Kỳ thi rất quan trọng đối với những bước tiếp theo trong cuộc đời của các con, nhưng với cha mẹ, đó là thước đo thành công và hạnh phúc của gia đình. Các con còn trong tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, cháu nào chăm ngoan, siêng học thì bố mẹ lại canh cánh bên lòng nỗi lo con bị “đánh cắp tuổi thơ”; cháu nào ham chơi, lơ là việc học thì bố mẹ còn rầu lòng hơn nữa!
Có người nói, việc cha mẹ quá lo lắng cho con cái khi thi cử là “bệnh” thành tích, thậm chí là ích kỷ vì họ lo cho bản thân chứ đâu lo cho con cái? Nói thế, e không hợp với truyền thống dân tộc Việt Nam! Theo nghiên cứu của nhiều nhà khoa học thế giới, Việt Nam là dân tộc đặc biệt coi trọng giá trị gia đình. Người Việt sống có tôn ti trật tự, dù đi khắp nơi trên thế giới vẫn không quên ghi chép gia phả. Bà Y.Higuchi, một nhà khoa học người Nhật Bản qua công trình nghiên cứu của mình đã cho rằng, người Nhật và người Việt đều coi trọng gia đình, nhưng nếu xếp theo trình tự quan trọng thì người Nhật ưu tiên: “Bạn bè-gia đình-quan hệ công việc”, còn người Việt thì thứ tự đó là: “Gia đình-bạn bè-quan hệ công việc”. Tiến sĩ, nhà văn hóa Pháp B. Bertrand thì khái quát: Gia đình Việt Nam là nơi chuyển giao và thực hiện các giá trị truyền thống.
Gần đây, đời sống kinh tế-xã hội phát triển, ở Việt Nam hình thành một phong trào tập hợp dòng họ trong và ngoài nước và từ đó phát triển phong trào bổ sung và viết gia phả, đăng rộng rãi trên internet. Có cả Câu lạc bộ UNESCO dòng họ. Tất cả những hiện tượng đó cho thấy, gia đình là một giá trị văn hóa đậm nét để góp phần làm nên bản sắc văn hóa dân tộc. Và vì thế, vượt lên tất cả, sự lo toan cho con cái của những người làm cha, làm mẹ trong các kỳ thi cũng cần được xem như một nét đẹp văn hóa gia đình của người Việt.
Để “kỳ thi của cha mẹ” thực sự trở thành nét đẹp văn hóa, cũng cần phê phán những biểu hiện thái quá, như việc hàng trăm bậc phụ huynh cùng con cái tổ chức cầu nguyện trước mùa thi trong một ngôi chùa hay việc đặt yêu cầu quá cao khiến con cái bị áp lực, việc “chạy trường, chạy lớp” khiến con cái ỷ lại và quên đi ý nghĩa cao quý của sự học.
HỒNG HẢI