Các nhà khoa học I-xra-en đã tập trung điều chỉnh các protein gây ảnh hưởng đến cấu trúc và sự ổn định của một bộ phận trong tế bào ung thư có tên là “trục chính” trên những con chuột thí nghiệm. Kết quả, họ phát hiện ra có một số hợp chất trong tế bào ung thư có tác động đến trục chính, khiến bản thân tế bào ung thư không thể phân chia và lây lan. Với cơ chế này, tế bào phân chia càng nhanh lại càng bị hủy diệt nhanh. Khi đó, khối u giảm xuống, các tế bào chết đi thay vì lan rộng ra. Đặc biệt, quá trình này không hề tác động đến những tế bào khỏe mạnh xung quanh. Cơ chế này khiến cho những tế bào ung thư tự hủy, kể cả những khối u ác tính nhất như ung thư tụy.
Cũng tập trung vào việc điều chỉnh các protein, các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Y khoa Oan-tơ Ê-li-da Hôn (Walter Eliza Hall), Ô-xtrây-li-a (Australia) đã khai thác hoạt động của một loại protein mang tên Bak. Bak được biết đến như một “sát thủ” sinh học giết chết các tế bào bất thường, già cỗi. Các nhà khoa học đã phát hiện được một kháng thể nhất định có thể xâm nhập Bak và kích hoạt nó. Phát hiện này đưa đến một khởi đầu mới trong việc phát triển các liệu pháp kích hoạt trực tiếp Bak và tiêu diệt các tế bào ung thư. Giai đoạn tiếp theo là phát triển kháng thể thành một loại thuốc có thể định vị được Bak trong tế bào và thử nghiệm nó trong các vật mẫu sống.
Bak - “sát thủ” sinh học giết chết các tế bào bất thường. Ảnh: Wikipedia
Trước hai phát hiện của các nhà khoa học I-xra-en và Ô-xtrây-li-a, Viện Y Sinh học Nga đã công bố một loại thuốc có khả năng chữa khỏi mọi loại ung thư kể cả ở giai đoạn cuối. Loại thuốc này được nghiên cứu dựa trên cơ sở protein sốc nhiệt. Đó là loại phân tử được tổng hợp bằng mọi tế bào khi cơ thể người bị tấn công. Thử nghiệm trên chuột bị u ác tính cho thấy protein sốc nhiệt hiệu quả đối với mọi giai đoạn bệnh mà không hề có tác dụng phụ hay độc tính nào. Dự kiến, thuốc từ protein sốc nhiệt sẽ được đưa ra thị trường trong 3-4 năm tới sau khi các nhà nghiên cứu hoàn thành mọi thử nghiệm.
Cuối năm 2016, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã trao giải Nobel hóa học cho 3 nhà khoa học gồm: Giăng Pi-e Sô-vây (Jean-Pierre Sauvage) thuộc Đại học Xtra-buốc (Strasbourg), Pháp, J.Phrây-xơ Xtốt-đát (J.Fraser Stoddart) thuộc Đại học Noóc-oen-tơn (Northwestern), Mỹ và Béc-na L.Phê-rin-ga (Bernard L.Feringa) thuộc Đại học Grô-nin-gen (Groningen), Hà Lan. Ba nhà khoa học này là những người tiên phong chế tạo thành công cỗ máy phân tử nhỏ nhất thế giới có kích thước bằng khoảng một phần nghìn chiều rộng sợi tóc con người. Công nghệ này có thể được ứng dụng để tạo ra vật liệu mới, các cảm biến và hệ thống lưu trữ năng lượng mới. Đặc biệt, những cỗ máy phân tử nhân tạo có thể được bơm vào mạch máu của bệnh nhân. Từ đó, chúng tự động tìm kiếm và tiêu diệt tế bào ung thư cũng như vận chuyển thuốc.
Khi phải đối mặt với căn bệnh ung thư, các nhà khoa học chủ yếu tìm cách tiêu diệt các tế bào ác tính chứ chưa thực sự tìm hiểu quá trình các tế bào này phát sinh và phát triển như thế nào. Vì thế, gần đây, các nhà khoa học bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu cách chữa ung thư từ trước đến nay là đúng hay sai? Thông thường, các bác sĩ vẫn chờ đến khi một khối u phát triển đủ to mới tìm cách tiêu diệt. Tuy nhiên, cách làm này không thực sự hiệu quả bởi tế bào ung thư có xu hướng kháng lại các loại thuốc. Trong khi đó, các nhà khoa học phát hiện, các tế bào miễn dịch có thể giúp ngăn ngừa khối u ác tính phát triển trong một thời gian nhất định, cho đến khi các khối u này đủ lớn và cơ thể không còn sức chống trả. Dựa vào kết quả khả quan trong thời gian vừa qua, các nhà khoa học đang nghiên cứu sâu hơn cách hệ thống miễn dịch chống lại ung thư ở giai đoạn sớm. Một trong những phương pháp có nhiều hứa hẹn là tiêm phòng vắc-xin ngừa ung thư. Tính trên toàn thế giới, hiện đã có khoảng 1.200 dự án về vắc-xin chống ung thư được phát triển tại các phòng nghiên cứu, bao gồm cả vắc-xin ngừa và vắc-xin trị liệu. Các vắc-xin thế hệ mới này dự kiến sẽ tốt và hiệu quả hơn nhiều so với trước kia bởi các nhà khoa học tập trung phân tích chuỗi dữ liệu trong hệ gen. Điều này giúp dự đoán cách thức các khối u thay đổi trong quá trình phát triển. Ngoài ra, các vắc-xin mới này cũng sẽ có tác dụng kích thích hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ nhằm ngăn ngừa ung thư tối đa.
TRẦN LONG (Theo New York Times)