Tham gia giảng dạy từ năm 26 tuổi, gần 20 năm đào tạo học trò, nghệ sĩ Phương Nga đã có những đóng góp nhất định trong việc phát hiện, ươm mầm tài năng âm nhạc.
Vừa là cô, vừa là mẹ
3 thí sinh vừa đoạt giải tại Liên hoan Nghệ thuật châu Á-Thái Bình Dương thuộc độ tuổi từ 14 đến 17, gồm: Đặng Khánh Linh (giải Vàng), Phạm Yến Nhi (giải Bạc) và Đào Diễm Quỳnh (giải Vàng lứa tuổi 9-14). Hai học trò của nghệ sĩ Phương Nga là Khánh Linh, Yến Nhi đang học hệ trung cấp tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam; còn Diễm Quỳnh-con gái chị-đang là học sinh chuyên Anh Trường THCS Nguyễn Trường Tộ (Hà Nội). Chia sẻ cùng chúng tôi, nghệ sĩ Phương Nga cho biết, Khánh Linh và Yến Nhi đã có vài năm học tập, rèn luyện về thanh nhạc, được chị kèm cặp; còn riêng con gái chỉ có 10 buổi tập luyện với mẹ. Cô bé ước mơ trở thành một bác sĩ giỏi, ở trường điểm môn Sinh thường đạt tuyệt đối và gần như “trốn” mọi phong trào biểu diễn văn nghệ. Trước khi con gái lên đường đi thi, chị và chồng là nghệ sĩ Đào Nguyên Vũ không nghĩ Diễm Quỳnh sẽ đoạt giải Vàng. Khi cô bé bước lên sân khấu, tất cả mọi người đều ngạc nhiên trước hình ảnh thí sinh Việt Nam vóc dáng nhỏ bé, cất giọng cao vút. Ngay sau màn biểu diễn, em được một giám khảo người Mỹ đến bắt tay và nói những lời khen ngợi.
Nghệ sĩ Phương Nga theo đuổi con đường ca hát từ năm 14 tuổi. Năm 2011, khi đang học năm thứ hai Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, chị đã đoạt giải Nhất Giọng hát Trẻ Hà Nội, giải Nhất Sao Mai và một năm sau đó giành Cúp Bạc Liên hoan Âm nhạc mùa xuân Bình Nhưỡng. Gần 20 năm qua, ở lĩnh vực giảng dạy, chị vừa giữ vai “thầy” vừa kiêm vai “mẹ”. Học trò của chị hầu hết vào trường từ hệ trung cấp (lúc mới 14 đến 15 tuổi) và sẽ học lên đại học, có khoảng 8 năm gắn bó với giảng viên. Nghệ sĩ Phương Nga chia sẻ: “Các em vào trường đúng độ tuổi mới lớn, nhiều em phải sống xa gia đình nên đối diện với rất nhiều thay đổi, tâm lý dễ lung lay. Những người giảng dạy như chúng tôi phải truyền lửa, định hướng cho học trò ngay từ những buổi ban đầu. Các học trò ăn ở tại nhà tôi là chuyện rất quen thuộc. Trước mỗi kỳ thi, các em đến học bài, luyện tập rồi ăn uống nghỉ ngơi, chính tay tôi trang điểm, chỉnh đốn trang phục thật tươm tất rồi mới đưa các em vào trường”. Nữ nghệ sĩ cho hay, chị vốn không có bí quyết gì cao siêu mà luôn ý thức rằng, để có học trò giỏi thì thầy cô phải thật tâm lý, dạy dỗ trò như con, biết “cương” biết “nhu” đúng lúc. Ở trường, chị được tiếng là giảng viên tâm lý nhưng cũng rất nghiêm khắc. Học trò nào sau vài buổi không trả được bài chị sẽ gặp phụ huynh để cùng trao đổi lại phương pháp giáo dục.
Nghệ thuật không có sự “ăn may”
Nhiều năm gần đây, các đại diện trẻ tuổi của Việt Nam đã liên tiếp giành giải thưởng cao ở những cuộc thi âm nhạc quốc tế. Trước câu hỏi về sự xuất hiện, tỏa sáng của các giọng hát Opera của Việt Nam tại các cuộc thi quốc tế, nghệ sĩ Phương Nga nhận định: “Thực tế, lâu nay Việt Nam vẫn đào tạo được các giọng hát Opera nhưng họ ít có cơ hội thi đấu, tỏa sáng ở quy mô quốc tế. Thời đại hiện nay, con người có nhiều cơ hội hơn. Tuy nhiên, để một đại diện ra nước ngoài đi thi, bên cạnh tinh thần cố gắng của bản thân thì gia đình, nhà trường, thầy cô trực tiếp giảng dạy phải mất rất nhiều thời gian, công sức để chăm lo. Có đầu tư thì mới có thành quả”.
    |
 |
|
Đào Diễm Quỳnh với tiết mục đoạt giải Vàng. Ảnh: TỰ CUNG |
Trở lại trường hợp cô bé Đào Diễm Quỳnh đang được coi như một hạt giống Opera, nghệ sĩ Phương Nga nói vui rằng, chị đã “thiên vị” học trò hơn con gái mình vì số buổi tập luyện trước cuộc thi của cô bé với mẹ rất ít. Tuy nhiên, giải Vàng của Diễm Quỳnh hoàn toàn không phải sự “ăn may”. Ngoài thừa hưởng gen nghệ thuật từ bố mẹ, thường xuyên được nghe các anh chị học trò của bố mẹ đến nhà tập luyện, 6 tuổi Diễm Quỳnh đã học và chơi đàn piano thành thạo... Học chuyên Anh, Diễm Quỳnh còn tự học thêm tiếng Ý, Nhật.
Nghệ sĩ Phương Nga tâm sự: “Thời còn là sinh viên cho tới bây giờ, tôi rất may mắn khi được nhiều thầy cô dìu dắt, quan tâm. Quan sát trong nhiều năm giảng dạy, tôi đúc rút được một điều: Tài năng âm nhạc có thể là bẩm sinh, nhưng nếu không chăm chỉ sẽ không có thành quả tốt. Nghề này hay nghề nào cũng phải khổ luyện mới thành tài. Một số học trò của tôi có ngoại hình rất xinh đẹp, hát rất hay, tôi đặt nhiều hy vọng nhưng họ không thành công vì bản thân chưa cố gắng. Ngược lại, có những nhân tố hình thức, giọng hát khởi đầu vừa phải nhưng chăm chỉ, hết mình với nghệ thuật thì sẽ có cơ hội tỏa sáng. Bản thân tôi từng là một người như thế”. Chị đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ ngành Âm nhạc học, trở thành một trong số ít nghệ sĩ Việt có học vị cao trong lĩnh vực âm nhạc, cũng là tiến sĩ âm nhạc trẻ nhất. Nữ nghệ sĩ cho biết, thời gian tới, ngoài việc tiếp tục công tác đào tạo, chị sẽ có sự trở lại mạnh mẽ với sân khấu trong vai trò một nghệ sĩ biểu diễn để phục vụ công chúng.
Hai nghệ sĩ Phương Nga và Đào Nguyên Vũ học chung lớp tại Khoa Thanh nhạc, Học viện Âm nhạc Quốc gia vào năm 1999. Họ gắn bó với nhau bởi tình yêu và niềm đam mê âm nhạc, dìu dắt những thế hệ học trò. Không chỉ là những giọng ca xuất sắc của nền thanh nhạc Việt Nam, cặp đôi còn khá “mát tay” trong công tác giảng dạy, đào tạo. Nghệ sĩ Phương Nga là cô giáo của rất nhiều giọng ca Sao Mai nổi tiếng như: Bích Hồng (giải Ba dòng nhạc dân gian năm 2011), Thu Hằng (giải Nhất dòng nhạc dân gian năm 2015), Hoàng Ái Linh (giải Triển vọng năm 2015) hay Phan Ngọc Ánh (giải Nhì dòng nhạc dân gian năm 2017)... Còn nghệ sĩ Đào Nguyên Vũ là thầy của Trần Anh Quân Idol, Hữu Tuấn (giải Ba Sao Mai 2013 dòng dân gian) hay giọng ca opera thành danh tại Hungary Ninh Đức Hoàng Long, Hoàng Thanh Long (Huy chương Bạc Tài năng trẻ toàn quốc)...
THÀNH NAM