Ban chỉ huy đại đội có ba người: Tôi, chú Hai Mô là Đại đội phó phụ trách kế hoạch-kho bãi và cô Thảo là Đại đội phó phụ trách hành chính-hậu cần-đoàn thể. Chú Hai Mô đã gần năm mươi tuổi, góa vợ từ hồi mới ba mươi, có con trai đầu đang là đại đội trưởng pháo cao xạ ngoài đảo Cồn Cỏ. Cô Thảo mới hai lăm tuổi, một thiếu nữ đẹp rực rỡ giữa núi rừng chiến địa. Thật kỳ lạ, trong điều kiện kham khổ ở cứ sau Mậu Thân mà da thịt vóc dáng của cô vẫn bừng bừng tươi trẻ. Hồi mới về, tôi hỏi trêu: “Xê phó Thảo có bí quyết gì mà giữ được sức vóc và nhan sắc bền như vậy ta?”. Thảo cười vô tư: “Dạ! Em Thảo chỉ yêu nhiều thôi anh Thu ạ!”. Tôi trố mắt ngạc nhiên, còn chú Hai Mô thì lầm bầm: “Ai lại ăn nói cà lăm với đại trưởng thế!”. Thảo vẫn cười cười: “Bụng con có sao thì con nói vậy mà chú Hai!”.

Khi cô Thảo đi rồi, chú Hai Mô phân trần: Chú đe cô Thảo để cô sợ tội bất kính với tôi chứ cô là thành trì bất khả khuất phục trước sự tán tỉnh theo đuổi của cánh trai trẻ trong đơn vị. Chú còn cho biết thêm: Thảo là sinh viên Huế, bỏ học lên cứ theo cách mạng từ năm chưa đầy hai mươi tuổi. Cô đã từng làm lính văn phòng đoàn bộ vận tải, nhưng đã xin xuống đại đội làm bốc vác. Cô trưởng thành tuần tự từ tiểu đội trưởng lên trung đội phó, trung đội trưởng và mới được đề bạt vào ban chỉ huy đại đội trước khi tôi về được một tháng. Kể xong, chú Hai Mô nhận xét: "Thành trì không đổ thì thôi, chứ đã đổ thì đổ rầm cái liền!".

Minh họa: LÊ ANH

Một ngày mưa lớn giáp tết Kỷ Dậu năm 1969. Bên ngoài doanh trại đại đội vận tải, mọi vật đều mờ ảo trong màn nước sậm đen vì rét buốt. Tôi đội tấm tăng đến dãy lán của lính nữ. Đến đầu hồi thấy mấy chị em cùng đại đội phó Thảo đang ngồi quanh một cái chảo quân dụng được đặt trên bếp lửa để rang quần áo. Tôi dừng lại, đắn đo xem có nên vào hay không thì nghe những tiếng ta thán vì mưa. Một cô thốt lên: "Ông trời lấy nước ở mô mà giặc nước lắm rứa?". Thảo nói vui: "Ổng tích trong suốt sáu tháng nắng để mần ra sáu tháng mưa, mi càng kêu, ổng càng giội thêm nữa đó!". Thảo trở mớ quần áo được rang trên chảo quân dụng bằng tay. Cô chợt nhìn kỹ một cái xu chiêng vải bộ đội còn mới, rồi nhìn vào cô gái vừa kêu than vì mưa: "Liên! Của mi khô cong rồi nè, sốt ruột thì lấy diện vô đi!". Cô gái tên Liên chua chát: "Toàn giống cái cả mà chị Thảo, diện để mần chi?". Thảo cười: "Rứa thì đừng có kêu ông trời làm giặc nước nữa nha!". Cô Liên cũng cười và cô cũng nhìn thấy một cái áo khác có chữ Bi ở cổ tay. Cô nhón nó lên, ngoái nhìn một chị gần tuổi bốn mươi, người khô đét, nói: "Cái nầy khô rồi, ui thơm lắm. Chị Bi diện vô lên chào xê phó một câu đi!".

Cô Liên nói và lấy chiếc xu chiêng đưa cho chị Bi. Chị Bi đỏ rần mặt, nói lảng: “Nỡm. Mi liệu thần hồn với thằng Thành ở dưới Bê ba đó!". "Ui, anh Thành là của chị Thảo chớ!" - Liên nói. Thảo cười bình thản: "Tui không dễ tính, nhưng bất cứ ai thải ra, tui nhận để làm hàng hóa dự trữ...".

Mưa tiếp tục ào ạt, mỗi lúc một dữ dội hơn. Không gian rừng núi Trường Sơn mù mịt, trong gang tấc không thấy rõ mặt người. Liên lạc đơn vị đội mưa tìm tôi, báo cáo có thủ trưởng cấp trên đi kiểm tra đột xuất. Tôi nhắc Thảo về họp ban chỉ huy rồi chào mọi người về trước. Về lán, tôi thấy các thủ trưởng đã ở đấy. Đại phó Hai Mô đang lúng túng đón khách. Tôi nhận ra Đoàn trưởng Trần Trung cùng ba người đi cùng. Đoàn trưởng giới thiệu đó là tham mưu trưởng sư đoàn và các trợ lý của ông. Các thủ trưởng cho biết vừa đi kiểm tra địa đạo 310. Đoàn trưởng Trần Trung thân mật nói với tôi: "Chúc mừng đại đội trưởng chủ công đã làm quen với đơn vị vận tải tuyến sau!". Tôi cảm ơn các thủ trưởng vẫn còn nhớ đến cánh lính tráng vận tải. Tham mưu trưởng nói: "Không nhớ mà tụi tôi tìm đến đúng chỗ các cậu trong lúc mưa gió thế này ư?".

Đại đội phó Thảo xuất hiện. Có lẽ các vị khách cấp trên cũng ngạc nhiên trước vẻ đẹp rực rỡ của Thảo như hôm tôi vừa về đơn vị. Mọi người rũ nước mưa xong đều lựa chỗ, ngồi quây quần quanh đống lửa chú Hai Mô vừa mới đốt lên. Công việc được triển khai ngay bên bếp lửa. Chúng tôi thay nhau báo cáo tình hình vận chuyển, bảo quản, phân phối hàng hóa, lương thực, vũ khí... nhất là các nhu yếu phẩm phục vụ bộ đội dịp Tết Kỷ Dậu sắp đến.

Có tiếng chày thậm thịch, thậm thịch… vọng đến. Đoàn trưởng Trần Trung hỏi Thảo: "Nầy! Cái chi mà nghe giống như tiếng chày giã cối đó?". Thảo thưa: "Dạ, báo cáo các thủ trưởng, trời mưa, chị em tranh thủ làm món bánh cuốn để liên hoan đón các thủ trưởng đó ạ!". Đoàn trưởng cười: "Sang rứa, cứ như đang ở Huế?". Chú Hai Mô thật thà: "Báo cáo các thủ trưởng, có bao gạo bể tải bị ướt, chị em sáng kiến làm bánh cuốn thay cơm chiều đấy ạ!".

Mọi người gật gù rồi tiếp tục công việc. Đại đội phó Hai Mô thêm củi vào đống lửa. Bỗng đoàn trưởng nhìn tôi rồi nói với tham mưu trưởng sư đoàn, giọng có vẻ căng thẳng: "Anh ạ! Tui chưa biết chủ trương lớn cụ thể như răng. Nhưng sư đoàn rút của tui một đại đội trưởng xốc vác kiểu ni thì nói rất thiệt, tui choáng quá!". Tham mưu trưởng trấn an: "Tình hình phát triển rất nhanh sau khi ta khai thông đường Trường Sơn Đông. Tôi nghĩ, không riêng gì cậu Thu mà cả anh nữa cũng có thể nhận một vị trí công tác ở nơi trực tiếp chiến đấu. Nên mừng và chuẩn bị tinh thần đi anh Trần Trung ạ!". Đoàn trưởng Trần Trung nhìn sang tôi, hỏi như bản tính dân dã nóng nảy của ông: "Thu nầy! Nếu mi đi, đứa mô thay mi coi được cái đại đội vận tải nầy?". Tôi đáp luôn: "Báo cáo thủ trưởng, có chú Hai Mô và cô Thảo đây ạ! Đồng chí Đỗ Văn Mô, Đại đội phó, vào chiến trường từ năm 1963, có rất nhiều kinh nghiệm xây dựng đơn vị vận tải. Còn đồng chí Phạm Lan Thảo, Đại đội phó, trưởng thành từ chiến sĩ, nhanh nhẹn và tháo vát, công tác năng nổ...". Chú Hai Mô chen lời: "Đại trưởng nên để cấp trên tìm người khác. Tôi già rồi! Chữ nghĩa tôi chỉ đủ cộng trừ nhân chia… khó gánh vác được việc lớn. Theo tôi, đề nghị các thủ trưởng giao việc Xê ta cho con Thảo nó coi...".

Vừa khi ấy thì chị Bi có hai lính trẻ giúp che nón, ô vải làm bằng tăng vào lán. Chị Bi bê lên một cái nắp soong quân dụng lớn, trên chất đầy bánh cuốn nóng: "Dạ, tụi em biết các thủ trưởng đang họp… Dạ, nhưng chị em làm bánh cuốn… thứ ni có ăn nóng… mới ngon… Dạ! Tụi em mời các thủ trưởng giải lao… liên hoan ạ!".

Thảo và chú Hai Mô đến giúp chị Bi đỡ khay bánh. Đoàn trưởng Trần Trung bắt tay chị Bi: "Cảm ơn nữ đồng chí nha! Sáng kiến quá. Trông ngon thiệt!".

Công việc và liên hoan bánh cuốn xong, các thủ trưởng đội mưa trở về đoàn bộ. Rồi vài ngày sau có quyết định gửi xuống: Ra Tết, ngày 6 tháng Giêng, tôi trở về chỉ huy đại đội trinh sát chủ công của sư đoàn. Chú Hai Mô cũng về sư đoàn làm Trưởng binh trạm tiền phương. Công việc chỉ huy quân chính đại đội do cô Thảo gánh vác, cùng với hai cấp phó mới được đề bạt từ các trung đội trưởng tiêu biểu.

Ngày tất niên trời bỗng tạnh mưa và nắng rực rỡ ánh vàng về chiều. Không khí đón Tết vừa hân hoan, vừa bịn rịn, vì ai cũng biết chỉ ít ngày nữa là kẻ ở người đi. Tuy vậy niềm vui đón xuân vẫn rộn rã cho đến quá Giao thừa. Vẫn giữ thói quen đi kiểm tra đốc gác vào ca cuối nên lúc gần sáng, tôi đã trở dậy đi một vòng quanh doanh trại, kho bãi của đại đội. Ra đến cửa rừng, tôi nhận ra cô Thảo đang ngồi một mình trên mô đá thấp nhìn về hướng thành phố Huế. Tôi đến chào và chúc Tết cô. Nhìn thấy hai mắt Thảo ngấn nước, tôi đoán cô ra đây để ngóng, để tưởng nhớ về thành phố quê hương, nơi có những người thân yêu trong thời khắc thiêng liêng. Đoán vậy rồi mà tôi vẫn hỏi một câu đến ngớ ngẩn: "Thế ra, cô Thảo cũng có lúc rất buồn, đúng không?". Thảo trầm tư đáp: "Buồn chớ đại trưởng, nhất là những dịp như thế nầy! Ở Huế chắc ba mạ em cũng đang nhiều thương nhớ đến em...".

Tôi nói lời chia sẻ và xin lỗi Thảo. Cô lấy lại vẻ tươi tắn chúc Tết tôi rồi bỗng đặt câu hỏi: "Anh... đại trưởng ạ! Theo đại trưởng thì cái đặc điểm lớn nhất của Xê ta là gì?". Tôi nêu ra một số đặc trưng của một đại đội vận tải có địa bàn phục vụ chiến đấu khá rộng, xa dân, thường bị biệt kích mai phục… Thảo chăm chú nghe nhưng rồi nói như người sắp khóc: "Đại trưởng ạ, Xê ta nữ nhiều nam ít, mấy anh là của hiếm đó! Đại trưởng để ý coi, lúc đùa vui, ai cũng mạnh miệng nhưng nghiêm túc lại thì không ai dám tính chuyện riêng tư dù chỉ nửa ánh mắt. Đại trưởng có thấy chị Bi thương chú Hai Mô đến cỡ mức nào không? Chú nớ coi ra cũng nặng tình nghĩa lắm đó! Nhưng rồi đành cầm lòng nín nhịn vì nhiệm vụ...".

Thảo dừng lời cùng tiếng thở dài. Tôi rất hối hận vì gần một năm chủ trì trông coi đơn vị, tôi chỉ biết hết lòng vì cái chung như Thảo nói mà đã không nhìn ra các góc khuất ở mỗi con người...

Bỗng Thảo lại sôi nổi: Phải thay đổi thôi đại trưởng ạ!". Tôi ngơ ngác chưa biết đáp thế nào thì cô tiếp: "Chiến tranh chưa biết khi mô dứt, tuổi trẻ thì cứ qua đi từng ngày cùng với bao công việc gian khổ, hy sinh, mất mát... Phải tính sao để có yêu đương, có đôi lứa, có hy vọng để có lực mà đánh giặc lâu dài chớ. Anh? Đại trưởng nè, trong bữa cơm tân niên trưa nay, anh tuyên bố cho chú Hai Mô với chị Bi đi nha! Anh hứa quyết liệt với em Thảo đi. Anh?".

Như người sực tỉnh, tôi gật gật đầu: "Đồng ý! Đồng ý!...". Thảo đặt hai bàn tay cô vào tay tôi. Bốn bàn tay chúng tôi trong nhau nóng ấm lạ kỳ. Chúng tôi nhìn vào mắt nhau. Đôi mắt Thảo bừng cháy thứ ánh sáng kỳ lạ, đẹp và quyến rũ mà đến tận bây giờ tôi vẫn không sao tả được. Tôi xốn xang muốn đặt một nụ hôn vào đó nhưng không biết phải bắt đầu như thế nào...

Truyện ngắn của LÊ NGỌC MINH