“Cơ hội là đồng đều cho tất cả doanh nghiệp trong khu vực”

Tọa đàm có sự tham dự của 200 đại biểu trong và ngoài nước. Nhân dịp này, phóng viên Báo Quân đội nhân dân Cuối tuần đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Quốc Dũng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, xung quanh mối quan hệ hai chiều Việt Nam-ASEAN và định hướng phát triển của hiệp hội.

Phóng viên (PV): Được tổ chức trong một dịp đặc biệt-kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập ASEAN-theo ông, ý nghĩa của cuộc Tọa đàm “50 năm ASEAN: Cộng đồng Kinh tế ASEAN và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam" là gì?

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Năm nay kỷ niệm 50 năm Ngày lập ASEAN, cũng là năm thứ hai chúng ta xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN. Ban đầu, khi tham gia vào ASEAN, chúng ta rất mong muốn có một môi trường hòa bình, ổn định. Tiếp đó là chúng ta mong muốn sự phát triển về kinh tế, tạo nên sự thịnh vượng, ấm no cho người dân. Đó là mục đích cao hơn cả. Hợp tác trong cộng đồng ASEAN có 3 trụ cột: Hợp tác chính trị-an ninh (Cộng đồng an ninh ASEAN-ASC), hợp tác kinh tế (Cộng đồng Kinh tế ASEAN-AEC) và hợp tác văn hóa-xã hội (Cộng đồng Văn hóa xã hội ASEAN-ASCC). Trong đó, hợp tác về kinh tế có ý nghĩa hết sức quan trọng. Hai năm qua, AEC đã từng bước được hình thành. Tuy nhiên, những lợi ích cụ thể của hợp tác kinh tế đem lại cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp Việt Nam, cũng như những thách thức, khó khăn mà doanh nghiệp Việt Nam cần phải biết để có biện pháp khắc phục thì chưa được rõ lắm. Chính vì vậy, Bộ Ngoại giao đã kết hợp cùng Viện Nghiên cứu Kinh tế Đông Á và ASEAN tổ chức buổi tọa đàm với sự tham dự của các chuyên gia kinh tế hàng đầu khu vực, để phổ biến những hiểu biết, những nghiên cứu của họ về AEC, để chỉ ra cho doanh nghiệp Việt Nam, cho các bộ, ngành Việt Nam thấy được cơ hội, thách thức mà AEC đặt ra. Từ đó các cơ quan chính phủ, cũng như các doanh nghiệp, có những chiến lược phù hợp để tận dụng cơ hội mà AEC mang lại.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Những cơ hội do cộng đồng ASEAN đem lại là đồng đều cho tất cả các doanh nghiệp trong khu vực. Vì vậy, việc có tận dụng được hay không là do tiềm năng, sức vươn lên của các doanh nghiệp Việt Nam. So với các doanh nghiệp của các nước ASEAN, rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam đi sau với tiềm lực hạn chế hơn, với kinh nghiệm chưa bằng họ, đặc biệt, ngoại ngữ còn hạn chế. Đó chính là những thách thức, trở ngại. 

Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam vào ASEAN chưa tăng trưởng mạnh là điều chúng ta không mong muốn. Chúng ta vẫn mong muốn thương mại nội khối được đẩy mạnh hơn. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng, đó là yếu tố khách quan khi Việt Nam đẩy mạnh hội nhập ra bên ngoài thì không chỉ hội nhập ASEAN và cả thế giới, đặc biệt là những nền kinh tế lớn. Khi thương mại của chúng ta với các nền kinh tế lớn ngoài ASEAN tăng thì không phải giá trị thương mại của chúng ta với ASEAN giảm, mà là tỷ trọng thương mại nội khối so với tổng thể giảm. Đó không phải là điều đáng bi quan mà vẫn đáng mừng vì sự phát triển tổng thể. Tuy nhiên, khi thành lập AEC, chúng ta cũng mong muốn, chủ trương đẩy mạnh thương mại nội khối tăng lên.

PV: Để tận dụng những cơ hội do AEC đem lại, các doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì, thưa ông?

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Để có thể phát triển, doanh nghiệp nào cũng cần 4 yếu tố: Vốn, công nghệ, thị trường và lao động. AEC được thiết kế chính là để tạo ra những thuận lợi nhất cho việc doanh nghiệp tiếp cận những yếu tố đó. Doanh nghiệp Việt Nam đi sau nhưng cần biết tận dụng 4 yếu tố ấy. Về vốn, khi hòa mình vào AEC, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tiếp cận nguồn vốn rất lớn. Về công nghệ, rất nhiều doanh nghiệp trong ASEAN như Ma-lai-xi-a (Malaysia), Xin-ga-po (Singapore) đi trước rất xa và nếu chúng ta kết hợp được với họ thì sẽ tiếp cận được nhiều công nghệ mới. Về lao động, rõ ràng là sự tự do di chuyển trong toàn bộ khu vực ASEAN sẽ giúp chúng ta thu hút những nguồn lao động mà chúng ta không có. Đồng thời, chúng ta cũng có thể đưa lao động ra các nước trong khu vực. Còn về thị trường thì đương nhiên rồi! Hơn 622 triệu người dân ASEAN là một thị trường hết sức tiềm năng.

Doanh nghiệp chỉ có thể tận dụng được những lợi thế của AEC khi thực sự “đặt chân” vào thị trường ASEAN, trở thành “người chơi” trên thị trường đó và là một người chơi có đủ năng lực. Hơn lúc nào hết, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam không chỉ còn là người thụ hưởng mà phải trở thành người tham gia đặt ra luật chơi, chủ động quan tâm và đóng vai trò lớn hơn trong định hình ASEAN và AEC vì lợi ích của chính các doanh nghiệp. 

PV: Hiện có nhiều doanh nghiệp phản ánh, không phải họ không chủ động tiếp cận thông tin để hòa nhập AEC mà là thiếu sự định hướng của cơ quan chức năng?

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Đó cũng có thể là góp ý để các cơ quan chức năng làm tốt hơn nữa. Chúng tôi cũng nhận thức được vai trò của Chính phủ, các bộ, ngành trong việc hỗ trợ doanh nghiệp. 

PV: Theo ông, trong tương lai, AEC sẽ mang lại gì cho doanh nghiệp Việt Nam?

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng: Cộng đồng kinh tế ASEAN được thành lập nhằm đem lại những thứ doanh nghiệp cần. Chúng tôi cũng cảm nhận rằng, doanh nghiệp Việt Nam cũng ngày càng hiểu được việc đó. Và một phần nữa doanh nghiệp Việt ngày càng lớn, càng cần sân chơi rộng lớn hơn. Vì vậy chúng tôi rất lạc quan và tin rằng, doanh nghiệp Việt Nam sẽ tận dụng tốt sự hình thành và phát triển của AEC.

Sự ra đời và phát triển trong gần hai năm qua của AEC đã mang những dấu ấn của Việt Nam bởi trên thực tế, Việt Nam đã tham gia tiến trình hội nhập kinh tế ASEAN ngay từ những ngày đầu khi Khu vực Thương mại Tự do ASEAN (AFTA) mới chỉ manh nha. Trong suốt 22 năm gia nhập ASEAN, kinh tế Việt Nam đã từng bước gắn kết chặt chẽ với nền kinh tế ASEAN. ASEAN đã trở thành đối tác thương mại đứng thứ hai của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng bình quân 14,5%/năm trong thập kỷ qua. Kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam với ASEAN tăng từ khoảng 19 tỷ USD năm 2006 lên 41,36 tỷ USD năm 2016. ASEAN là thị trường lớn thứ 3 và là đối tác thương mại cung cấp nguồn hàng hóa lớn thứ 3 cho các doanh nghiệp Việt Nam. 

Kim ngạch thương mại hai chiều của Việt Nam với ASEAN tăng từ khoảng 19 tỷ USD năm 2006 lên 41,36 tỷ USD năm 2016. Trong ảnh: Hàng Việt Nam xuất khẩu từ Cảng quốc tế Cái Mép, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Ảnh: TRẦN VÂN

ASEAN cũng là nguồn cung FDI quan trọng của Việt Nam với tổng vốn đăng ký khoảng 64 tỷ USD, đồng thời là cầu nối cho nhiều khoản đầu tư của các công ty đa quốc gia có trụ sở tại ASEAN. Các dự án của các nước khu vực ASEAN đầu tư vào Việt Nam tập trung chủ yếu vào ngành công nghiệp sản xuất, chế biến, chế tạo. ASEAN đã trở thành một trong những động lực quan trọng giúp Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế bền vững thời gian qua. 

Chính phủ Việt Nam cam kết tiếp tục đổi mới và cải cách nền kinh tế. Tinh thần “đổi mới” được thể hiện qua những nỗ lực xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo và lắng nghe. Trong nước, Chính phủ tạo môi trường để doanh nghiệp trưởng thành và phát triển. Bên ngoài, Chính phủ tạo những khuôn khổ và môi trường thuận lợi để doanh nghiệp hội nhập. Chính phủ luôn đồng hành để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Những thành công sẽ chỉ đến với những doanh nghiệp nhận thức được cơ hội và nắm bắt được cơ hội.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

PHƯƠNG TRANG (thực hiện)