Quả bom đầu tiên phát nổ là tại nhà hàng đang có đông người xếp hàng chờ lấy đồ buffet sáng của khách sạn Cinnamon Grand có khá đông người nước ngoài. Vì đang là dịp cuối tuần, lại trùng Lễ Phục sinh nên nhà hàng rất đông khách. Kiểu tấn công man rợ nhắm vào dân thường và chọn nơi đông đúc để tạo hiệu quả tối đa cũng như gây tiếng vang lớn nhằm phô trương thanh thế như thế này vẫn được IS áp dụng ở thời kỳ hưng thịnh và cả ở giai đoạn gần suy tàn sau đó. 6/8 vụ tấn công ở Sri Lanka xảy ra ở 3 khách sạn hạng sang tầm cỡ 5 sao và 3 nhà thờ, chủ yếu ở thủ đô Colombo và vùng lân cận vào đúng dịp Lễ Phục sinh.

Hiện sào huyệt cuối cùng của IS tại Syria đã bị tiêu diệt, nhưng chỉ mới đây ít tuần, tổ chức này được cho là có dính líu tới các vụ tấn công nhằm vào cộng đồng Thiên Chúa giáo trong các dịp lễ, nhất là dịp Giáng sinh và Phục sinh. Giới chuyên gia đã cảnh báo rằng việc IS bị đánh bại ở Trung Đông không có nghĩa là chúng đã hoàn toàn biến mất, bởi có nhiều nhóm nổi dậy vẫn tiếp tục “tiếp thu” những tư tưởng cực đoan của tổ chức khủng bố này để gây tội ác.

Đối với Sri Lanka, loạt vụ tấn công khủng bố được cho là thất bại của tình báo quốc gia Nam Á này. Bởi lực lượng an ninh Sri Lanka quá tập trung vào mối đe dọa trong quá khứ nhằm đề phòng sự trỗi dậy của lực lượng phiến quân địa phương nên đã bỏ qua những tổ chức khủng bố bị tiêm nhiễm tư tưởng cực đoan hiện đại như kiểu IS.

Tình báo địa phương Sri Lanka đã nhận được thông tin về nguy cơ tấn công bằng cách đánh bom tự sát nhằm vào các nhà thờ nổi tiếng từ 10 ngày trước khi xảy ra loạt vụ đánh bom, nhưng không có một cảnh báo nào được đưa ra và các giới chức, thậm chí cả Thủ tướng nước này cũng không hề được báo cáo. Đến khi các vụ tấn công xảy ra, dường như Sri Lanka đã hoàn toàn bị bất ngờ bởi chúng được lên kế hoạch kỹ lưỡng.

Giới chuyên gia cho rằng, nước này đã không theo kịp những mối đe dọa ngày nay cho dù quân đội và lực lượng tình báo có mạng lưới hoạt động hiệu quả sau hàng chục năm chống lại lực lượng Những con hổ giải phóng Tamil (LTTE). Họ được cho là đã quá tập trung đề phòng cộng đồng thiểu số Tamil theo đạo Hindu, đạo Hồi và đạo Kito, mà không cảnh giác trước một số phần tử Hồi giáo cực đoan đã rời khỏi đất nước tới Syria để tham gia vào cuộc chiến ở đây. Năm 2016, Bộ trưởng Tư pháp Sri Lanka cho biết, 32 người theo đạo Hồi sinh ra trong những gia đình trí thức được giáo dục tốt ở nước này đã gia nhập hàng ngũ IS ở Syria. Giới chuyên gia cho rằng, sự suy tàn của IS ở Trung Đông có thể khiến những kẻ cực đoan tìm đường trở lại quê hương và thực hiện các cuộc tấn công ngay tại đây. Những kẻ cực đoan rời bỏ quê hương Sri Lanka có thể cũng không phải ngoại lệ.

Cho đến nay, đất nước Sri Lanka vẫn chưa thoát khỏi “di sản” nặng nề của cuộc nội chiến kéo dài từ năm 1983 đến 2009-giai đoạn các phiến quân Tamil đấu tranh vũ trang để tạo ra một nhà nước độc lập. Dù sau đó lực lượng nổi dậy Tamil đã bị đẩy lui nhưng những hệ lụy của chia rẽ tôn giáo vẫn dai dẳng ở nước này. Loạt vụ tấn công dịp Lễ Phục sinh này xảy ra trong bối cảnh căng thẳng tôn giáo diễn ra ở Sri Lanka. Sri Lanka từ lâu vẫn bị chia rẽ giữa cộng đồng người Sinhala chiếm đa số chủ yếu theo đạo Phật và cộng đồng Tamil thiểu số.

Dù động cơ đằng sau loạt vụ đánh bom ở Sri Lanka là gì, đây vẫn là lời cảnh báo cho thấy chủ nghĩa cực đoan đang là mối đe dọa lớn và không loại trừ bất kỳ quốc gia nào. IS có thể đã bị tiêu diệt ở Trung Đông nhưng những tàn dư của tư tưởng cực đoan của chúng sẽ vẫn tiếp tục “trỗi dậy” ở nhiều khu vực trên thế giới và cuộc chiến chống khủng bố vẫn còn cả chặng đường dài phía trước.

XUÂN PHONG