Nâng cao chất lượng phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển

Phóng viên (PV): Thời tiết trên biển những tháng cuối năm được dự báo là diễn biến rất phức tạp, khó lường, Cục Hàng hải Việt Nam đã có những chuẩn bị gì trong nhiệm vụ phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trước mùa mưa bão năm nay?

Ông Nguyễn Xuân Sang: Xác định 6 tháng cuối năm là mùa mưa bão, thời tiết xấu, nguy cơ mất an toàn cao cho các phương tiện hoạt động trên biển nên ngay từ những tháng đầu năm, Cục Hàng hải Việt Nam đã chỉ đạo kiện toàn Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn (PCTT và TKCN); các đơn vị trực thuộc xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp với đặc điểm của từng đơn vị.

Cục Hàng hải Việt Nam cũng tiến hành kiểm tra phương án PCTT và TKCN tại các đơn vị theo phương châm “4 tại chỗ” (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, vật tư tại chỗ và hậu cần tại chỗ) để bảo đảm sẵn sàng triển khai kịp thời. Đồng thời kiểm tra, rà soát đánh giá chất lượng trụ sở của đơn vị, các công trình, phương tiện... để sửa chữa, gia cố, bảo đảm an toàn khi có thiên tai, lụt, bão; phối hợp với các cảng vụ hàng hải tăng cường công tác tuyên truyền, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị liên quan trong công tác PCTT và TKCN.

Cục cũng yêu cầu các đơn vị trực thuộc tổ chức trực ban nghiêm túc và thực hiện chế độ báo cáo theo đúng quy định; bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt. Trước khi nhận được dự báo có bão, các cảng vụ hàng hải chủ động thống kê số lượng tàu thuyền có khả năng tham gia TKCN khi có yêu cầu, đưa ra phương án cho tàu thuyền neo đậu tránh, trú bão kịp thời, hiệu quả, tránh tình trạng điều động tàu thuyền đi tránh, trú bão quá sớm gây thiệt hại cho doanh nghiệp hoặc điều động quá muộn dẫn đến tình huống nguy hiểm. Cảng vụ hàng hải cũng chủ động phối hợp trong công tác điều động tàu tránh, trú bão; yêu cầu các doanh nghiệp cảng biển, sửa chữa tàu biển trong vùng nước cảng biển quản lý xây dựng kế hoạch PCTT và TKCN, kiểm tra cụ thể trước khi đến mùa mưa bão.

Bên cạnh đó, Cục Hàng hải Việt Nam cũng chỉ đạo Trung tâm Phối hợp TKCN Hàng hải Việt Nam xây dựng kế hoạch điều động phương tiện TKCN chuyên dụng đi thường trực tại những khu vực có nguy cơ cao về tai nạn, sự cố hàng hải trong mùa mưa bão. Vừa qua, Cục Hàng hải Việt Nam đã tổ chức cuộc diễn tập TKCN trong vùng nước cảng biển tỉnh Quảng Ninh năm 2017 để tăng cường khả năng PCTT và TKCN

PV: Là một đơn vị được xem là nòng cốt trong công tác TKCN trên biển, bảo đảm thông tin thông suốt về các hoạt động của tàu thuyền trên biển, Cục đã có những đầu tư trang thiết bị, nguồn lực con người như thế nào để bảo đảm tốt nhất nhiệm vụ này, thưa ông?

Ông Nguyễn Xuân Sang: Hiện tại, Trung tâm Phối hợp TKCN Hàng hải Việt Nam có 4 trung tâm khu vực trực thuộc có phạm vi hoạt động được chia làm 4 khu vực tìm kiếm, cứu nạn (SRRs); được trang bị 7 tàu TKCN chuyên dụng, trong đó có 3 tàu với chiều dài là 41m, tầm hoạt động bán kính 250 hải lý; 4 tàu với chiều dài là 27m, tầm hoạt động 150 hải lý. Ngoài ra còn có một số ca nô cao tốc phục vụ TKCN trên biển.

Hệ thống thông tin duyên hải Việt Nam nằm trong Hệ thống cấp cứu và an toàn hàng hải toàn cầu (GMDSS) của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) mà Việt Nam là thành viên. Công ty TNHH MTV Thông tin Điện tử Hàng hải Việt Nam (VISHIPLEL) thuộc Cục Hàng hải Việt Nam là đơn vị trực tiếp quản lý, vận hành khai thác. Đây là một hệ thống thông tin chuyên dùng ngành hàng hải, đáp ứng mọi nhu cầu thông tin của tàu thuyền như thông tin liên lạc, dẫn đường, tìm kiếm cứu nạn, hoạt động trên tất cả các vùng biển trong nước và quốc tế.

Hệ thống thông tin duyên hải Việt Nam trực thuộc Công ty VISHIPEL bao gồm: 29 Đài thông tin duyên hải nằm trải dọc bờ biển Việt Nam từ Móng Cái đến Kiên Giang; Đài Thông tin Vệ tinh Mặt đất Inmarsat; Đài Thông tin Vệ tinh Mặt đất Cospas-Sarsat Việt Nam, Trung tâm Xử lý Thông tin Hàng hải Hà Nội.

Hệ thống này được trang bị thiết bị hiện đại với các máy phát sóng đa năng, công suất lớn, phủ sóng trên tất cả các vùng biển từ A1 đến A4, cho phép các phương tiện có thể liên lạc bằng những phương thức từ truyền thống đến các phương thức tiên tiến nhất đang áp dụng trong lĩnh vực thông tin hàng hải trên thế giới. 31 điểm Đài trực canh theo chế độ 24/7 trên tất cả các phương thức, tần số cấp cứu theo quy định quốc tế cũng như quốc gia để thu nhận trực tiếp từ các đài thu phát vô tuyến lắp đặt trên các tàu biển và qua các thiết bị phát tín hiệu cấp cứu tự động, kể cả truyền qua vệ tinh; sẵn sàng phục vụ cho việc liên lạc giữa các tàu với các thuê bao điện thoại di động và cố định trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, những nơi mà bưu chính viễn thông không có mặt.

Bên cạnh đó, dọc theo bờ biển Việt Nam có Hệ thống thông tin nhận dạng tự động (hệ thống thông tin AIS) có khả năng phủ sóng vùng biển A1 trợ giúp cho các hoạt động TKCN trong vùng nước cảng biển và vùng biển gần bờ (cách bờ đến 50 hải lý). Mới đây, Cục Hàng hải Việt Nam cũng đã đưa vào sử dụng Hệ thống thông tin nhận dạng và truy theo tầm xa (hệ thống thông tin LRIT) có khả năng phủ sóng vùng biển A1, A2, A3 trợ giúp rất hiệu quả cho hoạt động TKCN.

Hệ thống thông tin liên lạc của Việt Nam đã được trang bị khá đầy đủ thiết bị, đáp ứng nhu cầu thông tin liên lạc của các tàu thuyền đánh bắt hải sản, các tàu vận tải, viễn dương trong và ngoài nước, với đội ngũ khai thác viên có trình độ kiến thức nghiệp vụ chuyên nghiệp, tổ chức thực hiện thống nhất theo các quy trình, tiêu chuẩn nghiệp vụ được cập nhật theo tài liệu quốc tế do các tổ chức IMO, ITU, Inmarsat, Cospas-Sarsat ban hành; đáp ứng tốt nhiệm vụ về thông tin cấp cứu, khẩn cấp, an toàn, an ninh hàng hải, bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt, là cầu nối thông tin liên lạc tàu-bờ, bờ-tàu quen thuộc với mọi phương tiện hoạt động trên biển.

PV: Được biết các đơn vị TKCN chuyên trách đang gặp nhiều khó khăn cả về trang thiết bị và con người, khu vực phụ trách lại quá rộng. Theo ông, có cần thiết triển khai thành lập bổ sung các trung tâm hoặc trạm TKCN tại các địa phương?

Ông Nguyễn Xuân Sang: Hiện nay, các phương tiện, thiết bị TKCN còn thiếu, đặc biệt là các phương tiện TKCN xa bờ, hoạt động dài ngày trên biển. Bên cạnh đó, việc bố trí phương tiện, lực lượng TKCN dọc bờ biển Việt Nam còn mỏng, chưa hợp lý; việc điều động lực lượng, tàu thuyền đến nơi phương tiện bị nạn còn chậm do nhiều vụ việc xảy ra ở vị trí xa các Trung tâm khu vực. Khi sóng to, gió lớn, việc điều động phương tiện rất khó khăn vì không bảo đảm an toàn cho phương tiện tham gia cứu nạn. Nguyên nhân của tình trạng trên là do số lượng các trung tâm khu vực trực thuộc Trung tâm Phối hợp TKCN Hàng hải Việt Nam dọc theo chiều dài 3.260km bờ biển Việt Nam quá mỏng (4 Trung tâm), tại các vùng biển Bắc Trung Bộ và Tây Nam Bộ  không có đơn vị nào.

Đối với Trung tâm TKCN khu vực I, thời gian chạy tàu từ trung tâm ra Vịnh Bắc Bộ mất khoảng từ 2 đến 3 giờ, không đáp ứng yêu cầu khẩn cấp TKCN trên biển. Vùng biển có nhiều tàu cá hoạt động và thường xảy ra bão biển, thời tiết khắc nghiệt, tai nạn tàu thuyền trên biển rất cao là khu vực biển miền Trung, từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên-Huế, cách rất xa trung tâm khu vực I. Hơn nữa, khu vực cảng Vũng Áng, cảng Sơn Dương (thuộc tỉnh Hà Tĩnh) có mật độ tàu thuyền tăng lên rất nhiều trong những năm gần đây. Đối với Trung tâm TKCN khu vực III, nếu xảy ra tai nạn tàu thuyền tại khu vực Kiên Giang, Phú Quốc, cách trung tâm hơn 250 hải lý, thời gian chạy tàu mất hơn 10 giờ nên việc điều động tàu rất bất cập, mất nhiều thời gian.

Các phương tiện chuyên dụng tìm kiếm, cứu nạn trên biển của Trung tâm phối hợp TKCN Hàng hải Việt Nam có tầm hoạt động hạn chế (SAR 41 với bán kính 250 hải lý, SAR 27 với bán kính 150 hải lý), mức độ chịu đựng sóng gió nhỏ (SAR 41 dưới cấp 8, SAR 27 dưới cấp 7) và thời gian hoạt động dài ngày trên biển đang xuống cấp.

Từ những hạn chế trên, đề án nâng cao năng lực công tác phối hợp TKCN hàng hải Việt Nam đến năm 2020, dự kiến sẽ thành lập thêm 4 trạm TKCN tại 4 khu vực biển xa bờ và hay xảy ra nhiều tai nạn, sự cố trên biển như: Trạm TKCN Kiên Giang, thực hiện công tác phối hợp TKCN tại vùng biển các tỉnh Tây Nam Bộ; Trạm Bạch Long Vĩ thực hiện công tác phối hợp TKCN tại khu vực biển có bán kính 150 hải lý kể từ huyện đảo Bạch Long Vĩ; Trạm Côn Đảo thực hiện công tác phối hợp TKCN tại khu vực biển có bán kính 150 hải lý kể từ huyện đảo Côn Đảo; Trạm Quy Nhơn, thực hiện công tác phối hợp TKCN tại khu vực biển các tỉnh Phú Yên, Bình Định.

Chúng tôi cũng đã xây dựng Đề án nghiên cứu chuyển Trung tâm phối hợp TKCN khu vực I ra Đình Vũ hoặc Cát Bà. Trước mắt nghiên cứu thuê bến neo đậu tàu thường trực TKCN tại khu vực Lạch Huyện, Cát Bà để tăng cường khả năng cơ động, khắc phục một phần bất cập công tác TKCN ở khu vực này.

PV: Ông có những đề xuất, kiến nghị nào nhằm nâng cao công tác bảo đảm an toàn hàng hải cho các phương tiện và con người hoạt động trên biển?

Ông Nguyễn Xuân Sang: Hằng năm, lực lượng TKCN hàng hải Việt Nam đã thu nhận và xử lý hơn 300 vụ việc liên quan đến tai nạn trên biển, cứu và hỗ trợ hàng trăm lượt người, tàu thuyền. Con số ấy cho thấy hiệu quả hoạt động của lực lượng TKCN hàng hải. Để tăng cường hiệu quả hoạt động phối hợp TKCN, giảm thiệt hại về người và tàu thuyền khi có tai nạn, sự cố xảy ra, Cục Hàng hải Việt Nam kiến nghị các cơ quan chức năng thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ đội Biên phòng cần tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng kỹ thuật tàu đánh cá trước khi ra khơi, để tránh những tai nạn, sự cố đáng tiếc xảy ra đối với ngư dân khi hoạt động trên biển.

Thứ hai là hiện nay, các bộ, ngành liên quan của Bộ Quốc phòng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã được Nhà nước trang bị phương tiện (tàu, máy bay) để thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao; trong đó có chức năng phối hợp TKCN trên biển. Do đó, tôi kiến nghị Ủy ban Quốc gia TKCN chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan nói trên cung cấp thông tin về nguồn lực có thể tham gia hoạt động phối hợp TKCN trên biển cho cơ quan được giao chủ trì hoạt động này, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động phối hợp khi có tình huống xảy ra, đồng thời tránh chồng chéo, lãng phí ngân sách nhà nước. Các lực lượng cần chia sẻ thông tin hệ thống dữ liệu giám sát tàu cá để nâng cao hiệu quả công tác TKCN, trang bị bổ sung các ca nô, tàu công vụ cho một số cảng vụ hàng hải để thực hiện việc TKCN trong vùng nước cảng biển; đẩy nhanh tiến độ đóng các tàu TKCN xa bờ, xây dựng bổ sung các trung tâm TKCN, trạm TKCN khu vực.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

VĂN HẠNH (thực hiện)