Dựa trên kết quả của cuộc điều tra này, Tổng thống Mỹ có thể đơn phương áp đặt các mức thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, hủy bỏ giấy phép hoạt động hoặc thực hiện các biện pháp giới hạn mậu dịch để trả đũa thương mại đối với Trung Quốc. Đây là quy trình được thực hiện theo Điều 301 Luật Thương mại 1974 nhằm bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ trước những hành vi mà phía Mỹ cho là “gian lận” của nước ngoài. Trước đây, hồi thập niên 80 của thế kỷ trước, Mỹ từng có lần sử dụng điều luật này để tăng thuế đối với xe máy, thép và nhiều mặt hàng khác của Nhật Bản.

Những mâu thuẫn về thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chẳng phải là điều mới lạ gì đối với phần còn lại của thế giới. Ngay trong buổi ký bản ghi nhớ, Tổng thống Donald Trump còn thẳng thừng tuyên bố rằng việc vi phạm bản quyền sở hữu trí tuệ của “nước ngoài” lấy mất hàng triệu việc làm (của người Mỹ) và hàng tỷ USD (của nền kinh tế Mỹ); Washington sẽ không nhắm mắt làm ngơ trước thực tế đó!

Thậm chí, trước khi bị sa thải, chiến lược gia trưởng của Tổng thống Mỹ, ông Steve Bannon còn kịp đăng đàn tuyên bố rằng, thật ra thì “chiến tranh thương mại” giữa Mỹ với Trung Quốc đã xảy ra rồi và Trung Quốc đang “đè bẹp” Mỹ về mặt này.

Hãng tin Reuters dẫn lời một số quan chức trong chính quyền Mỹ ước tính rằng các hành động vi phạm sở hữu trí tuệ của Trung Quốc có thể gây thiệt hại cho Mỹ “đến 600 triệu USD” (!?).

Với một Tổng thống lấy tôn chỉ “nước Mỹ trước hết” cả khi vận động tranh cử cũng như sau khi đắc cử, ông Donald Trump hẳn nhiên không thể chấp nhận được điều đó và việc ký văn bản cho phép điều tra (để có thể dẫn tới các quyết định trừng phạt) chỉ là chuyện không sớm thì muộn cũng sẽ xảy ra.

Tuy nhiên, ai cũng có thể đoán trước được là phía Trung Quốc sẽ không đơn giản chấp nhận cáo buộc của Mỹ mà không có hành động tự vệ. Người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố rằng, nếu nổ ra “chiến tranh thương mại” Trung-Mỹ thì sẽ chẳng ai có thể giành được phần thắng mà cả hai bên đều thiệt hại.

Là một chính khách nhưng đồng thời cũng là một doanh nhân, lẽ nào ông Donald Trump lại không biết điều đó. Vấn đề nằm ở chỗ Tổng thống Mỹ phải xử sự ra sao để có thể điều hòa các lợi ích khác nhau (thậm chí đối nghịch nhau).

Hành động ký bản ghi nhớ để điều tra cáo buộc Trung Quốc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ nằm trong chiến lược đó.

Nó cho cử tri Mỹ thấy rõ rằng Tổng thống Mỹ luôn hành động đúng như những gì đã được hứa hẹn trong thời kỳ tranh cử, với một mục tiêu nhất quán là giành thêm nhiều việc làm cho người Mỹ, bảo vệ nền kinh tế Mỹ khỏi những sự xâm hại từ bên ngoài.

Nó cũng bắn tín hiệu cho phía Trung Quốc biết là phía Mỹ có thể sẽ có các bước đi tiếp theo, quyết liệt hơn, để bảo vệ quyền lợi của mình trong một nền kinh tế toàn cầu hóa ở mức độ cao.

Cũng không loại trừ đây là một con bài tẩy nhằm làm đòn bẩy cho các vấn đề an ninh hay địa chính trị khác. Mỹ muốn Trung Quốc phải có những hành động cụ thể nhằm giảm bớt gánh nặng cho Washington. Vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên luôn là một hồ sơ khiến Mỹ đau đầu, trong khi Trung Quốc lại có một tầm ảnh hưởng không thể chối cãi...

Cũng cần phải lưu ý đến thời hạn mà Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer có thể sử dụng để tiến hành điều tra, kéo dài đến một năm trời! Trong thời gian một năm ấy, mọi sự đều có thể xảy ra và nếu như có bất cứ một sự tiến triển nào đó theo hướng có lợi cho Mỹ thì quyết định điều tra vừa rồi của Mỹ sẽ chỉ còn là đòn gió... 

YÊN BA