Phóng viên: Để thành công, hầu hết các NTK nổi tiếng trên thế giới đều sử dụng chất liệu văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Xu hướng ấy sẽ tiếp tục thành công trong tương lai, thưa chị?
NTK Minh Hạnh: Cái vốn quý nhất của nghề thiết kế thời trang chính là cội nguồn văn hóa. Nếu ai có bản lĩnh để hiểu và bộc lộ được cội nguồn đó thì sẽ là người thành công nhanh nhất. Không bao giờ có quy luật ngược lại, cho dù là những nước chưa có bề dày về văn hóa.
Tuy nhiên, để phát huy thành công cái vốn quý ấy, cần có sự kết hợp hài hòa giữa 3 yếu tố: cái tôi của NTK + bản sắc dân tộc + khả năng thể hiện trong thế giới hiện đại. Nếu không làm được chuyện đó, hoặc mình sẽ lạc hậu vì mình giữ khăng khăng cái thứ mà người ta làm cả trăm năm trước đây, hoặc tự biến mình thành một thứ lai căng. Mà có "lai" cỡ nào thì cũng chỉ là lai chứ không thể “zin” như người ta được.
Những NTK lớn nhất trên thế giới đều bắt đầu từ vốn quý văn hóa của dân tộc mình. Nếu tách ra khỏi cái đó, họ sẽ không thành công, sẽ không nhận dạng được người đó ở đâu.
PV: Chị có thể khái lược những bản sắc văn hóa đã in đậm lên thời trang?
NTK Minh Hạnh: Mỹ là một dân tộc quá trẻ. Châu Á có đã lâu, trong đó Trung Quốc và Nhật Bản là những đất nước có bề dày văn hóa. Trên bản đồ địa lý, Việt Nam có thể cho phép mình sự tự tin mạnh hơn nhiều nước trong khu vực. Mỗi nền văn hóa có một sự đặc sắc riêng nhưng ở đâu, văn hóa có khả năng phát triển tốt thì văn minh. Gia tài của cha ông ta để lại có cả xương máu của 1000 năm Bắc thuộc, 100 năm Pháp thuộc.
Lần đầu tới biểu diễn tại Italia, tôi hơn ngán. Vì đó là vương quốc của thời trang, lại là một chương trình cấp quốc gia. Để “chắc ăn”, trước khi diễn, tôi quyết định qua Italia một chuyến. Tôi lang thang khắp thành Rome, vào tất cả các bảo tàng, mua rất nhiều sách và nói chuyện với những người bản địa. Trong đời sống của người dân Italia nói chung và người Rome nói riêng, nghệ thuật Gothic chi phối rất lớn. Đó là nghệ thuật mang tính phong kiến, kiêu kỳ nhưng làm cho người ta cân bằng trong cuộc sống. Khi phát hiện ra những điều đó, tôi mừng lắm. Thế là tôi quyết định đưa nghệ thuật Gothic vào bộ sưu tập. Và, trước khi đi diễn, tôi đã chắc thắng tới 95% vì họ nhận ra họ trong bộ sưu tập của tôi. Đó chính là vấn đề thực tế mà mình đào sâu vào và tìm được.
PV: Chiếc áo dài luôn được coi là một thứ “quốc hồn, quốc túy” của Việt Nam. Theo chị, chúng ta cần phải “ứng xử” với chiếc áo dài như thế nào trong giai đoạn hiện đại của thời trang?
NTK Minh Hạnh: Để phân tích điều này cần phải rõ, áo dài không phải là thời trang, mà bản sắc của nó không chỉ là chiếc áo dài. Bản sắc là “máu”. “Đối xử” với cái áo dài đừng có vô tội vạ cắt, thẻo một miếng trên vai, rồi giựt một cái này, vẹo một cái kia, khoét một cái nọ. Áo dài là một vật thể có linh hồn. Nó là một báu vật của ông bà mình để lại, là một ấn chỉ cho tất cả những NTK thời trang. Nó có giá trị rất lớn cho các NTK thời trang. Nếu không hiểu được chiếc áo dài, thì rất khó có thể đi tiếp trong cái nghề này.
Chiếc áo dài không có sự dung tục. Phải làm sao cho nó đẹp, hiện đại và mỗi ngày nó đến gần với thế giới văn minh hơn nhưng đừng bao giờ coi nó là thời trang. Vì nếu bị coi là thời trang, nó sẽ chết hẳn. Phải coi áo dài là khởi nguồn của sự sáng tạo. Vì mình phải lấy tinh thần chứ không lấy hình ảnh. Khởi nguồn của sự sáng tạo là: sự đơn giản, tính ứng dụng, sự thanh lịch, sự gợi cảm, sự duyên dáng. Đó là vẻ đẹp đúng chất của người phụ nữ Việt Nam-vẻ đẹp bình dị mà ai cũng muốn khám phá.
P.V: Thời trang Việt Nam đang có những bước phát triển rất đáng ghi nhận và đã bắt đầu có “tiếng nói” trước cộng đồng thời trang quốc tế. Theo chị, đến hiện tại, Việt Nam đứng ở vị trí nào trên bản đồ thời trang thế giới?
NTK Minh Hạnh: Xác định ở vị trí nào thật khó vì chẳng có ai xếp hạng cho mình. Tôi tự thấy thế này: phải có những luận cứ rõ ràng, từ những luận cứ đó sẽ nói đến chuyện mình đang đứng ở đâu, mình là ai. Việt Nam đã trở thành một trong những nước xuất khẩu thời trang hàng đầu thế giới, tuy nhiên, có thể nói là mình lấy công sức để có được vị trí này chứ sự sáng tạo thì chưa. Đó chính là cái những người làm trong ngành này suy nghĩ, trăn trở. Trong lĩnh vực thời trang, doanh số bán hàng không quan trọng bằng lãi suất, tức giá trị thặng dư. Giá trị thặng dư của mình bằng sáng tạo chưa có nhiều, như vậy mình không thể tự cho mình đứng ở đâu và cũng không tự ti đến độ tự cho mình đứng chót. Mình phải biết rằng, mình đang mạnh cái gì, yếu cái gì. Riêng trong lĩnh vực thời trang, rõ ràng mình có bản lĩnh trong thiết kế. Cái thiếu của mình là sự đào tạo trong lĩnh vực thiết kế thời trang. Thứ hai, thiếu tính thực tế, tức là khoảng cách giữa ý tưởng đến hiện thực còn xa vời. Đó chính là hai khâu cần giải quyết.
Tôi không trả lời mình đang đứng ở đâu nhưng biết mình đang đứng ở đâu. Một người biết mình đang đứng ở đâu, mục đích để làm việc gì đó, sẽ tiệm cận đến sự thành công.
PV: Trân trọng cảm ơn chị!
Bài và ảnh: HẠNH AN