Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố nước Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP-còn được biết đến với cái tên TPP-12), những tưởng, một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới sẽ yểu mệnh. Thế nhưng, với sự nỗ lực của 11 thành viên còn lại, CPTPP đã được đặt lên bàn đàm phán và ký kết vào ngày 8-3 vừa qua. Dù thiếu vắng nền kinh tế lớn nhất thế giới nhưng CPTPP vẫn giữ những tiêu chuẩn cao và tiến bộ nhất. Hiệp định này sẽ có hiệu lực 60 ngày sau khi được 6 trong 11 thành viên, bao gồm: Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam phê chuẩn.
    |
 |
|
Đại diện 11 thành viên CPTPP tại lễ ký kết. Ảnh: AP |
Các nước thành viên CPTPP có quy mô kinh tế chiếm khoảng 13,5% GDP và 15,2% tổng kim ngạch thương mại toàn cầu, thấp hơn khá nhiều so với quy mô của TPP khi có Mỹ (38,2% GDP và 26,5% kim ngạch thương mại toàn cầu). CPTPP có khoảng 20 nội dung được tạm hoãn so với TPP, chủ yếu là các cam kết cứng rắn về sở hữu trí tuệ mà Mỹ là quốc gia đề xuất trước đây. Cụ thể, có 11/20 điều khoản liên quan đến sở hữu trí tuệ, bảo vệ chặt chẽ quyền lợi của người sở hữu sáng chế. CPTPP sẽ hoãn việc yêu cầu các nước thành viên thay đổi luật và thông lệ của mình để bảo vệ các dược phẩm mới, bao gồm cả chế phẩm sinh học, không bị cạnh tranh bởi các thuốc gốc. Các điều khoản còn lại bị hoãn thuộc lĩnh vực đầu tư.
Dù không có Mỹ-nền kinh tế lớn nhất thế giới-nhưng CPTPP vẫn rất có ý nghĩa với một thị trường gần 500 triệu dân. Đặc biệt, CPTPP là toàn diện, cân bằng lợi ích, giúp cho các nước thành viên có những cơ hội và tiềm năng mới trong hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại với nhau, cũng như tạo thế mới cho họ trong quan hệ hợp tác kinh tế và trao đổi thương mại với các đối tác bên ngoài.
Việc CPTPP được ký kết không chỉ mang ý nghĩa là tạo nên một “sân chơi” mới với những nội dung tiến bộ vượt trội. Sau khi Tổng thống Donald Trump quyết định rút nước Mỹ ra khỏi TPP, 11 thành viên còn lại bị đẩy đến trước sự lựa chọn giữa từ bỏ hay duy trì TPP. Trong khi, từ bỏ TPP đồng nghĩa với việc chịu bị khuất phục trước mọi quyết định của phía Mỹ, còn nếu duy trì TPP thì không thể tránh khỏi phải đàm phán lại và thêm về một số nội dung đơn giản bởi việc Mỹ không tham gia nữa làm thay đổi cơ bản tương quan trong nội bộ TPP, đặc biệt đối với Nhật Bản và Canada. Mặt khác, không phải ngẫu nhiên mà Thủ tướng Canada Justin Trudeau tuyên cáo sự nhất trí của 11 nước về CPTPP tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) Davos (Thụy Sĩ) năm nay. WEF Davos là hiện thân cho toàn cầu hóa và tự do hóa mậu dịch, trong khi ông Donald Trump chủ trương bảo hộ mậu dịch và đưa nước Mỹ co về nội địa. Vì thế, CPTPP phát đi thông điệp là chính sách bảo hộ mậu dịch của ông Donald Trump không ngăn cản được bước tiến của toàn cầu hóa và tự do hóa mậu dịch ở bình diện khu vực và châu lục, cũng như trên thế giới.
Ở khía cạnh khác, dù chỉ là thỏa thuận của 11 thành viên còn lại của TPP nhưng CPTPP vẫn luôn mở cửa cho Mỹ tham gia. Điều đó có nghĩa, CPTPP không nhằm đối phó Mỹ mà chỉ không phụ thuộc vào Mỹ và CPTPP vẫn muốn có Mỹ tham gia chứ không là “sân chơi” riêng và cuộc chơi khép kín.
Và trên thực tế, tại WEF Davos, Tổng thống Donald Trump đã bày tỏ ý định tái khởi động TPP. Tuy nhiên, tình thế ngày nay khác trước, khi 11 nước đã đi đến thống nhất những điều khoản chung mới. Để mở cơ hội cho Mỹ quay trở lại bàn đàm phán nhưng CPTPP vẫn duy trì các tiêu chuẩn cao của TPP thể hiện quyết tâm cải cách, nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư của mỗi nước, phù hợp với yêu cầu của toàn cầu hóa.
HÀ DUY (theo Báo New York Times và Tạp chí Economist)