- Thầy Châu, thầy có nhớ em không ạ?

Ngỡ ngàng, vị bác sĩ già mái tóc đã hoa râm, nguyên Viện trưởng Viện Quân y 1 của Quân y Tây Nguyên dường như đang lục tìm trong trí nhớ thì bác sĩ Phạm Văn Tùng tiếp lời:

- Em chính là người thương binh tưởng đã chết, được thầy và các y sĩ, bác sĩ ở Quân y viện 1 Tây Nguyên cứu sống năm 1972 đây ạ…

- À, tôi nhớ ra rồi, cậu là Tùng có phải không?

Cảm động đến nghẹn ngào, hai người lính đều đã từng trải qua những năm tháng khốc liệt ở Mặt trận Tây Nguyên, lặng lẽ ôm nhau. Ký ức thuở chiến trường ùa về trong đầu người cựu chiến binh Phạm Văn Tùng như mới ngày hôm qua…

leftcenterrightdel
Bác sĩ Phạm Văn Tùng kể chuyện một thời ở Trường Sơn.

Một lần thoát chết

Sau nhiều trận đánh khốc liệt giữa ta và địch, trận cuối ở nghĩa địa đồi tròn thuộc thị xã Kon Tum giữa tháng 5-1972, cán bộ, chiến sĩ Trung đội 3, Đại đội 3, Tiểu đoàn 16, Sư đoàn 320A của Phạm Văn Tùng hầu hết đã anh dũng hy sinh trong khi chiến đấu cản đường tiến của địch cho đại quân an toàn rút lui. Chiến sĩ Phạm Văn Tùng bị thương nặng. Khi tỉnh dậy, thấy chỉ còn một mình mình giữa rừng già Tây Nguyên, trong ánh lửa hỏa châu của trận đánh đang tiếp diễn, anh xác định phải tìm đường về lại đơn vị chiến đấu. Trong tình cảnh ấy, cơ hội sống thật quá mong manh…

Một mình bị thương và sốt rét rừng, anh lần tìm đơn vị giữa rừng rậm hoang vu trong mùa mưa Tây Nguyên. Gần 10 ngày chống chọi với đói, sốt rét, muỗi, vắt rừng…, Tùng lả đi, lúc tỉnh, lúc mê. Biết mình sức đã cạn, không còn sống được bao lâu nữa, anh cố lết tới hốc đá bên trong thác nước tung bọt trắng xóa giội từ trên cao xuống, nằm chờ chết.

Đang chập chờn giữa hai bờ hư thực, chiến sĩ Phạm Văn Tùng chợt giật mình khi nhìn thấy 4 cẳng chân đầy bùn đất đi lần xuống. May thay, đó là hai chiến sĩ vệ binh Sư đoàn 320A cũng đang bị lạc đường… Còn gần một bò gạo, cả ba bỏ vào mũ sắt nấu cháo. Nhờ có chút hơi hồ, ai cũng dần tỉnh.

Ba chiến sĩ dìu nhau đi tìm đơn vị. Họ đi rất chậm, vì đói lả, sốt rét liên miên. Cứ nghe nơi nào có tiếng bom đạn là lần đến. Cho tới một ngày, khi tìm được vệt đường của bộ đội vừa đi qua, đang đi, cơn sốt rét của Tùng lại tới. Nghĩ rằng, nếu cứ đi tiếp thế này thì cả ba anh em sẽ suy kiệt mà chết với nhau, anh quyết định sẽ chết một mình để không ảnh hưởng tới hai người đồng đội. Anh dừng lại, với lý do đã tìm thấy đường, đề nghị tách làm hai đoàn đi ngược chiều nhau để tìm đồng đội và hẹn rằng nếu gặp được bộ đội mình thì báo rằng ở đầu kia có người cần cứu giúp. Thấy anh yếu quá, hai chiến sĩ đi cùng là Thái và Lược ngần ngừ không chịu nhưng Phạm Văn Tùng cương quyết. Chia nhau củ mài nhỏ, dùng dằng một hồi, họ đành chia tay...

Đã quá mệt vì lên cơn sốt rét, ngồi trên ba lô lép kẹp, Phạm Văn Tùng chỉ mong đồng đội của mình đi khuất là sẽ rẽ vào rừng mắc võng để yên nghỉ cho thanh thản. Quả nhiên, ngay sau đó, mắt anh mờ dần rồi đột nhiên không biết gì nữa. Khi tỉnh dậy, anh thấy mình nằm trên giường bệnh bằng tre trong nhà bán hầm, toàn thân bất động. Sau mới biết, đây là Ban Nội 3 của Viện 1, đứng chân ở Núi Hổ, ven suối Tà Bộp, Tà Dạt, sát biên giới Campuchia do bác sĩ Nguyễn Viết Châu làm Trưởng ban…

Khi nghe bác sĩ Tùng kể lại chuyện xưa, bác sĩ Nguyễn Viết Châu nhìn về xa xăm, giọng ông chùng xuống:

- Tôi còn nhớ, hôm đó cậu bị hôn mê, nằm trên đường mòn và được đồng đội tìm thấy. Cũng may, cậu nằm ngay rìa đường, nếu cậu chỉ bò sâu vào rừng mươi mét nữa thôi thì giữa rừng rậm Tây Nguyên, chúng tôi làm sao tìm thấy được. Đã có chiến sĩ ta chỉ nằm vài hôm trong rừng, bộ đội hành quân qua, thấy những gì còn lại chỉ là một đống đất mối đùn nổi rõ hình người. Hôm đó, đưa cậu về Quân y viện 1 Tây Nguyên, tưởng cậu đã chết nên anh em đã đào huyệt, ghi lại số hiệu của cậu để chuẩn bị chôn cất, nhưng một y sĩ tình cờ đưa sợi bông vào trước mũi cậu và cảm thấy vẫn còn hơi bay nhè nhẹ nên các bác sĩ quyết định đưa lại buồng hồi sức tích cực của viện. Hồng cầu của cậu lúc đó chỉ còn 83 vạn. May thay, mỗi người tiếp thêm cho một ít máu nên cậu đã qua được. Nghe anh em nói lại, sau đó cậu đã chống gậy lên thăm cái huyệt đào sẵn đó phải không? Nơi đó lẽ ra của cậu. Nhưng khi cậu ngồi dậy được thì cậu Mại, người Thanh Hóa lại nằm xuống, chính cái huyệt đó.

Nghe bác sĩ Nguyễn Viết Châu nhắc lại, kỹ đến từng chi tiết, Phạm Văn Tùng càng thấy mình may mắn. Các y sĩ, bác sĩ Quân y viện 1 Tây Nguyên ngày ấy đã dành những giọt máu nóng ít ỏi để truyền cho anh. Họ đã sinh ra anh lần thứ hai.

Và quyết tâm trở thành bác sĩ

Sau Đại thắng Mùa xuân, tháng 8-1975, Phạm Văn Tùng được đơn vị cử ra miền Bắc học tập. Trên chuyến xe Zin 157 đi cùng anh có một cán bộ là Đại đội phó Đại đội 3, Tiểu đoàn 16, Sư đoàn 320A ngồi cuối thùng xe. Ngang đường mới nhận ra nhau, quá ngạc nhiên, đồng chí ấy hỏi: “Tùng đấy à, cậu chết rồi, sao lại ở đây? Năm 1972, đơn vị lấy cậu và một số anh em đã hy sinh làm tấm gương tiêu biểu để động viên anh em trẻ chiến đấu kia mà”.

Phạm Văn Tùng kể lại cho người đồng đội nghe về sự hồi sinh thần kỳ của mình sau trận đánh ở thị xã Kon Tum mấy năm về trước; đồng thời kể lại lý do mình có mặt trên chuyến xe ra Bắc hôm đó. Sau lần được cứu ấy, anh tự hứa với lòng, sau này, nếu còn sống, dù cụt chân, cụt tay hay chột mắt, anh vẫn mong được theo học ngành y cứu người, để có thể đền đáp, tri ân những đồng đội quân y đã cứu sống mình giữa đại ngàn Tây Nguyên năm đó. Bởi tâm nguyện đó, năm 1976, khi học ở Trường Văn hóa của Bộ Quốc phòng ở Lạng Sơn, anh được tiêu chuẩn đi học nước ngoài nhưng đã xin ở lại để vào học Trường Đại học Y Hà Nội và trở thành bác sĩ. Qua nhiều cương vị, từ cán bộ giảng dạy Trường Đại học Y Hà Nội; bác sĩ nội trú tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai; Thư ký trưởng của Bộ trưởng Bộ Y tế; rồi về làm Phó giám đốc Bệnh viện E (Bộ Y tế), bác sĩ Phạm Văn Tùng đều tự hào đã đem khí chất của người lính vào một mặt trận mới. Trong quãng đời gần 30 năm là bác sĩ, phục vụ, điều trị, chăm sóc người bệnh, nhiều khi anh phải đối diện với những ca bệnh cấp cứu nặng, không khác gì bước vào một trận đánh trên chiến trường năm xưa. Đó cũng là lúc dũng khí và phẩm chất của người lính đã tiếp thêm cho anh trách nhiệm và tấm lòng của một lương y. Bác sĩ Phạm Văn Tùng đã trở nên thân thuộc với nhiều gia đình bệnh nhân, không chỉ bởi chuyên môn giỏi, mà còn vì tấm lòng “từ mẫu”.

Giờ đây, khi đã nghỉ hưu, xúc động kể lại những chuyện đã qua, cựu chiến binh, bác sĩ Phạm Văn Tùng quả quyết, đó là những năm tháng đầy ý nghĩa của cuộc đời khi anh đã thực hiện được khát vọng nhen lên tự thuở là lính Trường Sơn.

Bài và ảnh: HỒNG LINH