Qua các đợt trao giải, giải thưởng đã đáp ứng được những mục đích, yêu cầu cụ thể, qua đó kích thích sức sáng tác của cộng đồng.
Giá trị của văn học-nghệ thuật là giá trị phi vật chất, khó có thể đong đếm chính xác một cách cơ học. Vì vậy, càng cần đòi hỏi có một hội đồng xét giải là chuyên gia, công tâm, khách quan, có tầm bao quát để không để sót những tác phẩm có giá trị đích thực. Ở đợt trao giải năm nay, các lãnh đạo, cơ quan chức năng liên quan đã rất quan tâm lắng nghe, có thái độ tích cực để giải đáp, phản hồi những băn khoăn, bức xúc của xã hội, báo chí và có xem xét kỹ lưỡng để giải quyết hợp tình, hợp lý. Điều đó đã được thể hiện qua kết quả cụ thể của giải thưởng. Việc này không chỉ khiến bản thân tác giả, người thân của họ thoải mái tư tưởng mà còn động viên sức sáng tạo của các tác giả, khiến công chúng cảm thấy tin tưởng vào những giá trị đích thực của giải thưởng.
PGS, TS Lưu Khánh Thơ. Ảnh: DƯƠNG HÒA
Tuy nhiên, để giải thưởng ngày càng giá trị, cần bổ sung, sửa đổi một số nội dung cho phù hợp. Ví dụ, đối với Giải thưởng Hồ Chí Minh, nên trao cho toàn bộ sự nghiệp sáng tác, nghiên cứu của tác giả, nhất là những tác giả đã mất chứ không nên trao cho tác phẩm cụ thể. Hay việc một tiêu chí để xét Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về văn học-nghệ thuật là phải có giải thưởng cũng nên xem xét lại, vì nhiều tác giả ở những giai đoạn lịch sử không có điều kiện tổ chức, tham gia các cuộc thi, hoặc có những tác giả sáng tác một cách vô tư, không tham gia các cuộc thi. Chúng ta nên coi giải thưởng chỉ là một tiêu chí để xét Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước chứ không thể là yếu tố quyết định. Quan trọng nhất là cần nhìn vào ý nghĩa xã hội, tác dụng của tác phẩm với công chúng, xã hội qua các thế hệ được thể hiện như thế nào.
Bản thân các tác phẩm của các tác giả được giải thưởng vốn đã có sức sống trong xã hội, nhưng trong giai đoạn hiện nay, việc phát huy giá trị của nó càng cần quan tâm hơn. Phải làm sao tuyên truyền để giá trị của giải thưởng, của tác phẩm ngày càng được lan tỏa tích cực hơn nữa trong xã hội. Chúng ta nên có những biện pháp để đưa các tác phẩm giới thiệu trong các trường học, tới cả vùng sâu, vùng xa nhiều hơn.
THU HÒA (ghi)