Nhà nước trong quá khứ: Công lao và những tiêu cực

Tháng 8-1999, Pu-tin nhậm chức phó thủ tướng, trở thành “nhân vật số 2” của nước Nga. Vào hạ tuần tháng 12 cùng năm, Pu-tin đã có bài phát biểu về “Sự phát triển của nước Nga trong 10 năm đầu thế kỷ 21”, trong bài phát biểu, Tổng thống Pu-tin đã cay đắng thừa nhận “Cuộc thử nghiệm chủ nghĩa cộng sản” trong thế kỷ qua đã “thất bại”. Tiếp đó, trong bài phát biểu vào ngày 30-12-1999 với tiêu đề: “Nước Nga buổi giao thời thiên niên kỷ” Tổng thống Pu-tin đã đánh giá rằng: “Trong thế kỷ sắp trôi qua này, nước Nga đã có 3/4 thời gian sống với những mục tiêu và lý tưởng cộng sản. Nếu có ai đó phủ nhận thành quả của chủ nghĩa cộng sản thì quả là sai lầm nghiêm trọng. Thế nhưng, nếu chúng ta không nhận thức chính xác về vị trí của người dân và xã hội thì chúng ta sẽ phải trả một giá rất đắt, lúc này sai lầm sẽ càng trầm trọng hơn. Cho dù việc thừa nhận điều này là vô cùng đau đớn. Sai lầm lớn nhất của nhà nước Xô-viết là chưa làm cho đất nước phồn vinh, xã hội giàu có. Dùng ý thức hệ để làm kinh tế, chính điều này đã khiến chúng ta lạc hậu rất nhiều so với các quốc gia phát triển”.

Tổng thống Pu-tin còn tiếp tục chỉ ra một sự thật mà lịch sử nước Nga cũng như lịch sử Liên Xô (trước đây) rất ít đề cập, đó là hiện tượng tiêu cực. Đây là hiện thực cũng tồn tại rất lâu. Chỉ có mạnh dạn rũ bỏ nó, nước Nga mới có thể tiến lên.

Tháng 7-2001, trong buổi họp báo tại Mát-xcơ-va, các nhà báo của tờ Đoàn thanh niên cộng sản (Komsomon) và báo Chân lý đã đề cập tới một số vấn đề nhạy cảm của nước Nga như di dời thi hài của Lê-nin, vấn đề sự đổ vỡ của nhà nước Liên Xô, có nhà báo đã hỏi: “Ngài đánh giá thế nào về sự đổ vỡ của Liên Xô?”. Tổng thống Pu-tin đã không trả lời trực diện câu hỏi này mà ông chỉ dẫn một câu nói rất nổi tiếng: “Ai không tiếc cho sự đổ vỡ của Liên Xô, người đó không có lương tâm; ai muốn khôi phục Liên Xô trong quá khứ, người đó không có đầu óc”. Chỉ với cách viện lời như vậy thôi đã đủ cho chúng ta thấy cách nhìn nhận vấn đề của Pu-tin không giống như sự vui mừng của những người cánh hữu tại Nga, nhưng ông cũng không đồng tình với quan điểm lấy nguyên mẫu của một nhà nước bao cấp kiểu “Xô-viết”.

Khi đánh giá tổng kết về sự giải thể của Liên Xô, Tổng thống Pu-tin đã khẳng định rất rõ ràng vào tháng 2-2004 rằng: “Liên Xô tan rã là bi kịch lớn của toàn dân tộc”, đất nước sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề như ngôn ngữ, sắc tộc, tôn giáo, văn hóa, kinh tế, chính trị… Pu-tin đã nhìn nhận vấn đề này hết sức cụ thể như sau: “Trước tiên cần phải thừa nhận việc Liên Xô tan rã là thảm họa lớn nhất trong địa chính trị của thế kỷ 20, nó là bi kịch của tất cả những người dân Nga. Công trình vĩ đại được xây bằng máu trong bao năm phút chốc sụp đổ, lòng tin của nhiều người không còn như xưa nữa, rất nhiều cơ quan, xí nghiệp cũng giải thể hoặc sẽ được cải cách. Sự toàn vẹn lãnh thổ luôn phải chịu những nguy cơ từ chủ nghĩa khủng bố. Hơn thế nữa, các tập đoàn kinh tế chỉ biết lo cái lợi cho mình, không biết tới cái lợi cho toàn cục, đẩy nhiều người tới cảnh nghèo khó. Cần phải biết rằng, tất cả những thứ đó đều được sinh ra từ bi kịch trượt dốc về kinh tế, khủng hoảng tài chính và một xã hội què quặt không lành mạnh”.

Một lần nữa đề cập tới vấn đề giải thể, khi trả lời trực tiếp trên đài truyền hình Đức vào ngày 25-4-2005, Tổng thống Pu-tin đã trả lời một cách hình tượng rằng: “Khi chúng tôi té nước, đến đứa trẻ cũng bị té ngã”.

Khôi phục vị thế cường quốc

Tháng 3-2003, sau khi trúng cử, Tổng thống Pu-tin đã thực hiện chiến lược “cường quốc”, trong đó bao gồm hàng loạt sách lược quan trọng về chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế… nhằm đẩy mạnh cải cách hơn nữa, “phục hưng” vai trò cường quốc của nước Nga. Trong khi thực hiện các mục tiêu, ông thường xuyên gặp phải một vấn đề là làm thế nào với những tiêu chí quan trọng từ thời kỳ Xô-viết, những sự kiện trọng đại, những nhân vật quan trọng từ thời kỳ Liên Xô, quả là bài toán quá khó cho Tổng thống Pu-tin khi phải đưa ra các quyết định quan trọng, nó vừa phải khẳng định sức mạnh của nước Nga, lại vừa phải khẳng định truyền thống và quá khứ hào hùng của Liên bang Xô-viết.

Dùng Quốc ca của Liên Xô

Ngày 7-5-2000 trong buổi lễ nhậm chức, khi một vị tướng tới chào báo cáo Tổng thống Pu-tin: “Báo cáo đồng chí Tổng thống, đội nghi lễ đã sẵn sàng, mời đồng chí duyệt đội danh dự”. Lúc đó vị tướng đã không sử dụng từ “Ngài”, mà vị tướng đã dùng một từ đã ăn vào máu của những người cộng sản-“Đồng chí”. Ngay lúc đó, Tổng thống rất thản nhiên duyệt đội danh dự, sau đó ông đứng trước hàng quân mà hô lên rằng: “Thưa các đồng chí…”. Hành động này của ông đã khiến các binh sĩ và những người có mặt tại buổi lễ vô cùng xúc động và phấn chấn.

Tháng 12-2000, Đu-ma quốc gia Nga đã thông qua đề nghị của Pu-tin, lấy Quốc ca của Liên Xô (trước đây) để làm Quốc ca của nước Nga. Sử dụng Hồng kỳ của Liên Xô (trước đây) làm quân kỳ của quân đội Nga. Sự việc này thoạt nghe tưởng đơn giản nhưng lúc đó, việc làm của Pu-tin đã vấp phải sự phản đối mãnh liệt của cựu Tổng thống B.En-xin và lực lượng cánh tả. Chính ông B.En-xin đã từng phát biểu rằng: “Bản quốc ca cũ là đại diện cho một thời quan liêu trì trệ, lớp trẻ ở Nga chắc chắn sẽ không thích, Tổng thống Pu-tin không nên chọn”. Trong bài trả lời En-xin, Tổng thống Pu-tin đã nhấn mạnh, khúc ca được lấy là Quốc ca Liên Xô, là tinh hoa của nhân dân Xô-viết, thể hiện khí thế hào hùng, làm phấn chấn lòng người, phủ nhận nó là sai lầm, phủ định điều đó tức là phủ nhận cội nguồn lịch sử, gốc rễ của dân tộc.

Đánh giá về Xta-lin

Trong suốt một thời gian dài, dư luận nước Nga nói chung thường phủ nhận sạch trơn Xta-lin nhưng Pu-tin lại không hoàn toàn đồng ý với quan điểm này. Ngày 15-1-2002, trong bài trả lời phỏng vấn các nhà báo Ba Lan, Pu-tin đã nói: “Xta-lin độc quyền trong nhiều công việc, đó là điều không còn phải nghi ngờ. Thế nhưng vấn đề là ở chỗ, dưới sự lãnh đạo của Xta-lin, nhân dân Liên Xô đã giành được những thắng lợi vô cùng vĩ đại trong cuộc Chiến tranh vệ quốc. Những thắng lợi vĩ đại ấy không thể tách rời tên tuổi của Xta-lin. Ai quên điều đó quả là ngu xuẩn”.

Ngày 23-7-2004, chính Tổng thống Pu-tin đã hạ lệnh đổi tên thành phố ghi trên bia các liệt sĩ vô danh tại Mát-xcơ-va từ Vôn-ga-grát thành Xta-lin-grát. Mệnh lệnh của Tổng thống đã được thực hiện. Nó càng có ý nghĩa lớn lao hơn khi vào dịp kỷ niệm 60 năm Ngày chiến thắng phát xít, thành phố Xta-lin-grát đã được trả về với đúng tên gọi và vị trí lịch sử của mình, các chiến sĩ bảo vệ thành phố trở lại đúng với vị trí của họ trong lịch sử hào hùng của nước Nga.

Ngày 6-5-2005, trong bài trả lời các phóng viên của Đức, khi nhắc đến Xta-lin, Tổng thống Pu-tin đã nói: “Mặc dù trong khi nắm quyền, Xta-lin đã phạm một số sai lầm, thế nhưng đánh đồng Xta-lin với Hít-le, đó là luận điệu xuyên tạc sự thật lịch sử của một số nước phương Tây. Tuy ông có phạm sai lầm nhưng đó không phải là một phần tử phát xít”.

Liên Xô-nhân tố ổn định của thế giới

Tháng 2-2004, khi nước Nga tổ chức cuộc diễn tập chiến lược trên đại quy mô với sự tham gia của nhiều quân - binh chủng, trên vị trí tổng chỉ huy cuộc diễn tập, Tổng thống Pu-tin đã có bài phát biểu quan trọng, trong đó có đoạn: “Trong thời kỳ Liên Xô, sự tồn tại của Liên Xô cùng với sức mạnh hạt nhân của mình chính là một nhân tố để ổn định sức mạnh trên toàn thế giới”. Điều này đã cho thấy, Tổng thống Pu-tin vô cùng tự hào và đánh giá chính xác sức mạnh quân sự vĩ đại của Liên Xô, vai trò, ý nghĩa lịch sử của Liên Xô với thế giới. Quan điểm này của Tổng thống Pu-tin khác xa với luận điệu của phương Tây vẫn cho rằng, Liên Xô cố tình chạy đua vũ trang, ảnh hưởng tới hòa bình của thế giới. Điều này đồng nghĩa với việc Liên Xô chính là một yếu tố tích cực trong công cuộc giải trừ vũ khí quân bị và kiến tạo nền hòa bình cho thế giới, chống lại chủ nghĩa cường quyền, bá quyền trên thế giới.

Bảo vệ di hài của Lê-nin

Ở nước Nga hiện nay, vẫn còn một số người muốn di dời thi hài của Lê-nin khỏi Quảng trường Đỏ, đưa về an táng tại quê nhà. Cựu Tổng thống B.En-xin còn chủ trương “thổ táng” di hài Lê-nin. Thế nhưng, Tổng thống Pu-tin vẫn kiên trì lập trường giữ nguyên như hiện trạng.

Về sự kiện bức tường Béc-lin sụp đổ, Tổng thống Pu-tin cho rằng: “Đó là điều không thể tránh khỏi, nhưng với những gì mà người Liên Xô đã mất mát ở chiến trường châu Âu, tôi cảm thấy vô cùng tiếc nuối”; “nếu chúng tôi không rút đi, đã có nhiều vấn đề không xảy ra”.

NGUYỄN HÒA (Theo Pravda)