Mức độ ảnh hưởng không dừng lại ở ngành sản xuất ô tô, một số hãng sản xuất máy bay, tàu hỏa, thậm chí ngành công nghiệp quốc phòng cũng chịu chung số phận, với nhiều thiết bị đã được sản xuất từ kim loại kém chất lượng.

Kobe Steel công bố vụ bê bối này đã ảnh hưởng đến khoảng 500 khách hàng, nhiều hơn gấp 2 lần so với ước tính ban đầu.

Nissan cho biết, đã sử dụng các sản phẩm nhôm của Kobe Steel trong cấu trúc mui xe. Trong khi đó, Toyota đã phát hiện thấy vật liệu bị giả mạo dữ liệu của Kobe được sử dụng cho mui xe, cửa xe và một số bộ phận ngoài của xe do hãng sản xuất. Honda cũng báo cáo tình trạng tương tự. Mazda xác nhận đã sử dụng nhôm được Kobe Steel cung cấp còn Suzuki và Mitsubishi vẫn đang kiểm tra xem xe của họ có chịu ảnh hưởng không. “Chúng tôi đang cố gắng nhằm nhanh chóng tìm ra những mẫu xe bị ảnh hưởng và những bộ phận nào được làm bằng vật liệu đó”-phát ngôn viên Takashi Ogawa của Toyota nói. “Chúng tôi thừa nhận rằng sự vi phạm nguyên tắc này của một nhà cung cấp là vấn đề nghiêm trọng”.

Vụ giả mạo số liệu của Kobe Steel còn lan sang cả ngành công nghiệp quốc phòng của đảo quốc Mặt trời mọc. Subaru đã sử dụng những sản phẩm không đạt chuẩn trên trong máy bay huấn luyện mà hãng sản xuất cho Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDP), và cánh cho máy bay Boeing như Boeing Dreamliner. Thông tin từ Bộ Công nghiệp Nhật Bản cho biết, các nhà sản xuất lớn như Mitsubishi Heavy Industries, Kawasaki Heavy Industries và IHI Corp đã sử dụng các sản phẩm nhôm không đạt chuẩn của Kobe Steel. Tuy nhiên, cơ quan này không tiết lộ tên của các thiết bị quốc phòng bị ảnh hưởng.

Cuộc điều tra của Kobe Steel cho thấy dữ liệu đã được làm giả cho hàng chục nghìn tấn sản phẩm được giao cho các khách hàng từ tháng 9-2016 đến tháng 8-2017. Việc làm giả dữ liệu, thậm chí đối với một số sản phẩm, đã xuất hiện từ 10 năm trước.

Lời thú nhận của Kobe Steel làm dấy lên những lo ngại mới về tính trung thực của các nhà sản xuất Nhật Bản. Suốt nhiều thập kỷ, các công ty hàng đầu Nhật Bản được cả thế giới nể trọng bởi chất lượng, trình độ quản lý và sự tận tâm với khách hàng. Nay, sự gian dối của nhiều doanh nghiệp lớn ở Nhật Bản đang “ăn mòn” lòng tin của người tiêu dùng Nhật Bản và thế giới.  Điều này đáng lo hơn cả những thiệt hại tài chính (rất lớn) mà vụ việc gây ra. Chính Giám đốc điều hành Kobe Steel thừa nhận: Sự tín nhiệm dành cho tập đoàn giờ bằng 0.

Trước tình hình nghiêm trọng này, Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản đã yêu cầu các nhà sản xuất ô tô tiến hành kiểm tra khẩn cấp để xem liệu có cần tiến hành các chiến dịch thu hồi xe hay không.

Từ khi Thủ tướng Shinzo Abe lên cầm quyền vào năm 2012, Nhật Bản đã có nhiều nỗ lực nhằm cải thiện quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, trọng tâm chính được đặt vào đẩy mạnh lợi nhuận, thay vì tăng cường giám sát những hành vi xấu. Trong bối cảnh đó, những vụ bê bối liên tục bị đưa ra ánh sáng. Mới đây nhất là bê bối của hãng sản xuất túi khí lớn nhất thế giới Takata nói dối các hãng xe về độ an toàn của sản phẩm túi khí khiến hãng này phải phá sản. Trong vòng 5 năm kể từ khi vụ gian lận kế toán 1,7 tỷ USD bị phát giác ở công ty sản xuất thiết bị y tế Olympus, số vụ gian lận kế toán bị phát hiện mỗi năm tại các công ty niêm yết của Nhật tăng gần gấp đôi.

Ông Jesper Koll, Giám đốc điều hành công ty đầu tư WisdomTree Japan cho rằng, việc ngày càng có nhiều vụ bê bối của công ty Nhật bị lôi ra ánh sáng có thể là một dấu hiệu cho thấy Nhật Bản đang làm tốt hơn trong việc lật tẩy gian dối. “Không thể cho rằng hệ thống của Nhật đang đi xuống. Người Nhật rất xem trọng vấn đề này. Họ đề cao nguyên tắc và sự chính xác”-ông Koll nói.

NGUYỄN HÒA