Nơi ấy, đã từng có những chiếc Mig-21 của Lam Sơn hiên ngang quật cổ lũ giặc trời. Hôm nay, khi “sứ mệnh” của Mig-21 đã hoàn thành, nhiệm vụ làm chủ mặt đất, bầu trời lại được gửi trao cho những chiếc tiêm kích đa năng hiện đại SU-30MK2…
Chuyển loại
Những ngày đầu tháng Ba, vẫn đang là tiết trời xuân, mưa bụi giăng bàng bạc vùng đồi đất trung du. Trong sương sớm, hương bưởi dịu dàng tỏa quanh 3 dãy nhà mới dành cho các phi công của Đoàn Không quân Lam Sơn. Dãy nhà mang màu trắng lượn hình cánh cung được thiết kế trang nhã.
Đoàn Lam Sơn hôm nay đã mang một diện mạo mới. Cổng ra vào bề thế hơn. Đường băng, đường lăn, sân đỗ được kéo dài, mở rộng; nhà xưởng được đầu tư xây dựng hiện đại để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới; khu thể thao đa năng với nhiều trang thiết bị chuyên dụng phục vụ nhu cầu rèn luyện thể lực của phi công... cũng được đầu tư nâng cấp. Đặc biệt, sự hiện diện của những chiếc máy bay SU-30MK2 trên đường băng sân bay đã tạo nên sự thay đổi lớn lao ở nơi này.
Chiếc SU-30MK2 của Trung đoàn Không quân 927 hạ cánh sau chuyến bay trinh sát khí tượng trong ban bay đêm. Ảnh: HOÀNG HÀ
Sau ban bay ngày hoàn thành 100% kế hoạch, nhất là các chuyến bay chặn kích đều phát hiện và công kích tốt mục tiêu, các cán bộ Trung đoàn 927 mới có chút thời gian chia sẻ về những ngày chuyển loại máy bay từ Mig-21 lên một loại máy bay mới, hiện đại-SU-30MK2. Trung tá, phi công cấp 1 Nguyễn Thế Huỳnh, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 927 nhớ lại: Thực hiện chủ trương "đi tắt đón đầu", sẵn sàng khai thác và làm chủ khi SU-30MK2 được cấp trên đưa vào trang bị, cùng với triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ, đơn vị nhanh chóng đưa lực lượng phi công, nhân viên kỹ thuật đi chuyển loại máy bay tại Trung đoàn 923 (Sư đoàn 371). Ngay sau khi cơ động về sân bay mới, toàn trung đoàn tổ chức học tập lý thuyết. Trong đó, lực lượng phi công được học tập, hệ thống lại kiến thức toàn diện, từ khí tượng, dẫn đường, hậu cần, kỹ thuật, thông tin đến các nội dung sát sườn với lính bay như khí động lực học, nguyên lý bay, giáo trình huấn luyện bay trên SU-30MK2.
Về Lam Sơn theo dõi, chỉ đạo huấn luyện bay đợt này có Đại tá, phi công cấp 1 Lã Đại Phong, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 371. Nói về một trong những cái khó khi tổ chức chuyển loại cho phi công của Lam Sơn, anh tâm sự: "Trên buồng lái Mig-21, thiết bị được ký hiệu bằng tiếng Nga đơn giản, viết tắt, nên phi công không khó khăn để ghi nhớ. Tuy nhiên, với SU-30MK2 thì khác. Các màn hình điện tử trong buồng lái đều hiển thị tiếng Nga chuyên ngành, từ hướng dẫn sử dụng thiết bị đến cảnh báo hỏng hóc và cách xử lý bất trắc. Nếu không thông thạo tiếng Nga chuyên ngành, phi công không thể khai thác máy bay hiệu quả. Do vậy, đơn vị vừa tổ chức các lớp học tiếng Nga cơ bản do giáo viên các trường đại học lên lớp, vừa lựa chọn phi công, kỹ sư, nhân viên kỹ thuật đã được đào tạo ở Nga về để hướng dẫn anh em tiếng Nga chuyên ngành. Nhờ thế, phi công đã thuần thục các hướng dẫn sử dụng thiết bị buồng lái bằng tiếng Nga ngay trong quá trình chuyển loại".
Bước vào giai đoạn thực hành bay, phi công của Lam Sơn luôn được sắp xếp, bố trí bay kèm bởi các giáo viên giàu kinh nghiệm đã được chuyển loại SU-30MK2 ở nước ngoài nên tiến độ cũng như chất lượng bay của phi công bảo đảm tốt. Một số phi công còn được lựa chọn huấn luyện bay nâng cao dưới sự kèm cặp của giáo viên bay nước bạn. Trung tá Nguyễn Thế Huỳnh chia sẻ: "Trước khi bay chuyển sân trở về đơn vị, 100% phi công của Lam Sơn đủ điều kiện vào trực ban sẵn sàng chiến đấu ban ngày, trong đó có một số đủ điều kiện trực chiến ban đêm. Đặc biệt, qua 3 đợt bắn, ném bom đạn thật, các phi công của trung đoàn đều đạt giỏi và xuất sắc".
Sau 3 năm trui rèn ở đơn vị bạn, ngày về cũng đến. Khi cơ động từ Lam Sơn đi, sân bay của đơn vị mình đã sẫm màu thời gian vì gần nửa thế kỷ nắng mưa. Ngày trở lại, ngồi trên chiến đấu cơ hiện đại, phía dưới khoang lái, sân bay màu nâu sẫm ngày nào hiện ra sáng sủa, mới lạ vô cùng, xúc cảm cộng dồn xúc cảm, và cứ thế dâng trào trong mỗi phi công. Trung tá Nguyễn Quang Hải, Phi đội trưởng Phi đội 2 (Trung đoàn 927) bồi hồi nhớ lại: Hôm đó tôi và Thượng tá Lê Trung Nam, Phó trung đoàn trưởng-Tham mưu trưởng trung đoàn điều khiển chiếc SU-30MK2 đầu tiên cất cánh trở về Lam Sơn. Trên đường về, các địa tiêu vẫn quen thuộc lắm, Quốc lộ 1, rồi khu dân cư của các thành phố, thị trấn lần lượt hiện ra. Nhưng đường băng, đường lăn của sân bay thì mới lạ quá, sáng bừng màu bê tông mới. Khu nhà vòm để máy bay cũng hoàn toàn khác trước. Lúc lập vòng kín để vào hạ cánh, tôi thấy rất đông anh em đang đứng dưới sân bay chờ đợi. Và khi chiếc máy bay cuối lăn về sân đỗ, cả sân bay vỡ òa vui sướng, mọi người dành cho nhau những cái bắt tay, những cái ôm thật chặt...
Bay đêm
Sau ban bay ngày hoàn thành 100% kế hoạch hôm trước, hôm nay Lam Sơn tổ chức bay huấn luyện đêm. Những ban bay được tổ chức trong thời điểm này như càng thêm ý nghĩa, bởi chỉ ít ngày nữa thôi, Sư đoàn Không quân 371 sẽ tròn 50 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành (24-3-1967 / 24-3-2017).
Các phi công của Trung đoàn Không quân 927 trao đổi kinh nghiệm giữa các chuyến bay trong ban bay đêm. Ảnh: HOÀNG HÀ
Buổi sáng, công tác chuẩn bị bay được tiến hành. Trong lúc ngoài sân bay ngành kỹ thuật hàng không chuẩn bị máy bay bảo đảm đủ số lượng, có chất lượng tốt nhất cho ban bay thì trong phòng chuẩn bị bay, các phi công cũng đang tập trung cao độ cho các bài bay đêm vòng kín rộng. Những cây bút và các loại thước chuyên dụng trên bàn tay mỗi phi công làm hiện lên đường bay với số liệu về hướng, tốc độ, độ cao ở từng thời điểm cụ thể của mỗi chuyến bay. Trên tường phòng có nhiều bảng chỉ dẫn cách xử lý các tình huống bất trắc trên không. Một số câu hỏi liên quan đến nội dung của những bảng biểu đó sẽ được chỉ huy bay đặt ra với phi công trong giai đoạn chuẩn bị bay. Chỉ khi nào phi công trả lời câu hỏi xử lý tình huống bất trắc chính xác, họ mới được tham gia ban bay đêm.
Bay quân sự là hoạt động vô cùng đặc biệt, luôn tiềm ẩn rủi ro bởi tác động của rất nhiều yếu tố và máy bay thì không thể dừng, đỗ để phi công sửa sai. Thế nên, chuẩn bị tốt nhất ngay từ mặt đất là biện pháp hữu hiệu để bảo đảm sự thành công cho mỗi chuyến bay. Vì vậy, ngay trong giai đoạn chuẩn bị bay, phi công còn phải biểu diễn mặt đất, tập buồng lái, bay buồng tập... tất cả đều nhằm mục đích thực tế hóa và hệ thống hóa trình tự khẩu lệnh, động tác kỹ thuật lái của các chuyến bay sau đó.
Điều kiện khí tượng hôm nay không được thuận lợi như ban bay ngày hôm trước. Trời đôi lúc lất phất mưa, tầm nhìn hạn chế, đáy mây thấp. Nhưng với kinh nghiệm dày dạn của phi công cấp 1 cộng với sự am tường về đặc điểm khí tượng từng mùa tại sân bay, Trung đoàn trưởng Nguyễn Thế Huỳnh nhận định, thời tiết đang có diễn biến thuận hơn so với thời điểm trước khi chuẩn bị bay.
Đầu giờ chiều, phía dãy nhà hình cánh cung màu trắng, thấp thoáng sau ô cửa kính là những gương mặt phi công trẻ đang hí hoáy ghi chép. Thiếu tá, phi công cấp 2 Phạm Quốc Vương, Phó trung đoàn trưởng Trung đoàn 927 cho biết, anh em phi công đang tranh thủ học thêm để nâng cao trình độ. Ghé qua phòng ở của Thượng úy, phi công Đồng Đại Dương, thấy anh đang cặm cụi bên giáo trình huấn luyện bay. Từng bay ở Sân bay Biên Hòa, rồi Thọ Xuân, nay về bay ở sân bay của Lam Sơn, Dương thấy nơi đây nhiều đồi núi, ít địa tiêu cao đặc trưng nên việc nhận biết, phân biệt địa hình địa vật có những khó khăn nhất định. Thêm nữa, khu vực này trời thường nhiều mây, về mùa đông tầm nhìn hạn chế. Để khắc phục những khó khăn ấy, Dương xác định phải tăng cường học tập quy chế sân bay, số liệu đường bay, đặc biệt là phải thuần thục các phương án xử lý... Câu chuyện của chúng tôi ngắt quãng vì kẻng báo hiệu đã đến giờ triển khai bay.
Nằm trên địa bàn trung du nên chiều như xuống nhanh hơn trên đường băng Lam Sơn. Sau tiếng động cơ tăng lực dội âm thanh rùng rùng vào không gian, chiếc SU-30MK2 bay trinh sát khí tượng do các phi công Nguyễn Thế Huỳnh và Vũ Đức Hùng điều khiển vun vút lao trên đường băng. Hai luồng lửa dài đỏ rực phụt ra từ miệng hai động cơ, khác hẳn luồng lửa từ một động cơ của những chiếc Mig-21 từng hoạt động trên đường băng này. Đôi "kiếm lửa" quét dọc đường băng rồi vút lên, khuất dần trong bầu trời mờ sương. Chừng hơn chục phút sau, từ phía đầu hạ cánh, ánh đèn pha từ khoang càng đã thả ngày càng rõ. Chiếc SU-30MK2 hạ độ cao, nhẹ nhàng lướt xuống, êm ái tiếp đất bằng hai bánh sau và tiếp đến là bánh mũi.
"Đáy mây có độ cao từ 520m-600m, lên 1.500m ra khỏi mây; các đài trạm hoạt động tốt; đèn đường băng, đường lăn quan sát tốt từ trên không... đủ điều kiện thực hành bay theo kế hoạch", Trung tá Nguyễn Thế Huỳnh kết luận.
Phía vòm để máy bay, chiếc SU-30MK2 thực hiện chuyến bay chính thức đầu tiên đã lăn ra và đối chuẩn đường băng. Lại một tiếng "uỳnh" rền vang tựa như sấm dội, SU-30MK2 dũng mãnh vun vút lao đi, đôi "kiếm lửa" lại vẽ trên đường băng tia sáng chói lòa hơn vì đêm dần sậm. Tiếng "xay lúa" cùng hai luồng lửa dần khuất giữa trời đêm...
Trời lất phất mưa. Tiếng ầm ì dần rõ phía tây sân bay. Đèn từ xe đèn chiếu vụt sáng, rọi dọc đường băng 3 luồng sáng với cường độ cực mạnh, “vẽ đường” cho từng chiếc SU-30MK2 xuyên xuống hạ cánh... Chiếc máy bay thực hiện chuyến cuối đã lăn về nhà vòm. Ngoài trời, mưa xuân thêm nặng hạt. Trong phòng chờ bay của phi công, sau giảng bình bay sơ bộ, Đại tá Lã Đại Phong chúc mừng Lam Sơn đã tổ chức ban bay đêm đầu tiên trên SU-30MK2 thắng lợi. Tiếng vỗ tay vang lên giòn giã, quyện hòa cùng tiếng động cơ xe máy và tiếng lính thợ sôi nổi đang vọng lại từ phía đường băng...
Ghi chép của PHẠM HOÀNG HÀ