Ở đâu có súng nổ, ở đó có phóng viên

Trong số đó, có nhiều đồng chí đã hy sinh trên đường tiến quân vào Sài Gòn như: Anh Thân Trọng Hân hy sinh ở ngã 5 Chuồng Chó; anh Nguyễn Ngọc Châu bị trúng bom xăng, hy sinh tại khu vực Chợ Đệm-trên cánh đồng Tân Kiên… vào tháng 5-1968. Anh Phú Bằng đi với Tiểu đoàn Quyết Thắng của Củ Chi (sau này phát triển thành Trung đoàn Quyết Thắng) đánh vào đến căn cứ Cổ Loa, Phù Đổng, Sài Gòn. Ở đó có đơn vị tăng thiết giáp của địch trấn giữ. Bị bom đánh sập hầm, anh Phú Bằng bị chấn thương sọ não, mảnh pháo cứa đứt bắp đùi, may được anh em đưa về cứu sống. Đặng Văn Nhưng đi với Đoàn Hậu cần cũng bị mảnh pháo phạt trúng lưng, mất một miếng thịt gần bằng bàn tay; Trần Phấn Chấn bị đạn xuyên thủng bắp đùi ở Long An, được đưa đi cứu chữa ở các trạm quân y tiền phương. Chẳng có tin tức gì, chúng tôi cứ tưởng hai anh đã hy sinh, mãi sau đợt 3 tổng công kích mới thấy Trần Phấn Chấn, Đặng Văn Nhưng (sau này Đặng Văn Nhưng là Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân) vác ba lô lò dò trở về...

Anh Đỗ Công Viện bị sập hầm suýt chết ngạt. May có một tia sáng xuyên qua một khe nhỏ. Anh phải lấy tay moi đất gần bật cả móng tay mới hở ra được một lỗ, cố rúc đầu chui qua, rách hết cả quần áo, xước hết mình mẩy, mệt đứt hơi mới ra được khỏi hầm, thoát chết.

Hải Bật (Nguyễn Hải Bật) đi với Đại đội 7-Đại đội Anh hùng của Trung đoàn Bình Giã-cũng bị đánh tơi tả ở ngã 6 Bà Quẹo, phải rút về Thới Tam Thôn gần thị trấn Hóc Môn. Còn 42 người, trong đó có cả Hải Bật. 5 giờ sáng địch đã mò vào, xe M113 và lính Mỹ cứ nghềnh nghễnh tiến tới... Còn cách 30m, lợi dụng bờ hào tre, các chiến sĩ ta mới đồng loạt nổ súng. Lính Mỹ to cao cứ ngã lăn như chuối đổ khi gặp bão. Xe lội nước M113 Mỹ bị B40, B41 của ta bắn xuyên thủng, không kịp cháy. Nhưng sức ép đã làm cho lính Mỹ trong xe chết không kịp ngáp. 5 tên trong xe, tên nào cũng bị chảy máu tai. Khi chúng rút chạy, bỏ lại 9-10 xác xe M113, ban đêm anh em trèo hẳn vào trong xe, soi đèn pin thấy rõ như vậy. Ngoài ra còn 70-80 lính Mỹ nằm phơi xác tại trận địa Thới Tam Thôn. Tuy nhiên, ta cũng bị địch phản kích dữ dội bằng pháo và máy bay, 42 người chết gần một nửa, còn 22 người, Hải Bật bị đánh bay hết cả ba lô, quần áo, súng đạn, chỉ còn mỗi cái quần xà lỏn.

Minh họa của MẠNH TIẾN

Tô Tấn đi với Tiểu đoàn 7 Củ Chi. Đến đâu là súng nổ tới đó. Tiểu đoàn đã được mệnh danh là Tiểu đoàn Lửa trên khắp các địa bàn Củ Chi-Gia Định và Trảng Bàng, Tây Ninh mùa xuân Mậu Thân 1968. Có khi mấy ngày liền không có hột cơm vào bụng, phải nhờ mấy quả dưa ngoài ruộng của đồng bào để ăn trừ bữa đánh giặc.

Tôi thì bị pháo bắn trúng hầm, bồng rách bươm ở An Thạnh-Lái Thiêu, đúng lúc tôi vừa lên khỏi hầm, đuổi ném con lợn, sợ máy bay trinh sát L19 phát hiện, tưởng người bò dưới đất. Sao lại may thế! Đúng là con lợn đã cứu tôi hôm đó.

Sau hai đợt tổng công kích, tổ phóng viên chúng tôi được gọi về tập trung ở trạm Bẩy Máu (là một trạm trực của Cục Chính trị do anh Bẩy Máu làm Trạm trưởng), cũng gần khu vực ấp Cà Tum, sát biên giới Campuchia.

Và những cánh thư hậu phương

Trải qua những ngày tháng nguy nan ở chiến trường trở về, anh em phóng viên chúng tôi càng gắn bó, càng thương yêu nhau hơn cả ruột thịt. Mọi cái đều có thể chia sẻ chân thành và lo lắng cho nhau như lo lắng cho chính mình. Những người chưa về, ai cũng lo không biết còn sống hay chết, nhưng mỗi người một đơn vị công tác, cách xa nhau, biết đâu mà thăm hỏi.

Chỉ có anh Phú Bằng bị thương nặng, đang được điều trị ở Bệnh viện Quân y K71 gần đó. Chúng tôi liền kéo nhau đến thăm. Trông thấy chúng tôi đến, mặc dù chưa chống nạng đứng lên được, anh vẫn rê rê đôi chân ra cạnh giường. Chúng tôi vội chạy tới nâng anh ngồi dậy. Ấy thế mà anh vẫn tếu được: “Mấy bữa nay mình đỡ nhiều rồi, mới chuyển sang đây nằm riêng. Hôm mới về, thương binh nặng, cả nam lẫn nữ đều nằm chung một lán. Có nhiều bà, nhiều chị bị thương ở đùi, không mặc được quần, cứ để vậy. Quá mù sẽ ra mưa đấy!”. Phạm Ngọc Thành cứ mỉm cười nhưng cũng hơi tư lự.

Cô Bích Loan (Phạm Bích Loan)-người yêu của Trần Phấn Chấn có thư lại kèm theo cả ảnh. Một cô gái trẻ, xinh đẹp đang đứng tựa gốc cây khát khao chờ đợi người tiền tuyến: “Bây giờ gặp anh thì em sẽ cắn cho anh một cái!”. Trông thật hiền dịu, xinh xắn mà cũng dữ dằn, cháy bỏng. Chỉ có em nào không biết yêu thì mới không thành sư tử. “Sư tử Vĩnh Long” (cô Bích Loan quê Vĩnh Long, là học sinh miền Nam ra Bắc tập kết) cũng chẳng kém “sư tử Hà Đông”!

Cô Mỹ (Trần Thị Mỹ), vợ của Mai Bá Thiện làm ở Ngân hàng Sơn Tây thì trong thư khéo léo nhắc chồng: “Anh ơi, các con ở nhà nhớ anh lắm đấy, đêm nào chúng nó cũng gọi bố… bố... Không biết anh có nghe thấy không nhỉ!”. Nhưng không thoát được với Phan Tư: “Ủa, thế chỉ có “chúng nó nhớ bố”. Còn bu nó không nhớ bố nó những buổi “cày đêm” à?”. Mai Bá Thiện cũng khôn khéo cứ lờ tít đi, chỉ nhe răng ra cười khì khì...

Nhưng giản dị nhất vẫn là “bà ăn trầu” của anh Hai Viện (Đỗ Công Viện), quê quan họ (Bắc Ninh), bỏm bẻm nhai trầu cánh phượng, vẫn đầy chất liền anh, liền chị. Trong thư nhưng lại là thơ, là chèo: “Anh đi tiền tuyến xa xôi/ Trăm năm cũng đợi, ngàn năm cũng chờ!...”. Hai Viện rưng rưng tự hào, tha hồ lên mặt với anh em. Anh Hai Viện đã hai lần xa vợ. Lần thứ nhất trong kháng chiến chống Pháp. Vợ anh đã chờ anh chín năm. Giờ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước lại tiếp tục chờ... mà vẫn khẳng định: Trăm năm cũng đợi, ngàn năm cũng chờ... của người em yêu miền quê quan họ được.

Tô Tấn quê Mộ Đức, Quảng Ngãi, là học sinh miền Nam ra Bắc tập kết, vừa tốt nghiệp Khoa Toán, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, chưa được em nào chạm môi đã vội vác ba lô về miền Nam chiến đấu theo tiếng gọi của Đảng, của quê hương...

Anh nói mà mặt cứ tỉnh khô. Mai Bá Thiện đứng sát ngay đầu giường, làm luôn một câu cực kỳ hóm hỉnh:

- Mấy bữa đó, anh Bằng chắc được bù lại bằng bài “thuốc bổ mắt” nên mới sớm tỉnh táo thế này, phải không anh?

Anh Bằng mới nhe răng:

- Thằng cha này đểu...

Cả lũ lại ôm bụng rúc rích... Đúng là trò của lính chiến trường.

Khi về trạm Bẩy Máu nhận được một loạt thư từ miền Bắc gửi vào. Mới cũ đủ cả, cái sớm nhất là 3 tháng, có cái hơn một năm mới tới. Chúng tôi đều coi là của chung, cứ bóc ra xem tất. Không còn sợ vi phạm bí mật thư tín. Bởi ở chiến trường, nếu có việc gì hệ trọng còn kịp báo cho nhau biết.

Và cũng thật là thú vị, những lá thư từ hậu phương gửi ra tiền tuyến cũng đầy màu sắc tình cảm, vừa chân thật sâu sắc, vừa hồn nhiên lãng mạn, vừa ngây ngô chân chất. Bà Rổ (Phạm Thị Rổ) của tôi vốn là nông dân Hợp tác xã nông nghiệp Dịch Vọng (Cầu Giấy, Hà Nội), giờ chuyển về làm công nhân Nhà máy Dệt 8-3 thì khoe: “Ở nhà em vẫn tham gia sinh hoạt với tổ sinh đẻ có kế hoạch”. Thế là mọi người được dịp bình luận: “Ông Thịnh cứ yên tâm nhé! Ông ở trong này, ngoài kia bà ấy vẫn tham gia tổ sinh đẻ có kế hoạch thế thì tốt quá rồi còn gì. Mai mốt ông về có thêm hai, ba thằng cu ra đón ông có phải sướng không nào”. Mọi người phá lên cười.

Đến lượt thư của cô Hoa (Đặng Thanh Hoa)-trước là sinh viên Văn khoa, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, sau này lại trở thành giảng viên văn chương của chính nhà trường, người yêu của Phạm Ngọc Thành-thì thật là bay bổng: “Nếu người xưa gửi cho nhau những cái hôn qua sương mù của thành Luân Đôn, thì em sẽ gửi cho anh những cái hôn qua những giọt mưa rơi và theo chiều dài của đất nước”. Ái chà chà! Nhất ông Thành rồi nhé! Sao mà sướng thế, em Hoa hôn ông vừa nhiều, lại vừa dài. Ông cứ đọc kỹ xem có đúng thế không! “Qua những giọt mưa rơi” nghĩa là hôn nhiều như mưa, lại còn dài nữa chứ! “Theo chiều dài của đất nước” thì chẳng dài hơn ba ngàn cây số là gì. Cứ tính theo đường chim bay cũng phải hơn hai ngàn cây. Thật là lãng mạn chẳng kém gì Shakespeare (đại văn hào người Anh)!

Anh Năm Tụy (Trương Quốc Tụy) quê Lái Thiêu, Thủ Dầu Một, là cán bộ miền Nam, vượt biên ra Bắc tập kết, giờ cũng về Nam chiến đấu. Đã hơn ba mươi mùa xuân mà vẫn chưa hề có mảnh tình vắt vai nên cũng chẳng có thư. Ngồi nghe anh em miền Bắc đọc và bình luận thư của nhau, cứ thấy nó ngộ ngộ thế nào ấy. Cùng là yêu thương, cùng là tình cảm hậu phương với tiền tuyến, sao cũng nhiều màu, nhiều vẻ thế. Người thì hớn hở khoe với chồng. Người thì như muốn được bay lên cao để được “hôn” dài dài... Người thì muốn “cắn” ngấu nghiến ngay một cái, cho bõ công bao ngày khát khao mong đợi... Người thì kín đáo nhưng sâu sắc. Người lại thản nhiên thơ phú như chinh phụ cổ xưa. Nhưng tất cả chỉ muốn thầm nói cho người tiền tuyến yên lòng: “Dù có xa nhau, em vẫn chờ đợi đấy!... Có thương nhau xin nhớ lời nhau”... khiến anh Năm Tụy đôi lúc vừa cười, vừa đăm chiêu suy nghĩ: Không biết mai mốt có em út nào thương mình, cô ấy sẽ viết cho mình theo kiểu nào nhỉ? Có giống những lá thư vừa được nghe không?...

Buổi khám phá và bình luận thư tại trạm Bẩy Máu sau đợt Tổng công kích Mậu Thân, thoát chết trở về của Tổ phóng viên Báo Quân Giải phóng thật sảng khoái và thú vị. Thực lòng chúng tôi không muốn nhạo báng ai nhưng lại cố tìm ra chỗ ngây ngô, chân chất của tình yêu để đùa nhau cho vui. Chính điều đó mới làm chúng tôi yên lòng nơi chiến trường và giúp những người làm báo chúng tôi sẵn sàng cầm súng thay cầm bút khi cần thiết để đối diện với kẻ thù đỡ phải run tay.

Những tình cảm từ hậu phương ấy thật đáng trân trọng, bởi biết bao yêu thương, biết bao nồng thắm cháy bỏng, biết bao khắc khoải chờ mong được gói ghém trong các trang giấy mong manh đó! Chỉ có người trong cuộc mới hiểu thấu lòng nhau.

Sau đó, mọi người lại tranh thủ lấy giấy viết thư để hồi âm về miền Bắc. Có người thắc mắc: Bây giờ địa chỉ đề thế nào nhỉ? Mai Bá Thiện lại được dịp phát huy cái bản tính hóm của mình, “tương” luôn một câu rắn chắc: “Cứ đề Bẩy Máu ngày... chứ còn gì nữa!”, làm cả lũ lại cười ầm lên... Bẩy Máu thì ai mà biết được ở đâu. Miền Nam làm gì có địa chỉ này trên bản đồ. Ở chiến trường miền Nam, anh em thường lấy tên người trạm trưởng trạm giao liên để đặt tên cho trạm ấy. Vì thế mới có tên trạm Bẩy Máu. Trạm này đặt ở khu rừng gần biên giới, có tìm được cũng không phải dễ.

Nhưng những lá thư gửi ra miền Bắc, sau Tết Mậu Thân năm 1968 lại rất có ý nghĩa đối với hậu phương. Vì đó chính là những cánh én báo tin rằng: Giờ này, ngày tháng năm này, con mình, bố mình, chồng mình, anh mình, em mình, người yêu mình vẫn còn sống... Niềm tin và hy vọng vẫn còn... vẫn hứa hẹn cùng ngày về chiến thắng.

ĐÌNH THỊNH

Nguyên phóng viên Báo Quân Giải phóng