Hầu hết các bài kiểm tra này đều hướng tới mục tiêu phân tích khả năng ngôn ngữ, toán học, xử lý hình ảnh, cũng như trí nhớ và tốc độ xử lý thông tin của mỗi người. Kết quả đánh giá các khả năng này cùng với một số bài kiểm tra phụ sẽ được kết hợp và tổng kết thành chỉ số IQ.
Theo các chuyên gia tâm lý, một người có chỉ số IQ cao hơn mức trung bình thường có khả năng thao tác, xử lý và phân tích thông tin ở mức độ chuyên sâu hơn và tốc độ nhanh hơn so với những người khác. Mặt khác, Đu-giê Ta-đin (Duje Tadin), nhà nghiên cứu tại Đại học Rô-chét-tơ (Rochester), Mỹ, cho biết, những người có chỉ số IQ cao không tập trung vào quan sát những vật chuyển động trong phạm vi hẹp mà quan tâm tới những chuyển động có tính nền tảng, bao quát. Sự khác biệt này là do cách thức hoạt động của não. Những người thông minh thường có khả năng tập trung cao độ vào những thông tin cần thiết.
Chỉ số IQ thường được sử dụng để đánh giá khả năng thông minh của con người qua các bài kiểm tra, tuy nhiên, chỉ số này lại không đánh giá được trí thông minh thực tế của con người hay đánh giá khả năng thực hiện các công việc trong cuộc sống. Đặc biệt, theo Giáo sư Ri-chát Nít-bét (Richard Nisbett), Đại học Mi-chi-gân (Michigan), Mỹ, chỉ số IQ không đánh giá được tính sáng tạo hay sự tò mò của con người. IQ cũng không thể được áp dụng như một tiêu chuẩn để các giáo viên và phụ huynh đánh giá cảm xúc của những đứa trẻ. Chỉ số IQ chỉ là một phần trong những đặc điểm hình thành con người.
Quán quân thế giới về chỉ số IQ Uy-li-am Giêm Xi-đít. Ảnh: wikipedia
Cũng theo nghiên cứu của Giáo sư Nít-bét, chỉ số IQ không phải là một đại lượng bất biến. Có rất nhiều yếu tố khiến chỉ số IQ của con người thay đổi theo thời gian như tình trạng căng thẳng hay vấn đề dinh dưỡng. Những đứa trẻ được sinh ra ở điều kiện kinh tế xã hội thấp nhưng được nhận nuôi và sinh sống trong các gia đình trung lưu sẽ có thể tăng chỉ số IQ thêm 15-20 điểm.
Chỉ số IQ bắt đầu được chuẩn hóa từ thập niên 90 của thế kỷ trước. Từ đó đến nay, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy mức tăng ổn định về chỉ số IQ trong mỗi thế hệ sau. Một đứa trẻ 10 tuổi ngày nay sẽ có chỉ số IQ cao hơn đáng kể một đứa trẻ 10 tuổi sống ở năm 1954.
Tờ Business Insider ngày 23-5-2017 đã tổng hợp một số nghiên cứu gần đây về chỉ số IQ. Theo đó, còn rất nhiều yếu tố trong cuộc sống có thể ảnh hưởng đến chỉ số IQ và ngược lại. Năm 2016, các nhà khoa học theo dõi 180 đứa trẻ bú sữa mẹ hoặc uống sữa công thức suốt 28 ngày đầu tiên khi mới ra đời. Khi lên 7 tuổi, nhóm trẻ bú sữa mẹ thể hiện tốt hơn trong các bài kiểm tra nhận thức. Đối với trẻ dưới 3 tuổi, những trẻ liên tục đồ ăn có hại (nhiều đường, nhiều chất béo) có kết quả kém hơn bạn bè đồng trang lứa trong các bài trắc nghiệm IQ. Trong khi, chế độ ăn uống giàu vitamin và chất khoáng có tác dụng ngược lại.
Business Insider còn cho biết mối liên hệ với GDP bình quân đầu người và chỉ số IQ. Theo đó, nếu IQ trung bình của một quốc gia tăng 1 điểm, GDP bình quân đầu người tăng 229USD và có thể tăng đến 468USD cho mỗi điểm bổ sung. Trí thông minh của người dân là chỉ số cơ bản cho sự thành công về kinh tế của một quốc gia.
Đến hiện tại, các nhà nghiên cứu đã xác định được 10 người có chỉ số IQ cao nhất thế giới. Đó là Xtê-phen Hau-king (Stephen Hawking), một nhà vật lý nổi tiếng người Anh, có chỉ số IQ 160. Đứng thứ 9 trong danh sách này là nhà khoa học thiên tài An-be Anh-xtanh (Albert Einstein). Chỉ số IQ của ông chưa được xác định chính xác vì ông chưa bao giờ trải qua các bài kiểm tra, tuy nhiên, các chuyên gia chuyên đo lường chỉ số IQ ước đoán chỉ số IQ của An-be nằm trong khoảng 160. Đứng thứ 8 là Giu-đít Pôn-ga (Judit Polgar), nữ đại kiện tướng cờ vua vĩ đại nhất của mọi thời đại, với chỉ số IQ 170. Tương tự như An-be Anh-xtanh, các chuyên gia đo lường chỉ số IQ cũng không thể đưa ra một con số chính xác về chỉ số IQ của họa sĩ-nhà khoa học nổi tiếng Lê-ô-nác-đô Đờ Vanh-xi (Leonardo da Vinci). Tuy nhiên, căn cứ vào các tài liệu cũ cũng như tài năng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là hội họa để suy luận, các nhà nghiên cứu cho rằng, chỉ số IQ của Lê-ô-nác-đô có thể khoảng 180-190. Năm 1980, sách kỷ lục Guinness thế giới đã ghi nhận Ma-ri-lin Vốt Sa-vanh (Marilyn Vos Savant) có chỉ số IQ 190. Kiện tướng cờ vua số 1 thế giới Ga-ri Ka-xpa-rốp đứng thứ 5 trong danh sách với chỉ số IQ 194. Tài năng thiên bẩm về khoa học đã đưa nhà nghiên cứu Kim Ung-Yong đứng thứ 4 với chỉ số IQ đạt 210 điểm. Thần đồng Chrít-tô-phơ Hi-ra-ta (Christopher Hirata) có chỉ số IQ 225. Vị trí á quân trong bảng xếp hạng thuộc về Tê-ren (Terence Tao), một nhà toán học người Ô-xtrây-li-a với chỉ số IQ khoảng 225-230. Vị trí quán quân thế giới về chỉ số IQ thuộc về Uy-li-am Giêm Xi-đít (William James Sidis) với chỉ số IQ 250-300. Uy-li-am sinh năm 1898, ông bắt đầu vào Đại học Ha-vớt (Harvard) để học toán học ở tuổi 11, lứa tuổi mà lúc đó khiến ông trở thành người trẻ nhất từng đăng ký học tại trường đại học có uy tín nhất nước Mỹ và thế giới. Ông qua đời ở tuổi 46 vì bị xuất huyết não.
NGUYỄN OANH (Theo Business Insider)