Diện mạo mới sinh động
Hãng phim Hoạt hình Việt Nam (nay là Công ty Cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam) hiện là đơn vị sản xuất phim hoạt hình chủ yếu ở nước ta. Nếu trước đây, mỗi năm hãng sản xuất khoảng 5-6 phim thì gần đây, con số đó tăng lên đáng kể, năm 2017 là 14 phim, năm 2018 dự kiến 15 phim với tổng thời lượng 160 phút phim. Dự kiến năm 2019 sẽ là 170 phút phim. Bên cạnh đó, đề tài phim cũng phong phú hơn, từ cổ tích, lịch sử, đồng thoại, triết lý, không thoại... với các thể loại đa dạng: 2D, 3D, cắt giấy. Nhiều phim đoạt giải trong các LHP trong nước và quốc tế như: “Sự tích đảo Bà” - giải nhì LHP điện ảnh, truyền hình thể thao và du lịch quốc tế); phim “Người anh hùng áo vải” Giải Cánh diều vàng và “Bí mật của những đứa trẻ” Giải Cánh diều bạc năm 2017; “Bố của gà con” - giải nhất cuộc thi làm phim hoạt hình Việt Nam-Hàn Quốc... Phim hoạt hình Việt đã được đánh giá có nhiều bước tiến, mang tính giải trí, nội dung giáo dục cao, cách giáo dục không giáo điều mà thông qua câu chuyện nhẹ nhàng, gần gũi hơn với tiêu chí phim tác giả, có tính nghệ thuật hơn.
Trước đây, nhiều người vẫn cho rằng phim của Hãng phim Hoạt hình Việt Nam sản xuất theo đặt hàng của Nhà nước chỉ để dự thi, ít phổ biến rộng rãi thì nay, hãng phim đã chủ trương thay đổi trong cách phổ biến phim nhằm hướng đến khán giả để phim làm ra phát huy được giá trị, không bị đóng băng. Ngoài việc thông tin giới thiệu thường xuyên trên website, hãng phim đã ký hợp đồng với youtube để phát hành phim trên internet. Nhiều phim có lượt xem lớn và nhận được nhiều phản hồi tích cực từ người xem như: “Bố của gà con” (58 triệu lượt), “Sự tích đảo Bà” (hơn 20 triệu lượt)... Bên cạnh đó, hãng phim cũng chiếu phim tại rạp Thánh Gióng theo hợp đồng với các trường mầm non, tiểu học trên địa bàn Hà Nội.
    |
 |
|
Hình ảnh trong phim hoạt hình "Đuôi của thằn lằn" |
Ngoài Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, một số đơn vị tư nhân cũng tham gia vào làm phim hoạt hình, có thể kể đến như VinTaTa (thuộc Tập đoàn
Vingroup) với mong muốn làm ra những phim hoạt hình “made in Việt Nam” có công nghệ tinh xảo và hiện đại như tại các nước phát triển. “Monta trong dải ngân hà kỳ cục” là bộ phim đầu tiên của VinTaTa với sứ mệnh “mang lại tiếng cười cho trẻ thơ”. Để sản xuất được 3 tập phim với tổng thời lượng 60 phút theo chuẩn các kênh hoạt hình quốc tế, gần 70 họa sĩ đã làm việc liên tục trong vòng 6 tháng với tốc độ hoàn thiện 7.200 bức tranh mỗi tuần. Đây là một kỷ lục chưa từng có của ngành hoạt hình Việt Nam nói chung và mảng hoạt hình 2D trong nước nói riêng; Biti’s với dự án phim “Con Rồng cháu Tiên”, tiếp tục mục tiêu “nâng niu” tâm hồn thế hệ trẻ Việt; Công ty TNHH Dịch vụ và Sản phẩm Truyền thông Điền Quân với loạt phim hoạt hình “Xin chào Bút chì”; Công ty Cổ phần Phim Giải Phóng hằng năm cũng có chỉ tiêu sản xuất phim hoạt hình…
Sự tham gia của các đơn vị tư nhân đã tạo nên diện mạo đa dạng, sinh động cho hoạt hình Việt và cũng cho thấy sự quan tâm, say mê với mong muốn tạo nên một thương hiệu hoạt hình của Việt Nam.
Gỡ khó cho thị trường tiềm năng
Tại LHP quốc tế Hà Nội lần thứ 5 vừa qua, lần đầu tiên phim hoạt hình tham gia dự thi và chương trình chiếu phim toàn cảnh. Công ty Cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam có hai phim dự thi là: “Cậu bé Ma nơ canh” (Giải Bông sen vàng lần thứ XX), “Bí mật của những đứa trẻ” (Giải Cánh diều bạc năm 2017) trong hạng mục dự thi phim ngắn; phim “Người anh hùng áo vải” (Giải Cánh diều vàng năm 2017) chiếu trong chương trình phim Việt Nam đương đại. Tuy nhiên, không có phim nào được giải. NSND Lý Thái Dũng, thành viên Ban giám khảo phim ngắn kể rằng, khi mỗi giám khảo được yêu cầu chọn ra tốp 5 phim mình thấy tốt nhất thì tất cả đều có 3 phim trùng nhau. Xếp thứ 6 trong lựa chọn của NSND Lý Thái Dũng đó là một phim hoạt hình, nhưng không phải của Việt Nam. Anh chia sẻ: “Không thể phủ nhận phim hoạt hình Việt gần đây có bước tiến bộ đáng kể nhưng để vươn tầm quốc tế thì thực sự vẫn chưa gây được ấn tượng”.
|
|
 |
|
Nhân vật hoạt hình Việt Nam |
Thị trường phim hoạt hình ở nước ta được đánh giá là rất tiềm năng khi chứng kiến sự bùng nổ doanh thu phòng vé của hoạt hình nước ngoài vào Việt Nam như: Phim “Frozen”, “Minions”… Tuy nhiên, để hoạt hình Việt có thể ra rạp là một thách thức lớn. Hãng phim Hoạt hình Việt Nam hiện mỗi năm làm 160 phút phim, với mỗi phim dài 10 phút mất khoảng 8 tháng qua 7 lần duyệt để hoàn hiện. Từ khi cổ phần hóa, phim được nghiệm thu trong năm, sau khi hoàn thành, được Cục Điện ảnh cấp giấy phép phổ biến thì phim mới được cấp tiền. Nếu phim dài đủ thời lượng ra rạp sẽ phải làm trong nhiều năm, với cơ chế đó thì sẽ khó có đủ kinh phí thực hiện. Đó là chưa kể, hệ thống máy móc, trang thiết bị kỹ thuật làm phim của hãng đã cũ, không theo kịp công nghệ, tốc độ phát triển của thế giới.
Bên cạnh đó, vấn đề thiếu kịch bản hay cũng là một khó khăn chung với tất cả các đơn vị làm phim hoạt hình hiện nay. Cuối năm 2017, VinTaTa phát động Cuộc thi tìm ý tưởng kịch bản “tác giả lừng danh” trên phạm vi toàn cầu, nhằm tìm ra những ý tưởng sáng giá nhất cho sê ri phim hoạt hình “made in Việt Nam” và “Monta trong dải ngân hà kỳ cục” là kết quả chọn lọc từ 800 ý tưởng kịch bản đăng ký dự thi. Không có nhiều kinh phí để tổ chức cuộc thi tìm kịch bản quy mô như VinTaTa, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam hằng năm vẫn được sự hỗ trợ của Hội Điện ảnh Việt Nam, Trung tâm Hỗ trợ sáng tác tổ chức trại sáng tác kịch bản phim hoạt hình. Hãng phim chọn ra 15 trong số cả trăm kịch bản để dự trại sáng tác nhưng số sử dụng được nhiều nhất cũng chỉ 2/3. NSƯT Phạm Ngọc Tuấn, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, cho biết, số cộng tác viên kịch bản khá nhiều, từ sinh viên, nhà văn, biên kịch chuyên nghiệp… nhưng thực tế vẫn luôn thiếu kịch bản hay. Trong khi đó, cần có sự đổi mới, khác biệt ngay từ kịch bản thì mới có những sản phẩm tốt hơn.
Ở nhiều nước trên thế giới như Nhật Bản, Hàn Quốc, nhiều phim hoạt hình được chuyển thể kịch bản từ truyện tranh trước đó đã được trẻ rất yêu thích, thậm chí con số này chiếm đến 50%. Tuy nhiên ở Việt Nam, truyện tranh còn rất ít chứ chưa nói đến truyện hay. Thị trường tiềm năng mang lại doanh thu lớn luôn là yếu tố hấp dẫn để các công ty tư nhân đầu tư cho hoạt hình. Nhưng thực tế, kể cả các nước có thị trường phim hoạt hình sôi động thì doanh thu trực tiếp từ phim hoạt hình mang lại không cao. Lãi từ phim ra rạp chỉ chiếm phần nhỏ, còn lại là những giá trị tiềm ẩn khai thác từ bán bản quyền nhân vật trong phim cho các hãng làm đồ chơi, quần áo, thú nhồi bông, cặp sách, ca nhạc... Tất nhiên, quy định về bản quyền ở các nước này rất chặt chẽ, còn ở Việt Nam, vấn đề bản quyền còn chưa được thực hiện nghiêm và điều đó cũng là hạn chế để thu hút đầu tư cho phim hoạt hình.
Trong giai đoạn hội nhập quốc tế hiện nay, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực luôn là vấn đề cần quan tâm ở bất cứ lĩnh vực, ngành nghề gì. Đầu tháng 11 vừa qua, Hãng phim Hoạt hình Việt Nam kết hợp với Hội Điện ảnh Việt Nam mời chuyên gia Hàn Quốc về tập huấn cho cán bộ, nhân viên với chủ đề làm thế nào để có những sê ri phim dài tập, phim ra rạp hấp dẫn… Những lớp kiểu như vậy rất ít có điều kiện tổ chức trong khi các đạo diễn rất cần được đào tạo nước ngoài, giao lưu quốc tế… Nhân lực được đào tạo bài bản, chuyên sâu để làm phim hoạt hình hiện còn ít, mặc dù Trường Đại học Sân khấu-Điện ảnh Hà Nội có đào tạo nhưng khi tuyển về vẫn phải mất 2-3 năm sau mới có thể vững vàng, đặc biệt là họa sĩ tạo hình chính. Để phim hoạt hình Việt tương lai có thể phát triển không chỉ trong nước mà gây được ấn tượng ở tầm quốc tế, theo ông Phạm Ngọc Tuấn, đầu tư công nghệ, kỹ thuật hiện đại là cần thiết nhưng đó cũng chỉ là công cụ hỗ trợ, con người mới là yếu tố chính quyết định nhưng lại không thể ăn xổi được.
DƯƠNG THU