Vở chèo “Người về nơi đất cũ” do NSND Doãn Hoàng Giang đạo diễn đề cập đến câu chuyện không mới nhưng đang rất thời sự ở nước ta hiện nay, đó là nạn phá rừng. Chỉ trong vài năm trở lại đây, nhiều vụ việc phá rừng, khai thác rừng trái phép ở các địa phương trong cả nước đã bị phát hiện và xử lý. Hậu quả của việc phá rừng chúng ta đã phải gánh chịu, đó là những trận lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng ở các tỉnh miền núi, gây thiệt hại lớn về người và của. Câu chuyện  “Người về nơi đất cũ” xoay quanh cuộc chiến đấu của những người làm nhiệm vụ gác rừng cùng chính quyền, nhân dân địa phương chống lại những kẻ lâm tặc, buôn gỗ với lòng tham vô đáy đã không từ thủ đoạn nào để triệt hạ những cánh rừng phòng hộ. Qua đó cũng phản ánh được bối cảnh xã hội điển hình với những số phận người đại diện cho thiện-ác, trắng-đen.

leftcenterrightdel
Một cảnh trong vở chèo “Người về nơi đất cũ”. Ảnh: THU HÒA

“Người về nơi đất cũ” được phỏng theo tác phẩm văn học kinh điển Nga “Trên mảnh đất người đời” của Anatoli Stepanovich Ivanov: Một con người lương thiện, trung thực bị người yêu phản bội, bị ngồi tù oan. Tưởng như cuộc đời anh sẽ như kẻ bỏ đi với những ngày sống trong nỗi hận thù, oan ức. Nhưng, với bản chất nhân hậu cùng nghị lực và niềm tin vào lẽ phải, cuối cùng anh vẫn có được cuộc sống ý nghĩa. Kẻ cướp người yêu, hãm hại anh ngồi tù oan với bản chất đê hèn, xấu xa, dù sống nhởn nhơ được một thời gian nhưng kết cục phải tự kết liễu đời mình vì không chịu nổi những ám ảnh tội lỗi…

“Trên mảnh đất người đời” đã được Việt Nam hóa trong “Người về nơi đất cũ” bởi hai tác giả Sỹ Hanh-Nhật Linh để phù hợp với bối cảnh của nước ta. Trung (NSƯT Đình Óng thủ vai) bị hãm hại phải ngồi tù oan, rồi được giải oan và đi bộ đội. Sau gần 10 năm, anh trở về quê. Tưởng như sẽ phải sống đơn độc khi người thân duy nhất là mẹ đã mất trong lúc anh đi bộ đội, nhưng với sự thấu hiểu, động viên của ông chủ tịch UBND xã, Trung đã có một công việc ý nghĩa là làm người canh gác cánh rừng phòng hộ. Không chỉ vậy, với bản tính hiền lành, trung thực, Trung còn được những người dân lương thiện yêu quý, đặc biệt là tình cảm chân thành của cô gái xinh đẹp, hiểu biết, bản lĩnh tên Tâm (NSƯT Thùy Linh thủ vai).

Những tưởng cuộc sống của Trung sẽ diễn ra êm đềm nhưng anh bất ngờ biết được sự thật về nỗi oan đi tù năm xưa là do bị chính cô người yêu xinh đẹp Hồng Đào (Thúy Nga thủ vai) và tên Bất (Thanh Huấn thủ vai) thông đồng với nhau hãm hại anh. Sự thật ấy khiến anh phải sống trong những ngày thù hận, nhất là khi anh vẫn phải đối diện với bộ mặt của những kẻ phản bội, hãm hại mình. Câu chuyện lên đến đỉnh điểm khi vợ chồng Bất-Đào là những kẻ tham lam, làm nô lệ cho đồng tiền đã không biết xấu hổ, nhiều lần đến tìm hai người gác rừng là Trung và Thành (Xuân Hải thủ vai) để mua chuộc, dụ dỗ, nhằm chặt phá cánh rừng phòng hộ nhiều gỗ quý kiếm lời… Nhưng với bản lĩnh của một người chiến sĩ, Trung và Thành đã vượt qua những cám dỗ vật chất, quyết đấu tranh chống lại cái xấu, đưa tội ác ra ánh sáng.

Trong “Người về nơi đất cũ” người xem thấy một thực tế đang diễn ra ở bất cứ xã hội nào, đó là sự song hành của cái tốt và cái xấu. Trong cuộc sống, vẫn có những kẻ như vợ chồng Bất, bị đồng tiền làm tha hóa, bất chấp mọi thủ đoạn để đạt được mục đích xấu xa. Thế nhưng, trong cuộc sống vẫn luôn có những người như Trung và Thành-những người chiến sĩ trong thời bình vẫn giữ nguyên phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ; những người cán bộ liêm khiết vì dân, vì nước như ông chủ tịch UBND xã; những người dân biết trân trọng người tốt và dám đấu tranh bảo vệ lẽ phải như Tâm… Họ luôn có niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống và sẵn sàng dấn thân vào cuộc chiến để bảo vệ những điều phải, lan tỏa những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống hôm nay.

Vở chèo không chỉ dừng lại ở câu chuyện của người bảo vệ rừng với bọn lâm tặc phá rừng. Hơn thế, đó là sự khẳng định rằng, trong cuộc đấu tranh giữa thiện-ác, chiến thắng cuối cùng luôn thuộc về lẽ phải, điều ác chắc chắn sẽ bị thủ tiêu. Và trong cuộc chiến đó, nổi lên hình ảnh về người chiến sĩ gắn với công cuộc xây dựng đất nước trong giai đoạn hiện nay, qua việc tập trung khắc họa, làm nổi bật hình tượng nhân vật Trung. Qua đó, tôn vinh, ngợi ca người chiến sĩ dù trong hoàn cảnh nào cũng nêu cao tinh thần vì dân, vì nước, trở thành biểu tượng đẹp đẽ, là chỗ dựa tin cậy của nhân dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bỏ qua những kỳ vọng cao hơn của khán giả khó tính về vở diễn, “Người về nơi đất cũ” được đánh giá là vở chèo có nội dung tư tưởng tốt, giá trị nhân văn sâu sắc, có tính thời sự, tính giáo dục, chiến đấu cao. Đặc biệt, không thể không nhắc đến giọng hát chèo mượt mà, đầy cảm xúc của các nghệ sĩ tài năng được đánh giá cao không chỉ trong nhà hát mà ở cả sân khấu chèo toàn quốc. 

DƯƠNG THU