Để hạt nhân văn nghệ tỏa sáng

Thổi hồn cho đời sống văn hóa tinh thần bộ đội, nhân dân

Cuối tháng 11, Bộ tư lệnh Bộ đội Biên phòng (BĐBP) phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức hội diễn Đội Tuyên truyền văn hóa tiêu biểu tuyến biên giới, biển, đảo năm 2018. 20 chương trình của các đơn vị trên cả nước với hơn 500 cán bộ, diễn viên đã thể hiện 150 tiết mục đa dạng về thể loại từ kịch ngắn, tiểu phẩm và kịch dân ca, múa, tấu nhạc cụ dân tộc, hát múa tập thể. Hầu hết các đội thi được đánh giá có sự đầu tư cả về bề rộng lẫn chiều sâu, chú trọng khai thác tiềm năng nội tại, từ xây dựng kịch bản, lựa chọn tiết mục và tổ chức tự biên-tự diễn… theo nhiều chủ đề. Các đội tuyên truyền văn hóa của BĐBP có một biên chế là đội trưởng, còn lại các thành viên đều là hạt nhân văn nghệ ở các đơn vị đồn biên phòng được tập hợp lại tập luyện để dự hội diễn.

Hạt nhân văn nghệ Trung đoàn 101, Sư đoàn 325, Quân đoàn 2 tổ chức vui chơi, giải trí cho bộ đội. Ảnh: PHẠM HỒNG

Trung tá Lê Hồng Tuyên, Phó chủ nhiệm chính trị BĐBP tỉnh Thừa Thiên-Huế chia sẻ rằng, thực tế không chỉ khi tham gia liên hoan, hội diễn hay thực hiện theo các kế hoạch tuyên truyền cụ thể của cấp trên mà trong hoạt động thường ngày, các hạt nhân văn nghệ của tổ tuyên truyền văn hóa ở các đồn biên phòng cũng tham gia rất tích cực, hiệu quả trong hoạt động văn hóa, văn nghệ ở đơn vị và địa phương.

Giống như nhiều đơn vị khác trong toàn quân, Sư đoàn 361 (Quân chủng Phòng không-Không quân) cũng có những hạt nhân văn nghệ xuất sắc được phát hiện, tìm kiếm thông qua hoạt động thực tiễn tại đơn vị, tổ chức liên hoan, hội diễn văn nghệ, như: Trung úy QNCN Mạc Quang Trung, nhân viên tiêu đồ có khả năng múa, biên đạo, sử dụng nhạc cụ; Thượng úy QNCN Nguyễn Ánh Tuyết, nhân viên câu lạc bộ, Ban Chính trị có năng khiếu hát; Đại úy QNCN Nguyễn Thị Thanh Huyền, nhân viên hành chính có thể múa, biên đạo… Đây là những hạt nhân văn nghệ chính tham gia các đợt hội diễn, liên hoan hoặc phụ họa cho các hội thi những nội dung có sân khấu hóa, hoặc tham gia các sự kiện lớn với các tiết mục văn nghệ chào mừng. Ngoài ra, những hạt nhân văn nghệ với biệt danh được đồng đội đặt cho như: Công “bầu” (đàn bầu), Huyền “múa”, Trung “kịch”, Tuyết “ca sĩ”... còn tổ chức dạy hát, dạy nhạc cho bộ đội vào ngày nghỉ. Cũng nhờ đó, hoạt động văn hóa, văn nghệ của đơn vị được duy trì thường xuyên, phong phú hơn, đời sống tinh thần của bộ đội cũng được nâng cao hơn, qua đó góp phần tạo không khí vui tươi, gắn kết trong đơn vị.

“Lực lượng hạt nhân văn nghệ trong toàn quân có thể nói là đông đảo, có chất lượng tốt, trong đó nhiều người được qua đào tạo chuyên nghiệp”, đó là nhận xét của Thiếu tướng Nguyễn Văn Tín, Phó cục trưởng Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị. Hạt nhân văn nghệ đều là cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên, người lao động có năng khiếu nghệ thuật đang công tác tại các đơn vị. Ngoài công việc chuyên môn, họ còn tham gia tích cực các hoạt động văn hóa, văn nghệ ở đơn vị làm cho hoạt động văn nghệ quần chúng trong quân đội ngày càng phát triển và phát huy được vai trò, ý nghĩa là một bộ phận không thể tách rời trong công tác chính trị, tư tưởng trong quân đội.

Theo Thông tư số 104/2014/TT-BQP, mỗi năm bộ đội được xem hai buổi biểu diễn nghệ thuật của các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp trong hoặc ngoài quân đội. Vì thế, để đáp ứng yêu cầu, nhu cầu của bộ đội, hoạt động văn nghệ quần chúng tại chỗ mà nghệ sĩ, diễn viên chính là những hạt nhân văn nghệ của đơn vị có vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ.

Hạt nhân văn nghệ Trung đoàn 95, Sư đoàn 325, Quân đoàn 2 dạy đồng đội học hát trong giờ nghỉ. Ảnh: PHẠM HỒNG

Trong các đơn vị, hoạt động văn nghệ quần chúng được sự chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, dưới sự quản lý, hướng dẫn của cơ quan chính trị, trực tiếp phục vụ cho công tác tuyên huấn. Nó giúp chuyển tải, nhân rộng những giá trị văn hóa, tinh thần tốt đẹp, vừa là nhu cầu vừa là yêu cầu của quá trình hình thành và phát triển nhân cách, xây dựng bản lĩnh chính trị, phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ cho quân nhân. Thông qua các hoạt động giao lưu văn nghệ, liên hoan văn nghệ quần chúng, tập hát… giúp bộ đội thoải mái tinh thần, thêm gắn bó đồng chí, đồng đội, gắn bó với đơn vị; củng cố, xây dựng mối đoàn kết quân dân. Và cũng chính qua việc duy trì thường xuyên nền nếp hoạt động văn nghệ ở đơn vị sẽ giúp phát hiện ra những nhân tố mới, hạt nhân văn nghệ mới.

Hiện nay, nhiều hoạt động giáo dục phổ biến pháp luật được thực hiện bằng hình thức sân khấu hóa. Chính những hạt nhân văn nghệ tham gia tích cực trong các công đoạn từ ý tưởng, dàn dựng, tự tập luyện cho nhau nên nội dung rất thiết thực, phù hợp với đặc thù đơn vị, văn hóa vùng miền, phản ánh được tính chất từng đơn vị. Vì vậy, công tác giáo dục, tuyên truyền dễ lan tỏa, đi sâu vào lòng người và dễ tiếp thu hơn.

Đầu tư cho hạt nhân văn nghệ

Theo Thông tư số 104/2014/TT-BQP, mỗi năm, ở cấp trung đoàn và tương đương tổ chức giao lưu văn hóa hoặc liên hoan văn nghệ quần chúng hai lần; cấp sư đoàn và tương đương tổ chức 5 năm hai lần; các đơn vị đầu mối trực thuộc Bộ Quốc phòng tổ chức 5 năm một lần; cấp Bộ Quốc phòng tổ chức liên hoan nghệ thuật quần chúng toàn quân và hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân 5 năm một lần. Những năm qua, trong toàn quân đã có rất nhiều liên hoan văn nghệ quần chúng được tổ chức trong phạm vi các cấp khác nhau và ngày càng được đánh giá cao bởi sự đầu tư về chất lượng nghệ thuật của các tiết mục, sự nhiệt tình của các nghệ sĩ, diễn viên không chuyên, và đặc biệt là sự quan tâm của chỉ huy các đơn vị tới công tác văn hóa, văn nghệ.

Qua hoạt động thực tế, nhiều hạt nhân văn nghệ cho rằng, dù là để dự các liên hoan hay dưới dạng “tôi hát cho đồng đội nghe” trong các buổi giao lưu, sinh hoạt ở đơn vị thì cũng cần được đầu tư cho các tiết mục sao cho đặc sắc, hấp dẫn. Bởi trong khi các loại hình giải trí ngày càng đa dạng thì nhu cầu, yêu cầu thưởng thức văn nghệ của bộ đội cũng ngày càng cao. Nếu không tạo được sự hấp dẫn trong văn nghệ thì hiệu quả nó mang lại trong việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, tuyên truyền giáo dục cho bộ đội sẽ không cao. Nhưng để xây dựng các chương trình chất lượng lại phải đầu tư tốn kém… Vì thế rất cần chỉ huy các đơn vị quan tâm đến hoạt động này.

Bên cạnh đó, với đặc thù riêng, việc phát huy vai trò của phần lớn các hạt nhân văn nghệ ở đơn vị gặp khó khăn chính là họ vừa hoạt động văn nghệ vừa phải thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn và hầu hết không qua đào tạo nghệ thuật bài bản nên hạn chế trong phát huy năng lực. Ngoài ra, nhiều hạt nhân lớn tuổi thường ngại tham gia hoạt động văn hóa, văn nghệ trong khi việc phát hiện, khai thác hạt nhân là đối tượng chiến sĩ hạn chế vì thời gian ở đơn vị ngắn…

Thực tế, nhiều đơn vị đã chủ động khắc phục khó khăn, tạo điều kiện để các hạt nhân văn nghệ phát huy được tài năng, vai trò của mình. Ví như Sư đoàn 361, các hạt nhân văn nghệ được chỉ huy đơn vị tạo điều kiện cử đi tập huấn do nhà văn hóa, đoàn văn công quân chủng tổ chức; được tạo điều kiện về công việc, thời gian luyện tập; sau mỗi đợt hội diễn được đơn vị thưởng phép... Hay nhiều đơn vị khác lại kết hợp trong mỗi lần chuẩn bị hội diễn, liên hoan sẽ mời các nghệ sĩ chuyên nghiệp, chuyên gia về dàn dựng, tập luyện cho cán bộ, chiến sĩ, qua đó bổ túc thêm kinh nghiệm, kiến thức nghệ thuật cho các hạt nhân văn nghệ của đơn vị. Thiếu tướng Nguyễn Văn Tín cho rằng, hội diễn chuyên nghiệp nên hạn chế thuê các thành phần sáng tạo bên ngoài để khuyến khích, tạo điều kiện cho đội ngũ trẻ phát triển, thể hiện. Nhưng với văn nghệ quần chúng việc thuê, mời chuyên gia lại cần thiết để nâng cao chất lượng vở diễn, tiết mục, thu hút người xem và nâng hiệu quả tuyên truyền. Thứ hai, mỗi lần thuê chuyên gia sẽ như một lần mở lớp cho các hạt nhân văn nghệ. Tất nhiên, lạm dụng nó thì không được.

Tiết mục văn nghệ của Đội tuyên truyền văn hoá Bộ đội biên phòng Quảng Trị.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Tín cũng khẳng định là còn có lãnh đạo chỉ huy đơn vị hoặc do áp lực công việc lớn hoặc nhận thức chưa hết rằng, chính nhờ quan tâm tới văn hóa, văn nghệ sẽ có tác dụng quay lại bổ trợ đoàn kết nội bộ, xây dựng đơn vị làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần mà khi tinh thần thoải mái thì thực hiện nhiệm vụ sẽ tốt hơn. Đâu đó, vẫn còn những suy nghĩ hoạt động văn hóa, văn nghệ chỉ là giải trí đơn thuần, tốn kém, tổ chức nhiều ảnh hưởng đến chất lượng xây dựng chính quy nên không quan tâm. Tất nhiên, con số này không nhiều. Đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy hiện nay cơ bản được đào tạo bài bản, cùng sự quan tâm chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, qua các kênh thông tin truyền thông, nhiều đơn vị có hoạt động văn hóa, văn nghệ cũng như quan tâm phát triển các hạt nhân văn nghệ tốt, như: Học viện Hậu cần, Trường Sĩ quan Chính trị, các đơn vị thuộc Quân khu 1, Quân khu 3, Bộ Tổng Tham mưu… Nhiều đơn vị tổ chức mô hình câu lạc bộ quân nhân rất hiệu quả, nhất là hoạt động văn hóa, văn nghệ, như: Sư đoàn 5 (Quân khu 7), Sư đoàn 9 (Quân đoàn 4), Trường Sĩ quan Lục quân 1… Duy trì được mô hình này cũng giúp nuôi dưỡng được các hạt nhân văn nghệ.

Văn hóa, văn nghệ là một bộ phận hữu cơ không thể tách rời và có tác dụng trực tiếp, to lớn đối với nhiệm vụ xây dựng quân đội nói chung, nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng nói riêng. Phát huy vai trò của các hạt nhân văn nghệ sẽ phát huy được nhiều hơn vai trò của văn hóa, văn nghệ, nâng cao đời sống tinh thần cho bộ đội, góp phần xây dựng quân đội vững mạnh. Muốn vậy, lãnh đạo chỉ huy đơn vị các cấp phải nhận thức được đúng vai trò văn hóa, văn nghệ và quan tâm tạo điều kiện hoạt động, tạo sân chơi để phát huy năng lực các hạt nhân. Cùng với đó, bản thân các hạt nhân phải có sự phấn đấu, rèn luyện, khi được giao nhiệm vụ phải làm hết mình để đạt hiệu quả cao nhất.

Bài và ảnh: THU HÒA