Trong thư gửi tờ Svenka Dagbladet, ông Klas Ostergren viết: “Viện Hàn lâm Thụy Điển đã từ lâu vướng vào nhiều vấn đề nghiêm trọng và hiện đang cố giải quyết các vấn đề này theo cách đưa ra những cân nhắc khó hiểu ngay cả đối với những quy định của chính nó. Bằng cách này, Viện Hàn lâm đang phản bội lại những người sáng lập và bảo hộ của chính mình”. Hai thành viên còn lại cũng quyết định rời bỏ Viện Hàn lâm với lý do: “Nơi này đang đặt tình bạn và những cân nhắc mờ ám lên trên sự công minh chính trực”.

leftcenterrightdel
Tiểu thuyết gia, nhà viết kịch bản phim người Thụy Điển Klas Ostergren-người đầu tiên tuyên bố từ bỏ vị trí tại Viện Hàn lâm Thụy Điển. Ảnh: Reuters

Vụ việc khởi nguồn từ tháng 11-2017 khi tờ báo Dagens Nyheter đăng bản khai của 18 phụ nữ, trong đó có một số là thành viên, vợ và con gái các thành viên Viện Hàn lâm Thụy Điển tố cáo đã bị Jean-Claude Arnault tấn công tình dục, thậm chí là bị hãm hiếp trong suốt một thời gian khá dài từ 1996 đến 2017.

Arnault là nhân vật có tầm ảnh hưởng trong giới làm văn hóa Thụy Điển. Nhiều nạn nhân cho biết họ đã giữ im lặng khá lâu vì e sợ đổ vỡ sự nghiệp, bởi Arnault có mối quan hệ rất gần gũi với các nhà xuất bản, nhà sản xuất, đạo diễn và soạn giả nổi tiếng. Điều đáng nói là Arnault có mối quan hệ mật thiết với Viện Hàn lâm Thụy Điển và viện này còn hỗ trợ một phần kinh phí cho “Diễn đàn”, thông qua vợ ông ta là nhà thơ Katarina Frostenson, một thành viên của Viện Hàn lâm. “Diễn đàn” là một câu lạc bộ văn hóa do Arnault cùng vợ mình điều hành. Đây được coi là cánh cửa giúp nhiều người có thể bước chân vào giới làm văn hóa Thụy Điển.

Theo bà Sara Danius, Thư ký thường trực Viện Hàn lâm Thụy Điển, mặc dù Viện Hàn lâm không phải chịu trách nhiệm về những hành vi tấn công tình dục của Arnault, nhiều thành viên của viện cho rằng tên tuổi của Viện Hàn lâm đã bị sử dụng để giúp nghi phạm thực hiện hành vi đó và do đó viện phải có trách nhiệm trước vụ việc này. Viện Hàn lâm đã cắt toàn bộ quan hệ cũng như hỗ trợ tài chính đối với Arnault, nhưng vẫn không công bố tên tuổi nghi phạm. Trong khi cảnh sát mở cuộc điều tra sơ bộ về những cáo buộc nói trên thì Viện Hàn lâm đã thuê một công ty luật điều tra mối quan hệ của các thành viên với Arnault. Công ty luật này sau đó đề nghị gửi báo cáo về “Diễn đàn” tới cảnh sát nhưng Viện Hàn lâm đã không đồng ý. Cuộc điều tra cũng kết luận rằng, trong một vài trường hợp, quy tắc bí mật trong cân nhắc ứng viên trao Giải Nobel Văn học đã bị vi phạm. Thêm vào đó, kết quả điều tra nhấn mạnh việc hỗ trợ tài chính cho “Diễn đàn” trên thực tế là Viện Hàn lâm đã chi tiền cho chính thành viên của mình. Bà Sara Danius sau đó đã thừa nhận: “Chúng tôi đã vi phạm nguyên tắc của chính mình”. Về phía Arnault, luật sư của ông này khẳng định: “Thân chủ của tôi phủ nhận tất cả những cáo buộc chống lại mình”.

Viện Hàn lâm Thụy Điển bao gồm 18 thành viên trọn đời. Vụ việc lần này đã tạo ra một cuộc khủng hoảng lớn, bởi dù đã từ chức nhưng sẽ không ai được thay thế cho tới khi họ qua đời. Trước đây, 2 thành viên khác cũng đã từ chức với lý do khác. Như vậy, nếu có thêm một thành viên nữa từ chức, Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ không còn đủ con số quy định 12 người để bầu thêm thành viên mới.

Sau không ít ồn ào khi trao giải Nobel Văn học cho nhạc sĩ Bob Dylan năm 2016, Viện Hàn lâm Thụy Điển giờ đây lại rơi vào tâm bão dư luận. Lần này sự việc vượt ra khỏi vấn đề chuyên môn và trở nên trầm trọng hơn bao giờ hết khi nó liên quan tới bê bối tình dục và vi phạm nguyên tắc hoạt động. Thực tế cho thấy, bất cứ khi nào xa rời vấn đề chuyên môn cốt lõi, văn học đều có xu hướng bị tha hóa.

NGỌC AN