Mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg, nêu rõ một trong những tiêu chuẩn bổ nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư là sử dụng thành thạo ít nhất một ngoại ngữ phục vụ công tác chuyên môn và có khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Một thống kê về internet cũng cho biết, 60% số trang web trên thế giới hiện nay thể hiện bằng ngôn ngữ Anh. Những thông tin trên cho thấy, trong thời kỳ toàn cầu hóa hiện nay, dù là cá nhân hay quốc gia thì thông thạo tiếng Anh là điều kiện không thể thiếu để thành công trong hội nhập, phát triển. Có người còn cho rằng, không sử dụng được tiếng Anh chính là một dạng “mù chữ” của thời Cách mạng công nghiệp 4.0.

Tuy nhiên, cũng có người cho rằng, với sự phát triển của robot phiên dịch, con người sẽ không cần học ngoại ngữ. Hiện trên thế giới đã có những robot phiên dịch được hàng chục thứ tiếng, chẳng mấy chốc robot sẽ có khả năng tích hợp và phiên dịch mọi loại ngôn ngữ trên Trái Đất. Không biết liệu robot phiên dịch có phát triển đến mức đó hay không, nhưng ngay lúc này, các nhà nghiên cứu văn hóa đã sớm chỉ ra yêu cầu cần thiết phải học ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh. Bởi, một ngôn ngữ đâu phải chỉ có từ vựng, ngữ pháp và ngữ nghĩa, nội hàm của nó ẩn chứa đạo lý, thẩm mỹ, tín ngưỡng, triết lý, chính trị… của dân tộc, quốc gia đó. Toàn bộ những nội dung này có thể gói trọn trong khái niệm văn hóa của một dân tộc. Để hiểu, cảm nhận và thụ hưởng giá trị một nền văn hóa thì robot không làm thay được con người. Vì thế, khoa học-công nghệ càng phát triển, nhu cầu học ngoại ngữ nói chung, tiếng Anh nói riêng sẽ càng cao hơn, sâu sắc hơn.

Ở Việt Nam, trình độ tiếng Anh từ học sinh phổ thông đến giới trí thức nhìn chung được đánh giá là có tiến bộ hơn nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, việc các trung tâm tiếng Anh được mở tràn lan ở các vùng nông thôn và chất lượng dạy tiếng Anh ở các trường tiểu học, trung học khu vực nông thôn, miền núi đều còn nhiều vấn đề. Các chuyên gia ngôn ngữ cho rằng, trong khi trình độ của đội ngũ giáo viên tiếng Anh còn hạn chế thì việc dạy tràn lan rất có hại. Một là, nếu giáo viên kém thì việc dạy sai, nhất là phát âm sai sẽ khó tránh khỏi. Học sinh phát âm sai sau này sẽ rất khó sửa. Hai là, không phải học sinh nào cũng có khả năng học ngoại ngữ, sẽ có rất nhiều em “vật vã” với ngoại ngữ suốt những năm học phổ thông để rồi rời ghế nhà trường là “chữ thầy trả thầy”, gây tốn kém và lãng phí.

Nhìn vào lịch sử thì Việt Nam là đất nước có truyền thống học ngoại ngữ. Chữ Hán, tiếng Pháp đã du nhập vào Việt Nam theo con đường cưỡng chế, ép buộc nhưng được ông cha ta khéo léo hấp thụ, vẫn giữ gìn và phát triển tiếng mẹ đẻ, đồng thời biến ngoại ngữ thành công cụ gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống. Ngày nay, chúng ta chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, việc học ngoại ngữ cũng cần phát huy tinh thần chủ động và tích cực. Học ngoại ngữ không chỉ là học ngôn ngữ, mà là tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa của muôn phương để góp phần làm cho văn hóa Việt Nam ngày càng giàu mạnh.

TS VŨ THANH TÂM