QĐND - Hà Nội giữa thu, có sắc vàng của hoa cúc, màu lam của bầu trời, màu xanh lá của cốm non thơm, màu trắng của hoa sữa… Hà Nội ngàn thu vẫn thế! Chỉ khác, theo vòng xoay của xã hội hiện đại, Tết Trung thu, ít nhiều đã không còn như xưa.

Người Hà Nội vốn có truyền thống trọng lễ, tết. Vì thế, tết, lễ nào cũng được tổ chức rất đầy đủ và nền nếp. Dịp Tết Trung thu xưa, dù giàu-nghèo có khác nhưng chả nhà nào thiếu mâm cỗ truyền thống với các loại hoa quả trong mùa như: Chuối, na, ổi, bưởi, hồng, sấu chín, thị, cốm, bánh nướng, bánh dẻo… Không khí Trung thu hiện diện khắp mọi nơi, từ nhà ra phố. Theo nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết, một người dân gốc Hà Nội phố cổ, khu 36 phố cổ luôn là nơi diễn ra Tết Trung thu nhộn nhịp nhất. Mỗi con phố đều mang nét đặc trưng riêng biệt. Phố Hàng Mã rực rỡ với đèn lồng đủ hình thù, nến và đồ chơi trẻ em. Phố Hàng Trống tưng bừng trong tiếng trống ếch, trống quân… Hàng Buồm, Hàng Đường miên man bánh kẹo, bánh Trung thu do chính những người thợ làm bánh ở phố tạo nên. Và đặc biệt, phố Hàng Gai - khu phố quý tộc thời ấy - các tiểu thư con nhà giàu lại “khoe” sự khéo léo trong việc trang trí và bày biện những mâm cỗ trên vỉa hè. Những món ăn đặc trưng của ngày rằm tháng Tám là bánh Trung thu, chè lam, các loại kẹo truyền thống như: Kẹo dồi, kẹo lạc, kẹo bột, kẹo sỏi...

“Ăn” đã kỳ công đến vậy, thú “chơi” còn linh đình, rộn ràng hơn nhiều. Buổi tối Trung thu, người dân ở mỗi phố tập hợp lại và tổ chức các đám múa lân, múa sư tử vô cùng hoành tráng. Trẻ em náo nức theo chân các đoàn múa lân, múa sư tử đi biểu diễn khắp các tuyến phố của Hà Nội đến tận khuya.

Những bậc lớn tuổi có cách chơi Trung thu rất lặng lẽ mà tao nhã đúng chất Hà thành. Bên ấm trà mạn thoang thoảng hương sen, bên đĩa bánh Trung thu bình dị, gia đình quây quần ngắm cảnh trăng tròn, vừa thưởng thức hoa sữa tỏa hương, hoa quỳnh tỏa dáng, vừa tâm sự hàn huyên những câu chuyện đời thường.

Những đồ chơi Trung thu truyền thống đã quay trở lại. Ảnh: Huy Đăng

Ấy là cách mà người Hà Nội xưa “ăn Tết” và “chơi Tết” Trung thu: Thanh cao, tao nhã mà vẫn đầm ấm, đủ đầy!

Nay, thú ăn Tết Trung thu xưa đã mai một rất nhiều. Cuộc sống bị cuốn theo vòng xoay của xã hội, dường như, ai cũng gấp gáp hơn, bận rộn hơn. Mùa Trung thu, trên các con phố của Hà Nội, không khí mua bán những món hàng phục vụ Tết Trung thu vẫn nhộn nhịp. Thế nhưng, chuyện mua bán giờ đã thay đổi, với người bán là miếng cơm manh áo, với người mua là nghĩa vụ phải hoàn thành, ít nhiều thiếu đi cái hồn, cái hồ hởi của ngày lễ tết.

Trong số các món đồ chơi Trung thu cổ truyền không thiếu các loại đèn với muôn dạng, muôn hình: Đèn ông sao, đèn cù, đèn kéo quân, đèn lồng… Bên cạnh đó còn có đầu sư tử, đầu lân, trống ếch, mặt nạ giấy bồi, tiến sĩ giấy hay những món đồ chơi thời bao cấp như đèn lồng bằng vỏ lon, tàu thủy sắt tây chạy bằng dầu hỏa… Những món đồ chơi truyền thống ấy rất đỗi bình dân, mộc mạc nhưng đã từng là ước mơ của bao nhiêu trẻ em thời xưa-“cái thời khó khăn và rất nhiều người nghèo!” như nhà văn Băng Sơn đã từng nói.

Nay, là thời của đồ chơi bằng nhựa đủ màu sắc. Trên tuyến phố Hàng Mã, Hàng Lược, Chả Cá, Lương Văn Can, đồ chơi điện tử, trang phục ác quỷ, mặt nạ kinh dị, hình hài siêu nhân, súng, gươm, ô tô siêu tốc… được bày bán tràn lan. Tối Trung thu, nhiều gia đình cũng thích được đi công viên, đi xem phim hơn là đi rước đèn hay theo múa lân đi khắp các lối phố…

May mắn, chừng dăm năm trở lại đây, nét Trung thu truyền thống đã bắt đầu quay trở lại. Một số cửa hàng bánh Trung thu làm theo phong cách cổ truyền đã lại đông nghẹt người mua. Những đồ chơi truyền thống đã được bày bán nhộn nhịp trở lại trên những góc phố cổ. Những đứa trẻ đã biết thích thú với các đêm múa lân được phường, xã tổ chức… Đó là những nỗ lực của các cơ quan chức năng, nỗ lực của những con người có tâm muốn lưu giữ ngày lễ, tết và cũng là nỗ lực của những ông bố, bà mẹ trẻ vẫn lưu giữ trong mình những ký ức về một thời tuổi thơ với Tết Trung thu truyền thống.

TỐNG HOÀNG HÀ MY