỉ đạt tỷ lệ 1 hướng dẫn viên/ 10 khách. Điều này vô cùng nguy hiểm khi tình huống khẩn cấp xảy ra. Đó là còn chưa kể do quản lý chưa chặt nên trong một số trường hợp, chính du khách đã gây ra tai nạn cho mình. Như trường hợp 3 du khách người Anh tử vong ở thác Datanla, họ đã “đi chui” bằng cách mua vé đi bộ ngắm cảnh chứ không phải tour đu dây vượt thác. Vì thế, họ đã không được trang bị phương tiện bảo hộ kỹ thuật để bảo đảm an toàn.
Du lịch mạo hiểm là một loại hình du lịch đang rất được ưa chuộng trên thế giới. Để ngành du lịch Việt Nam khai thác tốt tiềm năng sẵn có, theo các chuyên gia trong ngành, đã đến lúc chúng ta phải phân loại, đưa ra quy định cụ thể cho từng loại du lịch như: Du lịch mạo hiểm, thể thao mạo hiểm, du lịch nguy hiểm… Trong đó, theo ông Võ Đức Trung, Giám đốc chi nhánh Công ty Cổ phần Du lịch Mạo hiểm Việt tại Đà Lạt, đối với du lịch mạo hiểm, tính chuyên nghiệp và an toàn luôn phải được đặt lên hàng đầu. Còn theo Thạc sĩ Nguyễn Anh Tuấn, chuyên viên chính Vụ Lữ hành (Tổng cục Du lịch), để khai thác tối ưu tiềm năng du lịch mạo hiểm ở nước ta, tăng cường thu hút khách du lịch mạo hiểm vào Việt Nam, mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cho đất nước, cần tập trung nghiên cứu, đầu tư phát triển các loại hình du lịch mạo hiểm dựa trên một số giải pháp: Khảo sát, quy hoạch những địa điểm, khu vực thích hợp cho việc tổ chức các chương trình du lịch mạo hiểm, trên cơ sở đó đầu tư kết cấu hạ tầng và có cơ chế khuyến khích thu hút đầu tư, hình thành các tuyến, các khu vực tổ chức du lịch mạo hiểm; tổ chức cung cấp các dịch vụ tại các địa điểm tổ chức tour du lịch mạo hiểm cho khách du lịch; đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường, xác định được các đoạn thị trường và đối tượng khách mục tiêu để có chiến lược quảng bá, thu hút khách du lịch phù hợp; hỗ trợ các doanh nghiệp lữ hành xây dựng, phát triển và chào bán các chương trình du lịch mạo hiểm ở Việt Nam cho khách du lịch, thông qua việc tổ chức các chương trình khảo sát các tuyến điểm du lịch có tiềm năng tổ chức các chương trình du lịch mạo hiểm; đổi mới, hoàn thiện các cơ chế chính sách về phát triển du lịch phù hợp với tập quán và thông lệ quốc tế và phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp lữ hành phát huy thế mạnh và tiềm năng về du lịch mạo hiểm của nước ta nhằm tăng cường thu hút khách du lịch mạo hiểm vào Việt Nam trong thời gian tới.
Bài và ảnh: TRẦN VĂN QUANG