Đạo lý tri ân đã thấm vào tâm can người Việt

Kỳ vọng vào người trẻ làm công tác chính sách

Phóng viên (PV): Là người gắn bó lâu năm với công tác “đền ơn đáp nghĩa”, điều tâm huyết nhất của đồng chí là gì?

Đồng chí Bùi Sỹ Lợi: Cho đến nay, tôi đã có hơn 36 năm công tác. Có thể nói, với toàn bộ thời gian hoạt động của mình từ việc tham gia tổ chức thực thi chính sách đến hoạch định chính sách, xây dựng pháp luật và giám sát việc thực thi chính sách đối với NCC với cách mạng, điều tâm huyết nhất đọng lại trong tôi đó là chính sách ưu đãi NCC luôn được Đảng, Nhà nước ta đặt ở vị trí quan trọng hàng đầu trong hệ thống chính sách xã hội. Quá trình tổ chức thực hiện chính sách đã tạo nên sự thay đổi quan trọng trong đời sống của NCC, tạo sự phấn khởi trong nhân dân, củng cố niềm tin vào đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Việc tri ân NCC không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là sự chung tay góp sức của cả xã hội và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Đó cũng là nét đẹp truyền thống của dân tộc, thể hiện sự trân trọng khắc ghi những hy sinh lớn lao cho Tổ quốc, cho sự nghiệp cách mạng của bao thế hệ NCC. Nó đã trở thành đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”, là nghĩa cử cao đẹp có tính nhân văn sâu sắc của dân tộc ta.  

PV: Những người làm công tác chính sách ngày càng trẻ, rất nhiều người không biết đến chiến tranh. Theo đồng chí, cần làm gì để đội ngũ này thấm nhuần chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với NCC?

Đồng chí Bùi Sỹ Lợi: Đúng là những người làm công tác chính sách ngày càng trẻ và đương nhiên những người sinh ra sau chiến tranh sẽ chỉ biết đến chiến tranh qua tư liệu lịch sử. Đây là quy luật tất yếu của thời gian. Tuy nhiên, tôi luôn tin tưởng vào thế hệ trẻ-những chủ nhân hiện tại và tương lai của đất nước, được sống và học tập dưới mái trường xã hội chủ nghĩa. Bề dày quá trình thực hiện chính sách NCC đã đi vào máu của mỗi người dân Việt, không lẽ thế hệ trẻ của chúng ta lại lơ là với điều đó? Chúng ta nên tin và kỳ vọng vào thế hệ trẻ. Nhưng, để những người làm công tác chính sách NCC có trách nhiệm, tâm huyết và công tâm trước trọng trách này, cần phải tăng cường giáo dục về truyền thống, lịch sử vẻ vang hào hùng của đất nước, của dân tộc...

Đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Đây cũng là một trong những nguồn gốc hình thành tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh nói chung, tình cảm, tư tưởng của Người đối với thương binh, liệt sĩ nói riêng. Mỗi người trong chúng ta hãy thấm nhuần và phát huy đạo lý ấy hơn nữa. Điều này thật cao đẹp, thật gần gũi vì nó vốn bắt nguồn từ truyền thống văn hóa Việt Nam và được kết tụ ở con người vĩ đại Hồ Chí Minh. Học tập và làm theo tấm gương đạo đức sáng ngời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi người chúng ta, đặc biệt là những người làm công tác chính sách của thế hệ sau này hãy lấy những việc làm thiết thực, cụ thể để biểu lộ lòng biết ơn các thương binh, liệt sĩ, NCC với đất nước. 

Những điều trăn trở

PV: Có thể nói, chính sách đối với NCC của nước ta trong nhiều năm qua luôn được đặc biệt quan tâm nhưng vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Đồng chí có thể cho biết, cụ thể đó là gì?

Đồng chí Bùi Sỹ Lợi: Hiện nay, toàn quốc đã xác nhận khoảng 9 triệu NCC, trong đó có hơn 1,4 triệu NCC và thân nhân đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng. Cùng với sự phát triển của đất nước và khả năng ngân sách, các chính sách ưu đãi đối với NCC cũng từng bước được điều chỉnh và mở rộng, bao phủ cơ bản các nhóm đối tượng, tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội. Bên cạnh chế độ trợ cấp ưu đãi (trợ cấp, phụ cấp hằng tháng, trợ cấp một lần), tùy theo từng đối tượng, NCC và thân nhân còn được hưởng nhiều chính sách ưu đãi khác, như: Ưu đãi về chăm sóc sức khỏe, ưu đãi trong giáo dục-đào tạo, dạy nghề, cải thiện nhà ở, tạo việc làm, miễn, giảm thuế, vay vốn, thuê đất để phát triển sản xuất kinh doanh...

Về cơ bản, các chính sách ưu đãi NCC đã được thực hiện tốt, bảo đảm kịp thời và đúng đối tượng. Tuy nhiên, thực tiễn thi hành chính sách vẫn còn những điều khiến chúng ta phải trăn trở. Hiện tại, cả nước vẫn còn một bộ phận NCC (khoảng 1,5%) có mức sống dưới trung bình tại khu dân cư nơi cư trú; hiện có khoảng 28.500 trường hợp tự kê khai NCC chưa được hưởng chính sách do không có căn cứ, giấy tờ, tài liệu để thiết lập hồ sơ; công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ còn nhiều khó khăn; những sai sót, nhầm lẫn, tiêu cực trong thực hiện chính sách, chế độ xảy ra ở một số nơi đã gây không ít phiền hà cho người được hưởng chính sách, gây dư luận không tốt trong xã hội.

Giải quyết tồn đọng chính sách là nhiệm vụ hàng đầu

PV: Tồn đọng hồ sơ chính sách NCC đang là vấn đề khó khăn cần giải quyết. Chúng ta cần làm gì để giải quyết vấn đề này cũng như làm tốt chính sách NCC, thưa đồng chí?

Đồng chí Bùi Sỹ Lợi: Khó khăn lớn nhất của tình trạng tồn đọng chính sách NCC hiện nay là hồ sơ kê khai không có giấy tờ, căn cứ chứng minh, đặc biệt là hồ sơ liệt sĩ, thương binh, người bị địch bắt tù đày. Việc tồn đọng hồ sơ xác nhận NCC do nhiều nguyên nhân. Một phần, do chiến tranh ác liệt, kéo dài, phức tạp. Sau chiến tranh nhiều năm, việc lưu giữ giấy tờ gốc và người làm chứng theo quy định gặp khó khăn. Một phần, do việc ban hành văn bản hướng dẫn có lúc chưa kịp thời, chưa phù hợp trong khi đối tượng được mở rộng, bổ sung dần, chính sách cũng được điều chỉnh; sự phối hợp giữa các cơ quan liên ngành trong giải quyết hồ sơ còn lúng túng; một số nơi thiếu cán bộ chuyên môn, nhất là cấp cơ sở, không kể một bộ phận cán bộ còn “ngại” xử lý vấn đề khó khăn. Bên cạnh đó còn có việc lợi dụng chính sách, trong khi công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm của các cấp còn hạn chế, chưa nghiêm minh, chế tài chưa đủ sức răn đe…

Công tác chăm sóc NCC, trong đó việc giải quyết tồn đọng là công việc thường xuyên, liên tục qua nhiều năm. Nhưng vì những lý do khách quan, chủ quan khác nhau nên việc tồn đọng hồ sơ đề nghị xác nhận NCC đến nay vẫn như một món nợ chính sách, là mối quan tâm lớn của lãnh đạo Đảng, Nhà nước với việc thực thi chính sách được coi là chính sách cao nhất trong hệ thống chính sách xã hội. Chính phủ, ngành lao động-thương binh và xã hội đã xác định công tác giải quyết tồn đọng chính sách NCC là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, cần ưu tiên tập trung thực hiện với quan điểm là khẩn trương, kịp thời, cụ thể, trực tiếp nhưng phải bảo đảm chặt chẽ ở mức độ nhất định, thủ tục phải đơn giản, bảo đảm xác nhận đúng đối tượng, hạn chế được hồ sơ giả. Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu đó, vấn đề quan trọng nhất là phải huy động được sự vào cuộc của các ngành, các cấp để thúc đẩy quá trình giải quyết hồ sơ tồn đọng và kiên quyết đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật, trục lợi chính sách, đem lại sự công bằng và niềm tin của nhân dân. Để làm được việc này, chúng ta cần giải quyết đồng bộ những vấn đề cụ thể:

Một là, tập trung nhân lực, phát huy cơ chế phối hợp liên ngành, đề cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương, giám sát của nhân dân để giải quyết hồ sơ xác nhận NCC còn tồn đọng. Trong đó, cần quan tâm thực hiện cơ chế xác nhận dựa vào cộng đồng dân cư nơi người được đề nghị sinh sống. Phấn đấu đến hết năm 2017, giải quyết căn bản đối với 5.900 hồ sơ đề nghị công nhận liệt sĩ, thương binh và người hưởng chính sách như thương binh chính là hoạt động thiết thực nhất, ý nghĩa nhất đối với các thế hệ NCC.

Ngoài ra, một số vấn đề cải thiện nhà ở đối với NCC; chế độ đối với thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước... cần được xem xét, nghiên cứu để sớm được thực hiện một cách hợp tình, hợp lý.

Hai là, nghiên cứu để xây dựng và trình cơ quan chức năng xem xét, quyết định Đề án cải cách chính sách đối với NCC; đồng thời tổng kết chính sách để sửa đổi toàn diện Pháp lệnh ưu đãi NCC, kịp thời thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng về việc thực hiện chính sách NCC trong giai đoạn mới. Cần đề nghị nghiên cứu, xem xét bổ sung các đối tượng như: Thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến làm nhiệm vụ trong các thời kỳ kháng chiến bị ốm đau, bệnh tật. Một số chế độ, chính sách hiện nay chưa bảo đảm công bằng giữa các đối tượng NCC hoặc còn thiếu cần phải sửa đổi, bổ sung. Ví dụ: Chưa có chế độ BHYT đối với thân nhân của cán bộ lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa còn sống (trong khi thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên còn sống thì thân nhân được hưởng BHYT); hoặc chưa có chế độ ưu đãi gì đối với người tham gia kháng chiến bị địch bắt tù đày sau ngày 30-4-1975; chưa quy định chế độ đối với vợ (hoặc chồng) liệt sĩ đã lấy chồng (hoặc vợ) khác…

Ba là, tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về ưu đãi NCC. Hơn bao giờ hết cần phải chú trọng công tác kiểm tra, thanh tra các khâu thực thi chính sách ở từng địa phương, từng ngành để bảo đảm các chính sách ưu đãi được thực thi đúng quy định, đầy đủ, kịp thời, minh bạch; xử lý kịp thời, nghiêm minh, đúng mức mọi hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

DƯƠNG THỊ THU HÒA (thực hiện)