Không những vậy, đến với thành phố, du khách còn được thư giãn, thả lỏng tâm hồn khi được dạo mát ở nhiều công viên sở hữu giá trị về lịch sử, vị trí, cây xanh như: 30-4, 23-9, Thảo Cầm Viên, Tao Ðàn, Lê Văn Tám, Gia Ðịnh, Lê Thị Riêng... Nhờ có không gian xanh, thoáng mát, nhiều cây cổ thụ, thảm cỏ rộng, các công viên còn là địa điểm vui chơi giải trí, thể dục thể thao của người dân thành phố và du khách. Dạo bước trong công viên 30-4 (quận 1) vào một sáng cuối tuần, chúng ta không khó để bắt gặp hình ảnh thân thuộc của các bạn trẻ họp mặt, đánh đàn, ca hát vui tươi, những gia đình quây quần bên nhau, những người lớn tuổi ngồi trò chuyện trên ghế đá… Hay ở công viên Tao Đàn là hình ảnh những nhóm học sinh sinh hoạt kỹ năng sống, những nhóm tập thể dục, chơi thể thao và cả những nhóm giao lưu, chia sẻ về thú vui nuôi và chăm sóc chim… Công viên dường như trở thành một phần cuộc sống của người dân thành phố.
Tốc độ đô thị hóa nhanh, mật độ dân cư tập trung đông đúc, nhịp sống sôi động và hối hả thì việc tìm đến những không gian xanh để thư giãn, vui chơi... là nhu cầu tất yếu của người dân thành phố. Thời gian gần đây, cơ quan chức năng của TP Hồ Chí Minh đã có nhiều biện pháp nhằm cải thiện không gian, bộ mặt công viên, như: Chỉnh trang, tăng cường công tác chăm sóc, bảo vệ; ngăn ngừa tệ nạn xã hội, buôn bán hàng rong; đầu tư lắp đặt hệ thống chiếu sáng, dụng cụ tập thể dục... Tuy vậy, để tạo sự bền lâu trong việc giữ gìn, cải thiện không gian công viên thì điều trước tiên phải thuộc về ý thức, trách nhiệm của mỗi người dân xác định công viên là tài sản chung của cộng đồng, có ý nghĩa quan trọng và tầm ảnh hưởng lớn đến chất lượng đời sống đô thị. Có như vậy, công viên mới trở thành môi trường thân thuộc, nhiều giá trị để quay lại phục vụ nhu cầu của chính người dân.
Có điều nghịch lý là, việc phân bố công viên trên địa bàn TP Hồ Chí Minh không đều và bất hợp lý. Các quận nội thành, trung tâm lại là nơi có số lượng, diện tích công viên lớn hơn các vùng còn lại. Trên địa bàn các quận mới, các huyện ngoại thành, diện tích đất công viên công cộng còn rất hạn chế mặc dù có quỹ đất quy hoạch công viên cây xanh lớn. Điển hình như các quận 9, 12, Thủ Đức, Bình Tân, huyện Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh... gần như chưa có công viên công cộng đầy đủ chức năng. Theo Sở Xây dựng thành phố, diện tích quy hoạch đất công viên toàn thành phố là hơn 11.400ha, trong đó, khu vực nội thành cũ (13 quận) là hơn 950ha, khu vực quận mới (6 quận) là hơn 3.700ha và ngoại thành (5 huyện) là hơn 6.700ha. Tính đến cuối năm 2018, thành phố mới chỉ có hơn 490ha đất công viên, diện tích đất công viên đạt bình quân 0,49m2/người, tổng diện tích cây xanh so với yêu cầu chỉ đạt 8%. Để giữ mảng xanh cho đô thị thành phố vẫn còn nhiều việc phải làm.
Thực tế hiện nay, nhiều khu đô thị mới tại thành phố đã chú trọng đầu tư xây dựng công viên với chất lượng tốt để phục vụ người dân, như: Khu đô thị Phú Mỹ Hưng (quận 7), Sala (quận 2), Vạn Phúc (quận Thủ Đức), Vinhomes Central Park (quận Bình Thạnh)… Tuy nhiên, số lượng này chưa nhiều, chưa thu hút đa dạng mọi thành phần, lứa tuổi đến với công viên. Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đã khẳng định, để thành phố là một đô thị phát triển bền vững, nơi có chất lượng sống tốt thì không thể thiếu diện tích dành cho cây xanh. Thành phố sẽ đưa chỉ tiêu phát triển cây xanh vào kế hoạch chuẩn bị Đại hội Đảng bộ thành phố nhiệm kỳ tới.
Chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Trần Du Lịch cho rằng, nếu xây dựng một đô thị xanh thì phải có những con đường xanh, công viên xanh, khu dân cư xanh… Vấn đề đặt ra là quan điểm trong quy hoạch phát triển không gian xanh công cộng. Nhà nước phải ưu tiên sử dụng ngân sách để đầu tư, phát triển, duy trì hoạt động của công viên. Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư, xây dựng, cải tạo, nâng cấp, khai thác các dịch vụ công viên theo hình thức xã hội hóa, kết hợp các loại hình khai thác phù hợp với công viên như: Khu vui chơi, triển lãm, trưng bày hoa cảnh.
Bài và ảnh: TRẦN TUYẾT