WannaCry - đợt tấn công mạng lớn nhất lịch sử

Ngày 12-5, WannaCry bắt đầu gây ảnh hưởng đến các máy vi tính trên toàn thế giới. Chỉ trong ngày đầu tiên, các trung tâm an ninh mạng đã ghi nhận khoảng 45.000 máy vi tính bị lây nhiễm tại hơn 80 quốc gia. Trong đó, Nga là nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, tiếp đến là Tây Ban Nha, Ấn Độ và Đài Bắc (Trung Quốc). Nguy hiểm nhất là những kẻ tấn công đã nhằm vào máy vi tính của Cơ quan Dịch vụ chăm sóc sức khỏe quốc gia Anh (NHS). Nhiều máy vi tính của cơ quan này ngừng hoạt động, nhiều bệnh viện buộc phải di chuyển các bệnh nhân đến những nơi máy vi tính chưa bị nhiễm độc.

Mã độc WannaCry trở nên cực kỳ nguy hiểm không chỉ bởi sức tàn phá của nó. Nó nguy hiểm hơn bởi không có bất cứ dấu hiệu nào khiến người dùng cảnh giác. Cách thức tấn công của WannaCry giống với hàng loạt vụ tấn công khác, gửi tài liệu kèm mã độc và đợi cho người dùng mở lên. Sau đợt tấn công đầu tiên của WannaCry, một số bệnh viện tại Anh đã không thể hoạt động bình thường. Dịch vụ thanh toán trực tuyến tại Trung Quốc bị khuyến cáo là nguy hiểm. Một số dịch vụ thanh toán tại các trạm xăng của Trung Quốc đã không thể hoạt động. Hàng loạt công ty lớn như Telefonica của Tây Ban Nha, Megafon của Nga hay Nissan của Nhật Bản đã tuyên bố bị lây nhiễm loại vi-rút này. Nạn nhân của WannaCry sau đó tăng nhanh theo cấp số nhân, bao gồm: Các bệnh viện, cơ quan y tế tại Ca-na-đa, Cô-lôm-bi-a, In-đô-nê-xi-a, Xlô-va-ki-a, Văn phòng Chính phủ của Ấn Độ, Bộ Nội vụ Nga, Bộ Ngoại giao Ru-ma-ni… Ước tính, đã có ít nhất 45 bệnh viện ở Anh và các cơ sở y tế khác phải chịu tổn thất lớn, cản trở hoạt động thăm khám, chữa trị cho bệnh nhân. Nhiều bệnh viện ở Anh phải quay trở lại làm việc với giấy và bút, thậm chí phải hủy các cuộc hẹn với bệnh nhân. Hãng xe Renault đã phải tạm ngừng dây chuyền sản xuất tại một số nhà máy để ngăn chặn vi-rút tán phát… Mã độc WannaCry khiến cả thế giới hoang mang. Tất cả các máy vi tính là "nạn nhân" đều bị WannaCry mã hóa dữ liệu và ra yêu cầu đòi tiền chuộc khoảng 300USD. Số tiền này sẽ tăng gấp đôi nếu thời hạn quá 3 ngày và dữ liệu sẽ bị xóa mãi mãi nếu người dùng không trả tiền cho hacker. Kẻ gian đòi tiền chuộc thông qua bitcoin-một đơn vị tiền tệ ảo-nên gây nhiều khó khăn cho các cơ quan hành pháp.

Đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có tổ chức nào đứng ra chịu trách nhiệm và cũng chưa rõ động cơ của cuộc tấn công mạng lớn nhất lịch sử này. Tuy nhiên, theo các chuyên gia an ninh mạng, những vụ tấn công dạng này mang tính tội phạm nhiều hơn là mục đích chính trị. Các chuyên gia cũng đã đề cập tới viễn cảnh xấu nhất, khi bệnh viện tại 150 quốc gia đang có mã độc WannaCry lây lan đều bị tấn công. Việc đó sẽ gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng.

Cuối tháng 2-2017, Microsoft đã phát hiện mã lỗi MS17-010 trên hệ điều hành Windows. Giữa tháng 3, tập đoàn này đã công bố bản vá lỗi. Tuy nhiên, trên thực tế, mã lỗi MS17-010 không được phát hiện bởi Microsoft mà là Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA) với tên gọi EternalBlue. Một số nguồn tin không chính thức cho rằng, Equation Group-tổ chức được coi là có mối liên hệ mật thiết với NSA-đã bí mật phát triển EternalBlue thành một công cụ để tấn công máy vi tính chạy hệ điều hành Windows. Và không may mắn, công cụ này đã bị nhóm hacker có tên Shadowbrokers đánh cắp và công bố trên WikiLeaks. Sau khi đánh cắp, Shadowbrokers đã tận dụng và biến đổi công cụ của Equation Group để nó có khả năng lây lan nhanh hơn với tên mã là WannaCry. WannaCry có thể lây nhiễm cho máy vi tính qua các tập tin, đường dẫn trên internet. Nhưng nguy hiểm hơn, WannaCry có thể tự lan truyền qua các máy vi tính cùng mạng nội bộ mà không cần sự can thiệp nào. Tất cả các máy vi tính chạy hệ điều hành Windows XP hoặc cũ hơn nếu có bản quyền vẫn bị ảnh hưởng bởi không nhận được các bản cập nhật mới nhất. Trong khi đó, các bản hệ điều hành lậu cũng là đối tượng dễ lây nhiễm do bị tắt tính năng cập nhật. Thử nghiệm của một số chuyên gia bảo mật cho thấy, một máy vi tính kết nối internet có thể bị lây nhiễm chỉ sau vài phút.

VŨ HUYỀN ANH