Phần đông ý kiến ủng hộ đề nghị này đều cho rằng, ngoại ngữ mà trước hết là tiếng Anh là chìa khóa để hội nhập, phát triển trong thời đại toàn cầu hóa. Đặc biệt, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 thì tiếng Anh chính là ngôn ngữ “thống trị” cuộc cách mạng này.

Những người không ủng hộ hoặc còn băn khoăn đề cập đến hai nội dung lớn. Một là, lo sợ “ngôn ngữ thứ hai” sẽ tạo ra cuộc “tấn công mềm” vào bản sắc văn hóa dân tộc. Hai là, nền tảng tiếng Anh của người Việt Nam nhìn chung còn yếu, kể cả tầng lớp trí thức thì nhiều người vẫn đang “vật vã” với tiếng Anh; vì vậy, rất khó để tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai.

Hai vấn đề trên đều đúng với thực tế. Nhưng nhìn suốt chiều dài lịch sử thì dân tộc Việt Nam luôn được xếp hạng cao về bản lĩnh tiếp biến ngôn ngữ nước ngoài. Suốt một nghìn năm Bắc thuộc và hàng trăm năm phong kiến sau đó, người Việt chẳng những không bị ảnh hưởng xấu bởi chữ Hán mà còn dùng chữ Hán để sáng tạo ra chữ Nôm, từ đó xây dựng một nền văn hóa đậm đà bản sắc riêng của mình. Bộ chữ Quốc ngữ hiện nay cũng được sáng tạo từ bảng chữ cái Latin du nhập từ phương Tây, được nhiều thế hệ người Việt sử dụng và từng bước hoàn thiện như ngày nay. Nhiều quốc gia ở châu Phi chung hoàn cảnh từng là thuộc địa của thực dân Pháp trước đây đã bày tỏ sự thán phục khi người Việt Nam đã phát triển được một dòng văn chương bằng tiếng mẹ đẻ ngay trong thời kỳ thuộc địa nửa phong kiến.

Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong tự học ngoại ngữ. Trong bản lý lịch dự Đại hội VII của Quốc tế Cộng sản, Người khai là biết 8 ngoại ngữ, nhưng theo thống kê của các nhà khoa học, Người biết đến 29 ngoại ngữ. Giỏi nhiều ngoại ngữ, nhưng Bác Hồ đặc biệt coi trọng gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt. Người từng đề nghị không dịch từ “Croix Rouge” thành “Hồng thập tự” mà gọi là “Chữ thập đỏ” cho người dân dễ hiểu. Nhà văn hóa Hữu Ngọc kể rằng, ở trường Bưởi thời Pháp thuộc, mặc dù bị buộc phải dùng tiếng Pháp trong giờ học nhưng học sinh người Việt sử dụng tiếng mẹ đẻ mọi nơi, mọi lúc có thể. Đó chính là cách người Việt bảo vệ nền văn hóa. Cho nên, về đại thể, không cần phải lo lắng thái quá khi người Việt dùng ngoại ngữ nói chung, tiếng Anh nói riêng.

Trước đây, có một thời kỳ chúng ta bị cấm vận, điều đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc dạy và học tiếng Anh. Ngày nay, đường lối tích cực và chủ động hội nhập quốc tế của Đảng ta rất phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa, đó cũng là cơ hội để mỗi người Việt Nam phát huy tinh thần hiếu học và truyền thống, bản lĩnh tiếp thu ngoại ngữ của cha ông. Đây là con đường chẳng hề bằng phẳng, dễ dàng, nhưng nếu Chính phủ có quyết tâm và mỗi học sinh, sinh viên Việt nỗ lực, cố gắng hết mình thì nhất định tiếng Anh sẽ trở thành một chiếc “chìa khóa” giúp chúng ta mở cửa, hội nhập thành công.

TS VŨ THANH TÂM