Cơn ác mộng mà đất nước New Zealand yên ả, người dân hiền lành đang trải qua cũng giống như những gì đất nước Bắc Âu Na Uy thanh bình từng gánh chịu khoảng 8 năm về trước. Khi đó, năm 2011, kẻ thủ ác Breivik đã xả súng điên loạn cướp đi sinh mạng của 77 người. Còn năm 2019, tại New Zealand, 50 con người vô tội đã bị thiệt mạng bởi những kẻ mang tư tưởng cực đoan, gây tội ác theo đúng cách thức “máu lạnh” mà Breivik đã làm.

Trước khi hành động, cũng giống như Breivik, nghi phạm ở New Zealand Brenton Harrison Tarrant cũng đăng một bản tuyên ngôn chống người nhập cư, chống người Hồi giáo mà tên này coi là “những kẻ xâm lược”. Những gì hắn thể hiện trong bản tuyên ngôn và những video của sát thủ Tarrant cho thấy tên này đã bị nhiễm tư tưởng cực đoan và truyền cảm hứng từ nhiều nhóm cực đoan khác nhau. Trong đó nổi bật là tư tưởng của những phần tử cực đoan theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng. Ngay cả khi ra tòa, tay của Tarrant còn ra dấu hiệu giống biểu tượng phân biệt chủng tộc. Những dòng chữ màu trắng trên khẩu súng trường mà Tarrant gây tội ác chính là “cương lĩnh” của chủ nghĩa da trắng thượng đẳng do David Lane, một tên khủng bố phát xít mới người Mỹ truyền bá. Trong bản tuyên ngôn của Tarrant được hắn lan truyền trên mạng xã hội, người ta còn thấy nhiều cái tên khét tiếng của những sát thủ theo chủ nghĩa dân tộc da trắng.

Trong khi phải đương đầu với chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, chủ nghĩa dân tộc cực đoan kiểu “da trắng thượng đẳng” ngày càng trở thành mối đe dọa với nhiều quốc gia, kể cả những nước luôn tự hào về mối quan hệ chủng tộc cũng như chính sách nhập cư tích cực, mà New Zealand là một ví dụ. Thống kê cho thấy chỉ 1% dân số New Zealand là người gốc bản địa, trong khi hơn ba phần tư là người nhập cư hoặc kiều dân được sinh ra ở nước ngoài. Một nghiên cứu cho biết, những chính sách mất cân bằng, thường có xu hướng trao ít cơ hội cho người Hồi giáo hơn so với các cộng đồng người khác, cũng chính là một trong những nguồn cơn của bi kịch. Cộng với đó là sự hình thành của một “cộng đồng da trắng” siêu quyền lực cũng là căn nguyên làm bùng phát mâu thuẫn.

Nhận thức được vấn đề nghiêm trọng của “con sóng” ngầm đó, bất chấp vụ tấn công đã cướp đi sinh mạng của những người Hồi giáo, một lãnh đạo Hồi giáo có tên Halim ở thành phố Christchurch vẫn tuyên bố xoa dịu rằng: “Những người Hồi giáo vẫn yêu mến New Zealand, vẫn coi nơi đây là nhà của mình”. Ông Halim nói rằng hầu hết người New Zealand sẵn lòng hỗ trợ cộng đồng Hồi giáo: “Họ đã ôm lấy tôi và thắt chặt tình đoàn kết. Điều này rất quan trọng”.

Lịch sử đã từng chứng kiến những cuộc đụng độ giữa các nền văn minh để lại không ít hậu quả nặng nề. Những kẻ thủ ác nhiễm tư tưởng chủ nghĩa da trắng thượng đẳng tuyên bố hành động để trả thù những phần tử khủng bố Hồi giáo, những người nhập cư đã gây ra cái chết cho những người da trắng. Mục tiêu của sát thủ Tarrant chính là ngăn chặn những người Hồi giáo và không phải da trắng kiểm soát xã hội phương Tây, “tống cổ” những người này khỏi vùng đất của người da trắng. Các hành động khủng bố như của những kẻ như Brevik hay Tarrant đang càng khoét sâu hận thù và đẩy cuộc đối đầu giữa phương Tây và thế giới Hồi giáo lên mức nguy hiểm hơn.

Đáng chú ý hơn, “cú sốc” ở New Zealand cho thấy mầm mống của chủ nghĩa dân tộc cực đoan đã và đang tìm được “mảnh đất màu mỡ” để sinh sôi, nảy nở, đó là các trang mạng xã hội thu hút đông đảo người dùng. Sự bùng nổ của internet khiến thế giới ngày càng “phẳng” hơn, đã góp phần mang lại một không gian gần như không giới hạn cho những kẻ có cùng “chí hướng” trao đổi về các đề tài cực đoan và lôi kéo thêm ngày càng đông những kẻ ngoại đạo tham gia. Sự lan truyền nhanh chóng của chủ nghĩa cực đoan có thể ví như một loại “bệnh dịch”, mà nếu không được ngăn chặn kịp thời, không ai dám chắc sẽ không tiếp tục xuất hiện thêm một Breivik, hay Tarrant nữa trong tương lai.

MAI NGUYÊN