Phóng viên (PV): Thế giới đang chứng kiến cuộc chiến tranh thương mại kiểu mới và chủ nghĩa bảo hộ xuất hiện, điều đó đặt ra yêu cầu gì cho chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia (THQG), thưa ông?
Ông Vũ Bá Phú: Như chúng ta thấy, cuộc chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc trên thế giới là Hoa Kỳ và Trung Quốc đang có nguy cơ bùng nổ và sẽ có những tác động đến nước thứ ba. Hoa Kỳ và Trung Quốc đều là đối tác quan trọng của Việt Nam (là các thị trường Việt Nam xuất khẩu lớn nhất, nhì), bởi vậy, chúng ta sẽ phải đối diện với những rủi ro có tính liên kết cao với hai thị trường này. Cụ thể là việc hai nước điều chỉnh tăng thuế với các mặt hàng nhập khẩu thì sẽ ảnh hưởng đến những nước có giao dịch với hai nước này, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều ngã rẽ để tìm một hướng đi đúng.
Trước sức ép cạnh tranh gay gắt, đặc biệt trong tiến trình hội nhập kinh tế cũng như trong xu thế thương mại kiểu mới và chủ nghĩa bảo hộ, thương hiệu ngày càng được khẳng định là tài sản quý giá của mỗi doanh nghiệp cũng như của mỗi quốc gia. Thương hiệu doanh nghiệp (THDN) là một trong những yếu tố cấu thành và là nền tảng của THQG. Một quốc gia tập hợp nhiều doanh nghiệp có thương hiệu tốt, uy tín sẽ nâng cao hình ảnh và vị thế của chính quốc gia đó. Đây là mối quan hệ có tính tương hỗ. THQG tiếp thêm sức mạnh cho THDN và ngược lại, THDN cũng góp phần xây dựng hình ảnh và sức mạnh kinh tế của quốc gia.
Do vậy, chiến lược xây dựng THQG cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa Chính phủ, cụ thể là các bộ, ngành liên quan và doanh nghiệp. Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong định hướng và dẫn dắt, bảo chứng cho các doanh nghiệp có sản phẩm chất lượng tốt, uy tín. Đồng thời, doanh nghiệp cần chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh, đổi mới sáng tạo không ngừng để nâng cao chất lượng sản phẩm và chủ động xây dựng, phát triển thương hiệu nhằm gia tăng giá trị của sản phẩm, qua đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.
PV: Thưa ông, Chương trình Thương hiệu quốc gia hiện nay đạt được thành tựu gì, đâu là vấn đề cần tháo gỡ trong thời gian tới?
Ông Vũ Bá Phú: Chương trình Thương hiệu Quốc gia-Vietnam Value là chương trình duy nhất do Chính phủ Việt Nam tiến hành với mục đích quảng bá hình ảnh quốc gia, THQG thông qua thương hiệu sản phẩm. Đây là chương trình xúc tiến thương mại dài hạn nhằm xây dựng, quảng bá tên thương mại, chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam trên thị trường trong và ngoài nước. Chương trình được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2003, giao Bộ Công Thương (Cục Xúc tiến thương mại) là cơ quan thường trực, chịu trách nhiệm phối hợp với các bộ, ngành triển khai.
Nhờ Chương trình Thương hiệu Quốc gia mà các doanh nghiệp Việt Nam đã có nhiều bước tiến trong xây dựng, phát triển và bảo vệ thương hiệu. Bắt đầu từ năm 2008, trên cơ sở hai năm một lần, chương trình thực hiện xét chọn các doanh nghiệp đủ tiêu chí để đạt THQG. Qua gần 10 năm thực hiện, chương trình đã đạt được những kết quả như sau:
Một là, số lượng các doanh nghiệp đạt THQG đã tăng qua các thời kỳ. Năm 2008 có 30 doanh nghiệp; năm 2010 có 43 doanh nghiệp; năm 2012: 54 doanh nghiệp; năm 2014: 63 doanh nghiệp; năm 2016: 88 doanh nghiệp, trong đó có 23 doanh nghiệp đã 5 lần đạt THQG. Sự tăng đều của số lượng các doanh nghiệp có sản phẩm đạt THQG cho thấy nhận thức, năng lực cũng như mối quan tâm của doanh nghiệp về vấn đề phát triển và xây dựng thương hiệu ngày càng được cải thiện. Đây là kết quả đáng mừng của chương trình sau nhiều năm thực hiện.
Hai là, Chương trình Thương hiệu Quốc gia đã tổ chức được nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp thiết thực, như: Tăng cường các hoạt động tuyên truyền quảng bá cho chương trình và các doanh nghiệp có sản phẩm đạt THQG qua việc tổ chức các chuỗi sự kiện: “Tuần nhận diện hàng Việt-Tự hào hàng Việt Nam 2015”, Chào mừng Ngày Thương hiệu Việt Nam 20-4 và Chương trình “Tuần lễ tự hào thương hiệu Việt Nam” thường niên từ năm 2015; Tăng cường sự hiện diện thường xuyên của Chương trình THQG tại các sự kiện xúc tiến thương mại ở trong và ngoài nước, hỗ trợ các doanh nghiệp THQG tham gia gian hàng tại các hội chợ, triển lãm thường niên như: VietnamExpo, Foodexpo cũng như quảng bá về các doanh nghiệp THQG và Chương trình THQG tại các hội chợ này.
Thực hiện tuyên truyền quảng bá về Chương trình THQG, thương hiệu sản phẩm Việt Nam qua việc phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí trong và ngoài nước thông qua hệ thống website, ấn phẩm, sản phẩm thông tin thương mại đa phương tiện bằng tiếng Việt và tiếng Anh như Bản tin xuất khẩu, Vietbiz, VietBrand, giới thiệu các ngành hàng chủ lực nhằm xúc tiến xuất khẩu, giới thiệu các doanh nghiệp và sản phẩm uy tín của Việt Nam đến các tổ chức xúc tiến thương mại, nhà nhập khẩu nước ngoài và người tiêu dùng trong nước cũng như các thị trường mục tiêu; phối hợp với các bộ, ngành thực hiện các chương trình liên quan tới thương hiệu như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (thương hiệu gạo), Bộ Khoa học và Công nghệ (Giải thưởng Chất lượng Quốc gia)…
    |
 |
|
Chuối Việt Nam từng bước xây dựng được thương hiệu trên thị trường nông sản quốc tế. Ảnh: HÀ QUỐC THÁI |
Bên cạnh đó, chương trình còn giúp nâng cao nhận thức về thương hiệu và tăng cường năng lực kinh doanh và phát triển thương hiệu cho doanh nghiệp qua việc tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm, như: Trang bị tư duy chiến lược và phương pháp luận về xây dựng phát triển thương hiệu cho lãnh đạo các doanh nghiệp; kỹ năng xây dựng và quản trị thương hiệu; quản lý chất lượng sản phẩm, bảo hộ sở hữu trí tuệ ở trong nước và nước ngoài, marketing xuất khẩu, thiết kế và phát triển sản phẩm…
Nhờ các hoạt động nói trên, sự nhận biết của các nhà phân phối và người tiêu dùng trong và ngoài nước đối với các sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam đã cải thiện đáng kể. Chương trình còn hỗ trợ các doanh nghiệp đạt THQG tiếp tục theo đuổi và củng cố các giá trị quan trọng trong kinh doanh, đó là Chất lượng - Đổi mới, sáng tạo và Năng lực tiên phong. Trên cơ sở phát huy những giá trị này, các doanh nghiệp đạt THQG đã trở thành đại diện tiêu biểu và dẫn đầu trong từng ngành, lĩnh vực sản xuất kinh doanh như các thương hiệu VNPT, Hòa Phát, Việt Tiến, Cadivi, SJC, Traphaco, PTSC, Nhựa Bình Minh, Vinacafe, VietinBank, Sabeco, Vinamilk, Hoa Sen, Viglacera...
Mặc dù thị trường trong và ngoài nước còn nhiều khó khăn, bất ổn nhưng nhiều doanh nghiệp Việt đã nỗ lực để đạt được những thành công nhất định, vươn ra khỏi phạm vi đất nước, ghi dấu ở tầm khu vực. Theo báo cáo thường niên Tốp 1.000 thương hiệu hàng đầu châu Á năm 2017 được Tạp chí Campaign Asia-Pacific công bố thì Việt Nam có 11 thương hiệu góp mặt trong danh sách này, trong đó phải kể đến Viettel, Vinamilk, Vietcombank… Trong thời gian tới, các doanh nghiệp này cần phải nỗ lực nhiều hơn để nâng cao hình ảnh thương hiệu, giữ vững niềm tin với người tiêu dùng, không ngừng phục vụ người tiêu dùng tốt nhất. Như vậy thương hiệu của doanh nghiệp sẽ có được những bước tiến xa hơn trong sân chơi khu vực để vươn đến tầm cao quốc tế.
PV: Đánh giá của ông về cách xây dựng thương hiệu doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay như thế nào?
Ông Vũ Bá Phú: So với thời điểm năm 2003 khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định triển khai Chương trình Thương hiệu Quốc gia Việt Nam, đến nay các doanh nghiệp Việt Nam đã có nhiều bước tiến trong xây dựng, phát triển và bảo vệ thương hiệu, qua đó nâng cao hơn khả năng cạnh tranh của hàng hóa sản xuất trong nước so với hàng hóa nhập khẩu trong bối cảnh Việt Nam mở cửa thị trường để hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Đây thực sự là kết quả đáng mừng khi Chính phủ thông qua Chương trình Thương hiệu Quốc gia, quy tụ và khơi dậy sự nỗ lực của các ngành, các cấp, nhiệt huyết của cộng đồng doanh nghiệp, quyết tâm đưa hàng hóa, dịch vụ mang thương hiệu Việt Nam ngày càng tương xứng với vị thế mới của đất nước.
Mặc dù phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ vẫn còn gặp khó khăn trong công tác xây dựng và phát triển thương hiệu, nhưng cũng đã có không ít doanh nghiệp Việt Nam đã xây dựng được thương hiệu vững vàng cho mình và được các nhà đầu tư nước ngoài định giá cao. Điều này đã thể hiện sự lớn mạnh từng bước của các doanh nghiệp Việt Nam trong xây dựng thương hiệu. Trong năm 2017, Forbes Việt Nam công bố danh sách 40 thương hiệu công ty có giá trị nhất tại Việt Nam, với tổng giá trị thương hiệu hơn 5,4 tỷ USD, tăng 20% so với danh sách công bố năm 2016. Trong số các doanh nghiệp này có tới hơn 50% là các doanh nghiệp đã đạt Thương hiệu Quốc gia như Vinamilk, Sabeco, Habeco, Thaco, Hòa Phát, BIDV, Vietcombank, Nhựa Bình Minh… Các doanh nghiệp thành công trong việc xây dựng thương hiệu thường là các doanh nghiệp có chiến lược xây dựng thương hiệu từ sớm. Trong đó, ngoài yếu tố chất lượng sản phẩm, nhân sự, thị trường… thì một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp thành công là xây dựng thương hiệu gắn với phát triển bền vững và trách nhiệm với cộng đồng xã hội.
Xu hướng một số THDN Việt Nam đã nêu ở trên đang vươn lên nắm bắt cơ hội chiếm lĩnh thị trường trong nước và vươn ra nước ngoài là một tín hiệu đáng mừng. Đây chính là động lực để cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam không ngừng vươn lên đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài ngay tại thị trường Việt Nam. Chúng tôi đánh giá cao vai trò đầu tàu, dẫn dắt của các doanh nghiệp này trong quá trình chiếm lĩnh thị trường nội địa, mở rộng mạng lưới kinh doanh phục vụ gần 100 triệu người tiêu dùng trong nước.
PV: Theo ông, trách nhiệm của mỗi công dân đối với Chương trình thương hiệu quốc gia là gì?
Ông Vũ Bá Phú: Theo tôi, trách nhiệm của mỗi công dân đối với Chương trình Thương hiệu Quốc gia chính là việc ủng hộ hưởng ứng các sản phẩm hàng hóa mang thương hiệu Việt Nam cũng như mang THQG. Bên cạnh đó là cùng thực hiện hỗ trợ quảng bá tới cộng đồng những sản phẩm mang THQG để tăng cường sự nhận biết của xã hội đối với những sản phẩm này, qua đó giúp tăng thêm uy tín, niềm tự hào và sức hấp dẫn cho đất nước và con người Việt Nam, góp phần khuyến khích du lịch và thu hút đầu tư nước ngoài.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
DƯƠNG THU (thực hiện)