Những sự vụ như vậy không chỉ đặt ra vấn đề về danh tiếng đối với Hạm đội được mệnh danh là “Chúa tể đại dương” mà còn là cả những câu hỏi về cách vận hành của Hải quân Mỹ trong bối cảnh chiến lược mới ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Phải thừa nhận rằng, Hạm đội 7 của Mỹ là lực lượng hải quân mạnh, rất mạnh nếu xét trên phương diện trang bị, quân số. Ra đời từ năm 1943 trong khói lửa của Chiến tranh thế giới thứ 2, hiện Hạm đội 7 gồm có 70 tàu chiến các loại, trong đó có nhóm tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân USS Reagan, 300 máy bay quân sự và hơn 40 nghìn thủy quân lục chiến và hải quân. Các công nghệ quân sự hiện đại nhất mà có thể ứng dụng đều xuất hiện trên các chiến hạm, máy bay của Hạm đội 7. Ấy thế mà, chỉ trong vòng mấy tháng giữa năm nay đã xảy ra hai vụ tàu của Hạm đội 7 đâm vào tàu hàng! Chưa rõ vì sao hai tàu khu trục mang tên lửa hành trình với hệ thống ra-đa, định vị dẫn đường tối tân là USS Fitzgerald và USS John S.McCain lại có thể va chạm với tàu vận tải biển ở gần Nhật Bản và Singapore, khiến 17 thủy thủ Mỹ thiệt mạng. Hai tàu chiến này đã phải về bờ sửa chữa, tiêu tốn mấy trăm triệu USD. Gần đây nhất là vào cuối tháng 11, một chiếc máy bay vận tải C-2 chở 11 quân nhân, đã rơi xuống vùng biển cách nhóm đảo Okinotori của Nhật Bản khoảng 150km về phía Tây Bắc khi đang trên đường đến tàu sân bay USS Ronald Reagan. Hiện Hải quân Mỹ đã thông báo dừng tìm kiếm chiếc máy bay xấu số này.

Trước sự soi xét của công chúng Mỹ, biện minh cho các sự cố, các chỉ huy lực lượng Hải quân Mỹ cho rằng, “Chúa tể” đang bị quá tải! Hạm đội 7, đặt căn cứ tại Nhật Bản và Guam, có khu vực tác chiến trải rộng từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương, lên tới 124 triệu km2. Ngoài việc theo dõi chặt chẽ các động thái của Triều Tiên, hạm đội này cũng đảm nhận nhiệm vụ tiến hành các cuộc tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông, phối hợp với Hải quân Ấn Độ... Đại diện Hải quân Mỹ đưa ra thống kê rằng, trong bất kỳ thời điểm nào cũng có 50% lực lượng của Hạm đội 7 đang triển khai trên biển. Trung bình hai ngày họ lại có một cuộc diễn tập với cường độ cao. Tổng cộng, Hạm đội 7 tham gia khoảng 160 cuộc diễn tập song phương và đa phương mỗi năm. Họ cũng đưa ra một ví dụ rằng, chỉ hai ngày sau khi cùng nhóm tác chiến tàu sân bay USS Theodore Roosevelt và USS Nimitz kết thúc cuộc tập trận 4 ngày ngoài khơi Bán đảo Triều Tiên vào đầu tháng 11, tàu USS Ronald Reagan cùng phi đội máy bay và ba tàu khu trục tên lửa dẫn đường đã phải khởi động một cuộc tập trận khác kéo dài 10 ngày với Lực lượng phòng vệ biển Nhật Bản gần Okinawa. Viện dẫn những lý do nêu trên, Hải quân Mỹ cho rằng, “Chúa tể đại dương” mất uy danh là do thiếu tiền, thiếu trang bị và thiếu nhân lực!

Nhưng sự thực có lẽ không phải vậy. Theo điều tra của báo chí Mỹ, trong vụ va chạm giữa khu trục hạm USS Fitzgerald với tàu hàng Philippines hồi tháng 6 gần Nhật Bản, các sĩ quan trực ban đã không đánh thức thuyền trưởng khi tàu chuẩn bị đâm va. Ông Carl Schuster, giáo sư chuyên nghiên cứu về Hải quân Mỹ thuộc Đại học Hawaii Pacific, đã phải thốt lên trên kênh truyền hình CNN rằng: “Họ hoàn toàn tự mãn và cẩu thả”. Các cuộc khảo sát được thực hiện đối với những thủy thủ trên tàu tuần dương  USS Shiloh  cũng cho rằng tinh thần tệ hại của binh sĩ Hạm đội 7. Có thủy thủ miêu tả làm việc trên tàu giống như đang sống trong một nhà tù nổi. Người khác thì tâm sự rằng, họ cảm thấy tuyệt vọng, thậm chí có ý định tự sát. Một số thủy thủ trẻ còn lo sợ bị chỉ huy tàu USS Shiloh dùng nhục hình trừng phạt như bị tống vào buồng biệt giam và chỉ được cho ăn bánh mì với nước lã. Có một chân lý là yếu tố then chốt để làm nên một lực lượng mạnh không nằm ở tiền bạc, trang bị, quân số và như vậy cũng có thể đủ hiểu vấn đề của Hạm đội 7 hiện nay nằm ở đâu.

Trong chuyến công du châu Á hồi đầu tháng 11, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cho thấy rõ ý đồ của Mỹ trong việc can dự sâu hơn và toàn diện hơn vào Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trên mọi lĩnh vực từ kinh tế, ngoại giao đến quân sự. Để duy trì một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở theo mong muốn của ông Donald Trump, đương nhiên Mỹ phải duy trì sức mạnh hải quân áp đảo trên cả Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Thế nhưng nếu hiện tình của Hạm đội 7 còn tái diễn thì e rằng khó lắm thay.

VÕ BÌNH