Đó còn là “trái tim nặng trĩu” của Chủ tịch Hạ viện Anh, bà Andrea Leadsom khi buộc phải “dứt áo ra đi” trước đó vì không tin Brexit sẽ giữ được hình hài thuở ban đầu khi trưng cầu dân ý năm 2016. Và trước nữa, cựu Thủ tướng David Cameron đã từ chức trong nuối tiếc vì không ngăn được người dân Anh ủng hộ ra đi sau cuộc trưng cầu dân ý này.
Việc các nhà lãnh đạo Anh lần lượt từ nhiệm giữa chừng kể từ khi bắt đầu tiến trình Brexit chính là thước đo cho sự lựa chọn chia tay EU của nước này. Sau buổi đầu thôi thúc muốn xa rời EU bởi mối đe dọa từ làn sóng nhập cư đổ vào châu Âu, sự ngao ngán với “lục địa già” cùng gánh nặng tài chính đóng góp cho “ngôi nhà chung”…, nước Anh giờ đây đang lừng chừng giữa ra đi và ở lại. Việc bà Theresa May phải từ chức sau 3 lần thất bại khi thuyết phục các phe phái trong chính phủ của mình ủng hộ thỏa thuận Brexit sửa đổi càng chứng tỏ nước Anh chưa sẵn sàng cho ngày ra đi. Hiện nay, chính EU mới là bên mất kiên nhẫn với một nước Anh bảo thủ và thiếu quyết đoán.
Mọi chuyện đều có nguyên do. Khi bỏ lá phiếu ủng hộ “ra đi”, người dân Anh chắc cũng không thể hình dung Brexit sẽ mang lại điều gì cho họ. Bởi mọi tác động tốt, xấu hậu Brexit dù sao vẫn chỉ là những phân tích và phỏng đoán. Trong khi cái họ đang phải chịu đựng hằng ngày chính là sự lo lắng và hoang mang trước một Brexit đầy bế tắc, đang tạo ra cuộc khủng hoảng trên chính trường kéo theo nhiều hệ lụy. Họ quay ra đổ lỗi cho chính phủ vì không cho họ biết Brexit sẽ tác động thế nào trước khi bỏ lá phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý vài năm trước. Hệ quả là xuất hiện những lời kêu gọi đòi tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý lần 2 về Brexit, cho dù điều này là không khả thi ở nước Anh bảo thủ và đầy kiêu hãnh. Còn quá sớm để khẳng định lựa chọn Brexit có phải là sai lầm hay không, nhưng những gì nước Anh đang phải trải qua vì cuộc “chia tay” với EU là điều chẳng hề dễ chịu chút nào.
Giữa những chỉ trích, Chính phủ Anh đang cho thấy cũng không thể lường trước được Brexit lại trở thành một “mớ bòng bong” như bây giờ. Còn nhớ bà Theresa May khi mới bước vào nhà số 10 phố Downing với tư cách tân chủ nhân đã tự tin sẽ giải quyết được hàng “núi” thách thức trong tiến trình này. Nhưng cuối cùng, bà đã phải chịu “đầu hàng” trước các thế lực chống Brexit trong chính phủ thuộc cả phe Công đảng đối lập lẫn trong Đảng Bảo thủ của mình. Những bất đồng về thỏa thuận Brexit nước Anh đạt được với EU hồi cuối năm 2018, nhất là vấn đề biên giới Bắc Ireland chỉ là phần nổi của tảng băng chìm chia rẽ trên chính trường nước Anh. Đảng Bảo thủ của bà Theresa May mất đoàn kết vì Brexit bởi những thế lực muốn thay bà bằng một nhân vật mới. Còn với Công đảng, Brexit đã trở thành con bài chính trị để thúc đẩy cơ hội giành lại quyền lực từ Đảng Bảo thủ. Việc Công đảng quyết liệt chống lại Brexit mà không đưa ra được giải pháp thay thế khả thi chỉ càng khiến tình hình thêm rối rắm.
Để thay đổi cục diện bế tắc hiện nay đối với nước Anh là điều hết sức nan giải. Nhưng một cuộc đua quyền lực mới lại đang bắt đầu diễn ra trong Đảng Bảo thủ để lựa chọn lãnh đạo mới và cũng là chủ nhân cho chiếc ghế thủ tướng, được hy vọng sẽ tiếp tục chèo lái “con thuyền Brexit” đi tới đích. Ứng cử viên được cho là sáng giá nhất cho chiếc ghế này, cựu Ngoại trưởng Boris Johnson nói rằng, lãnh đạo mới của nước Anh có cơ hội tạo ra những điều khác biệt về Brexit. Nhưng e rằng ông đã quá lạc quan, vì Brexit chưa thể là “lối thoát” cho nước Anh, ít ra là vào thời điểm đầy chia rẽ như hiện nay. Cho dù có thỏa thuận hay không thỏa thuận, nước Anh cũng phải rời “mái nhà chung” vào hạn chót 31-10 năm nay. Những gì nước Anh phải đối mặt sau cuộc “chia tay” vội vàng này mới là điều đáng lo lắng.
MAI NGUYÊN