Cùng sự bùng nổ của nền sản xuất công nghiệp, cuối năm năm 1960, số lượng xe ô tô cá nhân của Nhật Bản tăng nhanh chóng. Đến năm 1993, dân số của Nhật Bản là 120 triệu thì xe hơi đã vượt 60 triệu chiếc, trung bình 2 người sở hữu 1 chiếc xe hơi. Tốc độ phát triển của hạ tầng giao thông không theo kịp tốc độ tăng trưởng của phương tiện. Vào những năm 1960, trung bình cứ 0,91km đường cao tốc ở Nhật Bản có đến 1.000 xe ô tô các loại. Tỷ lệ này cao gấp 5 lần so với Mỹ và gấp 3 lần so với Đức. Trong khi đó, việc mở rộng hay xây dựng mới đường bộ ở Nhật Bản gặp nhiều khó khăn do giá đất đền bù cao, do lo ngại về ô nhiễm môi trường…
    |
 |
|
Dù số lượng phương tiện tham gia giao thông rất cao nhưng tỷ lệ tai nạn ở Nhật Bản lại rất thấp. Ảnh: Huffpost |
Tình trạng quá tải của hạ tầng dẫn tới số ca tai nạn giao thông tại Nhật Bản tăng mạnh, đỉnh cao là năm 1970 với 16.765 người chết. Lúc đó, Chính phủ Nhật Bản đã phải đưa ra khái niệm “Chiến tranh giao thông”. Cũng từ đó, chính phủ nước này đã hạ quyết tâm giảm nhanh số lượng tai nạn giao thông.
Năm 1970, Luật An toàn giao thông của Nhật Bản được thông qua. Tiếp đó, Ủy ban An toàn giao thông được thành lập cùng với các chương trình an toàn giao thông cơ bản (FTSP). Thông qua FTSP, Nhật Bản đưa ra nhiều nguyên tắc cơ bản xác định các biện pháp lâu dài và toàn diện về an toàn giao thông trên bộ, trên biển và trên không. Cứ mỗi 5 năm, FTSP được xem xét và đánh giá lại. Mỗi lần đánh giá lại, FTSP đề ra các mục tiêu cụ thể để giảm số ca tử vong do tai nạn giao thông. Đặc biệt, việc phát triển hệ thống đường bộ an toàn hơn được xem là biện pháp bước ngoặt. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính phủ, số vụ tai nạn giao thông bắt đầu giảm. Đến năm 1979, số người chết do tai nạn giao thông chỉ còn 8.466, giảm mạnh so với năm 1970. Năm 2016, theo Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, có 3.904 người tử vong vì tai nạn giao thông. Chính phủ Nhật Bản đã đặt mục tiêu giảm số thương vong đường bộ xuống còn 2.500 trường hợp vào năm 2020.
Thành công trong việc hạ tỷ lệ các vụ tử vong do tai nạn giao thông ở Nhật Bản không chỉ đến từ các biện pháp “cứng”. Thực tế, biện pháp “mềm”-giáo dục ý thức cho người tham gia giao thông-mới là nguyên nhân chính. Ở Nhật, trường học bắt đầu giáo dục an toàn giao thông cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ. Cấp tiểu học có những chuyên gia về giao thông dạy trẻ những kiến thức giao thông. Giờ đến lớp và tan học, các em phải đội mũ màu vàng nổi bật để gây sự chú ý giống như tín hiệu đèn vàng giao thông, nhằm cảnh báo những người lái xe trên đường, từ đó giảm tai nạn giao thông.
Được giáo dục tốt từ nhỏ, lớn lên, công dân Nhật Bản có ý thức rất cao khi tham gia giao thông. Mặc dù cuộc sống và công việc của người Nhật vốn nổi tiếng thế giới về sự vội vã, nhưng cách lái xe của họ lại điềm tĩnh, tuân thủ luật pháp rất nghiêm túc. Người đi bộ thì luôn đi qua đường đúng vị trí tại các điểm giao nhau có đèn báo hiệu. Tất cả xe khi rẽ phải dừng lại nhường đường, thậm chí khi đèn xanh đã bật họ cũng phải chờ những người đi bộ đã lên hết trên lề đường mới bắt đầu cho xe chạy.
Trên đường phố Nhật Bản, rất hiếm khi thấy bóng cảnh sát giao thông. Hầu hết lực lượng này sử dụng camera để phạt “nguội”. Họ chỉ có mặt để xử lý tai nạn giao thông, hoặc bắt các lỗi lặt vặt như vừa lái xe vừa nghe điện thoại, không bật đèn khi trời tối… Lỗi lái xe sau khi uống rượu bia bị phạt rất nặng ở Nhật Bản. Chỉ cần uống một ly bia là tài xế có thể bị cảnh sát giam bằng lái vĩnh viễn, nghĩa là sẽ không được phép lái xe và không còn có cơ hội hối lỗi. Thậm chí, người đi cùng không ngăn cản tài xế lái xe sau khi uống bia rượu cũng bị phạt tiền.
VĂN GIANG (Theo Journey Tokyo)