Quỳnh Tam là một xã miền núi thuộc huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Từ ngày đường sá phát triển, giao thông thuận lợi, cuộc sống người dân, lương cũng như giáo, đều khấm khá hơn nhiều. Dọc con đường liên xã qua những vạt rừng là những ngôi nhà nhỏ, trước cửa là biểu tượng Thánh giá. Dù lớn hay nhỏ thì những ngôi nhà ven con đường này đều có một điểm chung: Rất sạch sẽ và cho người ta một cảm giác ấm cúng.
Nhiều người dân đi làm đồng đã tạm dừng công việc, hăng hái tham gia làm cùng bộ đội.
Chúng tôi ghé vào một căn nhà nhỏ nằm ngay đường lớn, nhà cụ ông Bùi Văn Kỳ. Năm nay đã 96 tuổi nhưng cụ Kỳ vẫn đi lại nhanh nhẹn. Ngó thấy mấy anh bộ đội đến chơi, cụ mừng lắm, bỏ cả niêu thức ăn đang đun dưới bếp ra đón. Cụ bảo: "Tôi có hai thằng con đi bộ đội, nhưng một đứa đã hy sinh rồi. Các anh đến nhà thì vào uống chén nước, nói câu chuyện cho tôi đỡ nhớ".
Con trai đầu của cụ là anh Bùi Văn Hà, hy sinh trong thời kỳ chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam năm 1978. Mất anh con trai đầu, nhưng gia đình cụ Kỳ vẫn đồng ý, động viên một người con nữa nhập ngũ. "Thượng đế và Tổ quốc", lời dạy của Đức Chúa, cụ chẳng bao giờ quên. Nhân dân và đồng đội liệt sĩ Bùi Văn Hà cũng không quên. Căn nhà cụ Kỳ đang ở là "nhà tình nghĩa" do cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn Tăng-Thiết giáp 215 xây tặng cách đây 10 năm. "Giờ đến thế hệ các cháu, tôi vẫn căn dặn phải hoàn thành nghĩa vụ với Tổ quốc, đi bộ đội là để bảo vệ Tổ quốc", cụ Kỳ tâm sự.
Các chiến sĩ dọn rác, khơi thông kênh Nguyễn Văn Trỗi.
Gần nhà cụ Kỳ có gia đình bà Phạm Thị Hiền, năm nay bà Hiền cũng đã 79 tuổi. Bà có 9 người con, 4 con trai, 5 con gái. Trong đó có 3 người đã từng tham gia quân đội. "Các con tôi sau khi vào quân đội trở về chỉn chu, chững chạc hơn hẳn"-bà nhận xét. Cụ vẫn nhớ chuyện cách đây đã lâu lắm, bộ đội tới nhà tặng gia đình mấy cân gạo đúng lúc gia đình khó khăn nhất. "Một miếng khi đói bằng một gói khi no". Gia đình cụ luôn dành tình cảm, sự quan tâm đặc biệt đến bộ đội mỗi khi các anh hành quân qua đây, chủ yếu là những lần các anh đến giúp dân làm thủy lợi, cải tạo môi trường. Cụ nói: "Bộ đội đến, không chỉ xóm làng quang đãng, nghĩa tình cũng sâu đậm hơn".
Tình cảm của người dân dành cho bộ đội chính là lý do anh Chu Văn Minh (44 tuổi) đồng ý cho người con trai duy nhất của mình là Chu Văn Duy (sinh năm 1997) viết đơn tình nguyện nhập ngũ sau khi tốt nghiệp THPT. Duy vẫn đều đặn gọi điện về gia đình, thăm hỏi bố mẹ, động viên các em học tập. Vui nhất là chuyện Duy báo tin đơn vị hành quân dã ngoại đi giúp dân. "Tham gia những hoạt động như thế, cháu nó trưởng thành rất nhanh. Hy vọng con tôi sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự tiếp tục được cống hiến trong quân đội"-anh Minh chia sẻ. Còn anh Trần Văn Hiền (42 tuổi), ở xóm 4, xã Quỳnh Tam thì coi cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 2, Lữ đoàn Phòng không 16 đóng quân gần nhà anh như những người anh em vì: "Mỗi khi ai đó đau ốm, hoạn nạn hoặc nhà nào có chuyện vui như cưới hỏi, nhà mới đều có mặt bộ đội. Dịp Lễ Nô-en, bà con vẫn mời bộ đội về tham dự cùng".
"Quỳnh Tam có xóm 4 và xóm 3B là hai xóm giáo toàn tòng. Bộ đội 215 (Lữ đoàn 215) và 16 (Lữ đoàn 16) thường giúp bà con tu sửa đường sá, khơi thông thủy lợi, làm đẹp cảnh quan trường học, chăm sóc đài tưởng niệm liệt sĩ... Hằng năm, vào dịp Lễ Nô-en, bộ đội còn cử quân y khám, chữa bệnh miễn phí ở trạm xá cho dân. Năm vừa qua, 60 chiến sĩ Lữ đoàn 16 đã tham gia giúp dân ở xóm 3B tu sửa đường sá, tổng dọn vệ sinh. Những hoạt động này rất thiết thực với địa phương"-ông Hồ Công Khoán, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tam-cho biết như vậy khi chúng tôi tạm biệt Quỳnh Tam để ra kênh Nguyễn Văn Trỗi, con kênh đi qua hai xã Quỳnh Thạch và Quỳnh Thanh.
Trời khá lạnh, nhiều chiến sĩ đang "ngụp lặn" dưới kênh để vớt rác, thông dòng. Con kênh này là nguồn cấp nước chính cho nông nghiệp của hai xã, hiện bị ách tắc đã lâu. Quỳnh Thanh là xã công giáo toàn tòng, với hơn 2.300 hộ. Nghề chính của người dân là sản xuất nông nghiệp. "Bộ đội về, miệng nói, tay làm, tối còn tổ chức văn nghệ rộn ràng làng xóm. Chính những hoạt động này càng nhắc nhở người dân chúng tôi thực hiện phương châm sống "tốt đời, đẹp đạo". Bà con giáo dân xã Quỳnh Thanh luôn tự nhắc nhở, xây dựng nếp sống văn hóa để vừa là công dân tốt, vừa là người tín hữu mẫu mực, bảo ban con cháu học hành"-một người dân bộc bạch.
Thượng tá Thái Đức Hạnh (người cầm mũ) đi nghiệm thu kết quả của đợt dân vận.
Thấy bộ đội đang cởi trần khơi thông con kênh dưới trời lạnh giá, nhiều người dân đi đường cũng dừng lại, xắn tay áo lên làm cùng... Anh Hồ Xuân Đệ (32 tuổi), người dân xóm 9, xã Quỳnh Thanh, bỏ việc nhà hai ngày để tự nguyện "làm như bộ đội".
Nạo vét kênh Nguyễn Văn Trỗi (dài hơn 2km) là một nội dung nằm trong kế hoạch hành quân dã ngoại năm 2016 của cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh Nghệ An. Đợt hành quân dã ngoại lần này có sự góp mặt của cán bộ, chiến sĩ thuộc Trung đoàn 764 và các đại đội: Thông tin 18, Trinh sát 20, BTR 152... Ngoài ra còn có sự tham gia của cán bộ, chiến sĩ, dân quân thuộc Ban CHQS huyện Quỳnh Lưu. Một trong những nội dung đề ra là bộ đội vận động nhân dân "cùng làm" đã được thực hiện có kết quả. Những ngày đầu, thông qua sự phối hợp vận động với cấp ủy, chính quyền và mặt trận Tổ quốc các xã, một số bà con thu xếp việc nhà để làm cùng bộ đội. Chỉ hôm sau, hình ảnh bộ đội trần mình làm thủy lợi giúp dân đã lay động trái tim nhiều người, có người đang đi đường cũng dừng lại chung tay hoặc động viên, cổ vũ bộ đội. Nhiều hộ dân xung quanh, không cần vận động, đã bố trí công việc gia đình ra sát cánh với các chiến sĩ. Tuy làm việc tự nguyện, tự giác nhưng không vì thế mà xem nhẹ năng suất, chất lượng. Thượng tá Thái Đức Hạnh, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh, khi kết thúc đợt dân vận đã cùng lãnh đạo địa phương trực tiếp "nghiệm thu" các công trình. Từng đoạn kênh mương được kiểm tra, kiểm tra xong đến đâu nhận xét đến đó, bộ đội và nhân dân cùng vỗ tay, có chỗ còn hát vang để "ăn mừng thắng lợi".
"Tết bộ đội" và dịp Lễ Giáng sinh của đồng bào công giáo năm nay có điều đặc biệt là cả nước đang kỷ niệm 70 năm Ngày Toàn quốc kháng chiến. Sinh thời, Bác Hồ rất quan tâm đến việc thực hành đoàn kết lương-giáo. Thư Bác gửi chúc mừng đồng bào dông giáo nhân dịp Giáng sinh 1946, giữa lúc Toàn quốc kháng chiến có đoạn: “Trong lúc này, thực dân Pháp gây cuộc chiến tranh, chúng mong cướp nước ta lần nữa. Chúng làm trái hẳn với lòng bác ái của Đức Giê-su. Toàn thể đồng bào ta, không chia lương giáo, đoàn kết chặt chẽ, quyết lòng kháng chiến, để giữ gìn non sông Tổ quốc, mà cũng để giữ gìn quyền tôn giáo tự do”. Cuộc hành quân dã ngoại năm nay của đơn vị chúng tôi chính là để thực hiện lời dạy đó của Bác Hồ, thực hiện đoàn kết quân-dân chặt chẽ" - Thượng tá Thái Đức Hạnh khẳng định.
Chúng tôi chia tay Quỳnh Lưu khi các đơn vị thuộc Bộ CHQS tỉnh Nghệ An đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hành quân dã ngoại làm công tác dân vận năm nay. Có những ánh mắt lưu luyến, bịn rịn của nhân dân dành cho bộ đội; có những giọt nước mắt của người già xúc động khi nhớ tới hình ảnh quân-dân một thời kháng chiến; có cả những ánh mắt bâng khuâng, xao xuyến của các cô gái len lén dành riêng cho ai đó trong hàng quân... Không khí thật yên bình trong tiếng chuông nhà thờ thong thả ngân xa!
Bài và ảnh: HOÀNG LIÊN VIỆT