Đó là cuộc gặp mặt các tác giả dự trại sáng tác văn học có tác phẩm được xuất bản và các tác giả có tác phẩm đoạt các giải thưởng văn học, do Nhà xuất bản (NXB) Quân đội nhân dân tổ chức đầu Xuân Đinh Dậu vừa qua, tại trụ sở cơ quan ở thủ đô Hà Nội.
Những "trái ngọt đầu mùa"
Hơn 20 cây bút từng tham gia hai trại sáng tác văn học đề tài lực lượng vũ trang (LLVT) và chiến tranh cách mạng (CTCM) do NXB Quân đội nhân dân tổ chức tại Tam Đảo và Đại Lải (Vĩnh Phúc) trong hai năm 2015-2016 (trong đó có hơn 10 tác phẩm đã được NXB Quân đội nhân dân ấn hành và một số tác phẩm đang được xúc tiến xuất bản) đã hào hứng tham dự cuộc gặp mặt thân mật trên đây. Một con số khiêm tốn so với đội ngũ các nhà văn đương đại, nhưng lại là những tác giả đang tâm huyết với một đề tài lớn của văn học nước nhà: Đề tài về LLVT và CTCM. Họ là những cây bút thuộc nhiều thế hệ và đến với văn chương từ nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau. Có những tác giả là tướng lĩnh và nhà khoa học như Thiếu tướng, Phó giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Bá Dương. Có những tác giả là những nhà văn tên tuổi đã kinh qua trận mạc như Chu Lai, Nguyễn Bảo. Có những tác giả là dược sĩ cao cấp từng nhận Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam trước khi trở thành cộng tác viên của NXB Quân đội nhân dân như Trần Thanh Cảnh. Có những tác giả là cô giáo phổ thông sinh ra sau ngày thống nhất đất nước như Trần Hồng Hạnh. Có những tác giả từng thành công trên nhiều lĩnh vực văn học-nghệ thuật (VHNT) như nhà thơ, nhà biên kịch Lê Ngọc Minh… Tất cả họ đều là những cây bút đang sung sức khắp mọi miền quê trong cả nước: Đỗ Viết Nghiệm ở TP Hồ Chí Minh, Nguyễn Duy Hiến ở Bình Phước, Nguyễn Hiền Lương và Hoàng Tương Lai ở Yên Bái, Nguyễn Duy Liễm ở Quảng Ninh, Đoàn Ngọc Minh ở Cao Bằng, Bùi Thị Như Lan ở Thái Nguyên ...
Tọa đàm văn học về đề tài LLVT và CTCM do NXB Quân đội nhân dân tổ chức tại Nhà sáng tác Đại Lải-Vĩnh Phúc, tháng 6-2016. Ảnh: Hoàng Lục.
Qua hai trại sáng tác mở trong hai năm 2015-2016 với sự tham gia của hơn 20 nhà văn trên đây, đến nay, NXB Quân đội nhân dân đã thu hoạch được gần 50 bản thảo tiểu thuyết, trường ca và tập truyện ngắn. Đến nay, đã có 12 tác phẩm được xuất bản, 11 bản thảo đã được biên tập và sắp xuất bản. Thật phấn khởi là trong số 12 tác phẩm đã xuất bản, có 6 tác phẩm đã đoạt giải thưởng văn chương ở các cấp: Tiểu thuyết "Mưa đỏ" của nhà văn Chu Lai đã vinh dự được nhận Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2016. Tiểu thuyết "Xóm Chợ" của nhà văn Nguyễn Hiền Lương được trao hai giải: Giải B của Trung ương Hội Liên hiệp VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam và Giải A về VHNT của tỉnh Yên Bái. Tập truyện và ký “Quả lựu đạn cài hoa” của nhà văn Hoàng Tương Lai được trao hai giải: Giải B của Trung ương Hội VHNT các dân tộc thiểu số Việt Nam và Giải C về VHNT của tỉnh Yên Bái. Tập truyện ngắn “Chuông chùa đồng vọng” của nhà văn Ngân Hằng được trao Giải C của Ủy ban Toàn quốc các hội VHNT Việt Nam. Tập chuyên luận “Bình mới, rượu cũ…” của tác giả Nguyễn Bá Dương được trao Giải C Sách hay năm 2016 của Hội Xuất bản Việt Nam…
Một địa chỉ tin cậy
Những giải thưởng văn chương mà các tác phẩm trên đây được trao trong năm 2016 vừa qua không chỉ là niềm vinh dự, tự hào của các tác giả; mà còn là niềm vinh dự, tự hào của NXB Quân đội nhân dân-cơ quan đã đặt hàng tác phẩm, hỗ trợ sáng tạo và tổ chức bản thảo để xuất bản tác phẩm. Thêm một lần uy tín của NXB Quân đội nhân dân được khẳng định một cách sinh động và thuyết phục.
Văn học về đề tài LLVT và CTCM là dòng chủ lưu của nền văn học Việt Nam từ nửa cuối thế kỷ 20 và hiện nay vẫn là một phần quan trọng của diện mạo văn học Việt Nam đương đại. Nhìn lại tiến trình văn học nước nhà hơn 70 năm qua, đây là mảng văn học phát triển rực rỡ nhất, với những tác phẩm sáng-đẹp nhất, có nhiều bạn đọc nhất và cũng có một đội ngũ nhà văn đông đảo, tiêu biểu nhất. Tuy nhiên những năm gần đây, trong môi trường bùng nổ thông tin của “thế giới phẳng”, nguy cơ về sự “thưa vắng” đội ngũ sáng tác và tác phẩm chất lượng cao, cũng như thị phần bạn đọc trong xã hội đối với mảng đề tài này… là một thực tế hiện hữu rất đáng lo ngại.
Dưới sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng mà trực tiếp là Tổng cục Chính trị, những năm gần đây, cùng với sự nỗ lực của các ngành chức năng và các cơ quan tư tưởng-văn hóa trong và ngoài quân đội, NXB Quân đội nhân dân đã và đang tiến hành nhiều giải pháp nhằm góp phần khắc phục tình trạng “thưa, nhạt” trên đây của văn học đề tài LLVT và CTCM. Trong đó có việc đầu tư gắn kết giữa các tác giả tâm huyết về mảng đề tài này với NXB Quân đội nhân dân, thông qua các trại sáng tác tiểu thuyết và trường ca là những thể loại mang tính sử thi-đại tự sự. Đây cũng là giải pháp truyền thống của NXB Quân đội nhân dân trước đây với nhiều thành công đã được ghi nhận. Vì vậy, hai trại sáng tác của NXB mở trong hai năm 2015-2016 đã không chỉ “kéo” được nhiều tác giả từng thành danh với nhiều tác phẩm “ra lò” từ NXB Quân đội nhân dân, mà còn tập hợp được một đội ngũ những cây bút mới, đang độ sung sức, từ nhiều miền quê trong cả nước tham gia với nhiều tác phẩm đã được xuất bản: Nhà văn Nguyễn Bảo với tiểu thuyết "Trang trại có ma"; nhà văn Dương Duy Ngữ với tiểu thuyết "Nóc nhà Hà Nội"; nhà văn Nguyễn Tiến Hải với tiểu thuyết "Tia chớp cuối chiều"; nhà văn Đỗ Viết Nghiệm với tiểu thuyết "Trở về"; nhà văn Hoàng Giá với tiểu thuyết "Làng Ba Họ"; nhà văn Đan Thành với tiểu thuyết "Lính chiến"; nhà văn Nguyễn Văn Đệ với tiểu thuyết "Tiếng biển"; nhà văn Nguyễn Duy Liễm với hai tiểu thuyết "Chiến tranh qua rồi" và "Hai nửa cuộc chiến"; nhà văn Lê Ngọc Minh với tiểu thuyết "Động thổ"...
Và cuộc gặp mặt đầu Xuân Đinh Dậu lần này là thêm một hoạt động thể hiện sự trọng thị của NXB Quân đội nhân dân đối với các tác giả đã dành tài năng và tâm huyết của mình cho mảng đề tài trung tâm của NXB. Trong phần tọa đàm trao đổi về công việc “bếp núc” trong sáng tác về LLVT và CTCM, các tác giả đã bày tỏ sự cảm kích đối với tình cảm của NXB dành cho họ cũng như tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị và trình độ chuyên môn của đội ngũ biên tập và cán bộ quản lý của NXB Quân đội nhân dân, một địa chỉ tin cậy để họ gửi gắm tác phẩm và là một “bà đỡ mát tay" cho những đứa con tinh thần của họ. Nhà văn Chu Lai nói rằng, “trở lại với NXB Quân đội nhân dân, tôi càng ý thức mình là nhà văn áo lính, càng thấy cần phải viết nhiều hơn nữa, sâu sắc hơn nữa về những người đồng đội của mình…”. Nhà văn Nguyễn Hiền Lương tâm sự: “Viết tiểu thuyết "Xóm Chợ", tôi gặp nhiều khó khăn vì lâu nay tôi chỉ viết truyện ngắn. Đây lại là đề tài về phong trào những năm 1930-1931, khi tôi chưa ra đời… Nhưng nhờ được đi trại sáng tác, được các cán bộ biên tập của NXB Quân đội nhân dân trao đổi, góp ý… nên tác phẩm đã hoàn thành và được xuất bản. Hiện nay, tôi đã bắt tay vào viết cuốn tiểu thuyết mới, là câu chuyện thời đánh Mỹ. Tôi tin tưởng tiểu thuyết này sẽ thành công vì đây là mảng thực tế tôi đã trải nghiệm, lại thêm những kinh nghiệm từ cuốn tiểu thuyết đầu tay và nhất là lại được gửi gắm cho những “bà đỡ mát tay” ở NXB Quân đội nhân dân…
Cứ thế, những băn khoăn được giãi bày, những giải pháp được nêu ra, những ý kiến được trao đổi, những tình cảm được chia sẻ… Cuộc gặp mặt đầu Xuân của NXB Quân đội nhân dân với các cộng tác viên “ruột” đã thực sự là một hội nghị chuyên môn thành công và thiết thực!
MAI NAM THẮNG