Phóng viên Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần đã có cuộc phỏng vấn Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân, Phó chính ủy Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng xung quanh vấn đề trên.
Phóng viên (PV): Thưa Thiếu tướng, Bộ Quốc phòng đang đẩy mạnh tái cấu trúc doanh nghiệp, trong đó có biện pháp cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại các đơn vị này. Điều đó ảnh hưởng như thế nào tới người lao động?
Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân: Đề án tái cấu trúc doanh nghiệp mới được xây dựng để báo cáo Quân ủy Trung ương. Tới đây, sau khi Quân ủy Trung ương thông qua sẽ tiếp tục báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Chính trị... Các doanh nghiệp quốc phòng phải tái cấu trúc, tái cơ cấu lại theo hướng tinh, gọn, mạnh nhằm đáp ứng được nhu cầu tình hình trong nước, đồng thời phải sản xuất được các sản phẩm vũ khí, trang bị thì mới nâng cao được tiềm lực quốc phòng. Cùng đó, phải có hướng phát triển xây dựng đội ngũ con người, cơ sở hạ tầng, tìm ra giải pháp sản xuất, phát triển sản xuất.
Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân.
Tái cấu trúc doanh nghiệp là cơ hội tốt để người lao động tiếp tục phát huy năng lực. Tôi xin nhấn mạnh, quan trọng nhất của việc tái cấu trúc là nhằm hướng nghiên cứu và phát triển theo chiều sâu. Với người lao động, công việc vẫn ổn định. Sau khi có dây chuyền sản xuất mới thì các nhà máy tiến hành tập huấn, đào tạo lại... Nói chung, công nhân, người lao động rất yên tâm, không có tư tưởng dao động.
PV: Thưa Thiếu tướng, trong tiến trình hội nhập, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng có chiến lược phát triển con người như thế nào để phù hợp với xu thế chung? Bên cạnh đó, tổng cục có giải pháp gì để thu hút người tài, nguồn lao động chất lượng cao?
Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân: Bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, con người cũng là trung tâm, là chủ thể quyết định, kể cả trong chiến đấu và lao động sản xuất. Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng được xây dựng và phát triển theo cơ chế đặc thù được xác định bởi Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị. Chức năng của tổng cục là tham mưu cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quản lý nhà nước về xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng và sửa chữa, sản xuất, nghiên cứu phát triển vũ khí, trang bị. Để thực hiện được nhiệm vụ này, tổng cục luôn quan tâm đến đội ngũ cán bộ, công nhân, người lao động. Đương nhiên, mỗi loại hình lao động đều có tiêu chí phát triển khác nhau nhưng tiêu chí chung nhất là phải có phẩm chất đạo đức tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng.
Tổng cục luôn chăm lo công tác tuyển dụng, xây dựng tiêu chí cụ thể, sau đó đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục rèn luyện người lao động. Người muốn vào làm công nhân phải được sắp xếp đào tạo nghề. Kỹ sư ra trường phải được trải nghiệm qua thực tế. Đội ngũ cán bộ đưa vào quy hoạch phải được đưa đi đào tạo, tạo điều kiện môi trường học tập để phát triển. Chúng tôi còn đặc biệt quan tâm đến đội ngũ cán bộ nghiên cứu chất lượng cao, đối tượng được đào tạo ngành nghề ở ngoài quân đội, các nước có nền công nghiệp phát triển. Những năm vừa qua, tổng cục đã làm rất tốt công tác này nên tỷ lệ cán bộ có trình độ sau đại học đạt hơn 22%, tiến sĩ đạt hơn 3%. Riêng khối các viện nghiên cứu còn cao hơn nhiều, với tỷ lệ sau đại học hơn 50%, tiến sĩ hơn 12%.
Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng cũng có nhiều chính sách động viên thợ giỏi. Hằng năm, các nhà máy đều tổ chức cuộc thi thợ giỏi, từ đó có hình thức khen thưởng, vinh danh xứng đáng những thợ bậc cao. Những năm qua, tại các cuộc thi thợ giỏi toàn quân, tỷ lệ thợ giỏi của Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng luôn đạt mức cao. Hơn thế, chúng tôi còn có những thợ giỏi mang tầm quốc tế. Với công tác đào tạo lại, tổng cục thường xuyên tổ chức cho người lao động học tập, tiếp xúc với công nghệ mới, bao gồm cả học ngoại ngữ.
Về chính sách thu hút nhân tài, trước tiên, tổng cục xác định cơ chế cởi mở theo yêu cầu của từng nhà máy, từng viện nghiên cứu. Các đơn vị có thể chủ động đề xuất tuyển dụng nguồn lao động chất lượng cao từ các trường trong và ngoài nước phù hợp với ngành của mình. Trong đó, đặc biệt ưu tiên người lao động được đào tạo ở nước ngoài liên quan đến cơ khí chế tạo có độ chính xác cao. Thứ hai, ưu tiên tính chủ động. Người lao động được tuyển dụng có thế mạnh về lĩnh vực gì thì tạo điều kiện môi trường nghiên cứu để phát huy trong lĩnh vực ấy. Người lao động có sản phẩm thiết thực được khen thưởng, trả thù lao phù hợp. Theo chế độ hằng năm, các kỹ sư có trình độ được cử đi đào tạo trong nước và nước ngoài.
PV: Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng đã có chính sách chăm lo và nâng cao đời sống của người lao động như thế nào, thưa Thiếu tướng?
Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân: Chăm lo đời sống con người, xuất phát từ vị trí con người là nguyên nhân của mọi kết quả. Lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng luôn quan tâm toàn diện đến mọi đối tượng. Trong đó, về đời sống, người lao động được quan tâm nổi bật ở một số nội dung. Thứ nhất, tất cả các nhà máy đều chăm lo, cải thiện môi trường cho người lao động. Ví dụ, nếu nhà xưởng nóng phải có biện pháp sử dụng mái chống nóng, quạt thông gió… Công nhân làm việc trong môi trường độc hại và nguy hiểm như môi trường hóa chất, lao động ngoài trời, môi trường sơn, thuốc nổ… phải được trang bị bảo hộ lao động đặc thù. Chúng tôi luôn yêu cầu nghiêm ngặt thực hiện nội dung này. Thứ hai, các nhà máy đều có làng quân giới để bảo đảm nơi an cư cho người lao động. Ở các làng này, tổng cục kết hợp với địa phương xây dựng hệ thống điện, đường, trường, trạm, nước sạch. Hầu hết các làng quân giới trong toàn quốc đều là điểm sáng văn hóa của các địa phương. Thứ ba là việc chăm lo cho con em người lao động. Tổng cục luôn quan tâm xây dựng trường mầm non tại các nhà máy. Rõ ràng, khi con trẻ được chăm lo chu đáo thì người công nhân sẽ yên tâm đến công xưởng. Hệ thống trường mầm non trong Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng có thể khẳng định là tốt nhất trong toàn quân. Có 14 trường đạt chuẩn 1 và 5 trường đạt chuẩn 2 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Giáo viên các trường mầm non trong tổng cục được tuyển chọn kỹ lưỡng về năng lực và phẩm chất, đều được đào tạo chính quy. Các nhà máy còn trích quỹ phúc lợi đầu tư cho các cháu ăn trưa, mua đồ chơi, đồ dùng học tập…
Kiểm tra chất lượng chi tiết sản phẩm cơ khí tại Xí nghiệp Cơ khí (Nhà máy Z131). Ảnh: Xuân Sơn
Một nội dung nữa là việc đầu tư phát triển các bệnh xá, khám, chữa các bệnh thông thường cho người lao động. Vừa qua, tổng cục đã đầu tư cho một số bệnh xá những trang thiết bị hiện đại như: Máy nội soi, xét nghiệm sinh hóa, nội soi tai, mũi họng, điện tim... Đây cũng là một phần trong chương trình quân-dân y kết hợp. Nhân dân địa phương trên địa bàn các nhà máy đóng quân rất tín nhiệm, có nguyện vọng đến khám tại chỗ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Đến nay, hầu hết bệnh xá của các nhà máy trong tổng cục đã được xây dựng cơ bản; công nhân trong tổng cục thường xuyên được khám, kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Bên cạnh đó, tổng cục còn có chương trình "Nhà tình nghĩa", "Nhà đồng đội", "Mái ấm công đoàn nghĩa tình đồng đội" giúp các gia đình khó khăn. Số tiền 70 triệu đồng ủng hộ mỗi trường hợp tuy không nhiều nhưng là tình cảm, sự quan tâm chăm lo của tổng cục đối với những gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Các hộ nghèo được hỗ trợ vay vốn để làm ăn, phát triển kinh tế. Những năm qua, tổng cục đã hỗ trợ cho 3.000 đoàn viên công đoàn vay vốn phát triển kinh tế gia đình.
Các nhà máy thuộc tổng cục còn quan tâm thiết thực đến đời sống người lao động bằng những bữa ăn ca. Một số nhà máy đã tổ chức món ăn tự chọn. Hiện nay, phong trào bếp ăn tự chọn đang phát triển mạnh. Trong nhiều năm trở lại đây, tổng cục không để xảy ra hiện tượng ngộ độc thực phẩm.
Thu nhập hằng tháng của công nhân trong toàn tổng cục luôn ở mức khá, trung bình khoảng 8,7 triệu đồng/tháng. Nhưng quan trọng hơn là tính ổn định, không có trường hợp nào công nhân phải nghỉ việc do không có việc làm.
Được chăm lo ở mọi phương diện của đời sống, đội ngũ người lao động trong các nhà máy ở tổng cục đều yêu ngành nghề, gắn bó, tâm huyết với đơn vị. Thậm chí, có gia đình ba, bốn thế hệ gắn bó với một nhà máy.
PV: Được biết, số lượng đơn hàng quốc phòng đang có xu hướng giảm ở các nhà máy thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng. Tổng cục đã có chủ trương gì để tháo gỡ khó khăn này, thưa Thiếu tướng?
Thiếu tướng Nguyễn Viết Xuân: Thực ra việc này đã được chúng tôi bàn từ lâu. Tỷ trọng hàng quốc phòng thấp là do nhu cầu đặt hàng quốc phòng. Bởi, trong thời bình không cần phải sản xuất ra nhiều súng, đạn, chỉ sản xuất bổ sung hàng tiêu hao cho huấn luyện, diễn tập hằng năm, hoặc bổ sung lượng hàng xuống cấp.
Để giữ được đội ngũ công nhân, tận dụng được máy móc, đầu tư thêm cho công nghệ, khuyến khích sản xuất, bảo dưỡng nâng cấp nhà xưởng, đương nhiên các nhà máy phải đẩy mạnh sản xuất hàng kinh tế phục vụ xã hội. Hiện nay, nhiều nhà máy của tổng cục đã có đơn hàng xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài như thị trường các nước châu Âu, Nhật Bản… Đây là những đối tác đặt ra tiêu chuẩn rất cao. Khi đến ký kết hợp đồng, họ thăm nơi ăn ở của công nhân, môi trường làm việc, xem công nghệ, sản phẩm làm ra, sau đó họ mới ngồi vào bàn đàm phán.
Do sớm xây dựng được văn hóa doanh nghiệp nên những năm qua, các nhà máy trong tổng cục không bị hẫng hụt, dù đơn hàng quốc phòng ít nhưng vẫn giữ vững ổn định và phát triển.
PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!
PHẠM VĂN TUẤN (thực hiện)