Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới năm 2010. Bên cạnh những di tích hiện hữu trên mặt đất thì một số lượng lớn các dấu tích kiến trúc xuất lộ qua khai quật khảo cổ đang được bảo tồn tại chỗ. Góc khám phá “Em làm nhà khảo cổ” ra đời từ năm 2013 đến nay tại khu di sản này là một không gian học tập, trải nghiệm thú vị cho học sinh trên địa bàn “làm nhà khảo cổ nhí” và góp phần quan trọng vào việc giáo dục bảo vệ di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội.
Bà Nguyễn Thị Yến, Trưởng phòng Hướng dẫn-Thuyết minh, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội cho biết, Góc khám phá “Em làm nhà khảo cổ” được xây dựng tại khu di tích 18 Hoàng Diệu với sự hỗ trợ của Văn phòng UNESCO Hà Nội chủ yếu dành cho học sinh tiểu học. Trải nghiệm của “nhà khảo cổ nhí” bắt đầu bằng việc tham quan thực địa để các em tận mắt thấy những hố khảo cổ với các tầng di tích, di vật sống động trong khu di tích khảo cổ. Sau đó các em được chơi trò chơi “Đi tìm báu vật Hoàng cung Thăng Long” để tìm kiếm các hộp mật mã chứa câu hỏi và ghi nhớ các vị trí dấu tích khảo cổ, các hiện vật tiêu biểu tại đây rồi cùng giải đáp những câu hỏi đó; xem phim về Hoàng thành Thăng Long và xem công việc của các nhà khảo cổ.... Trước khi tìm kiếm hiện vật tại các hố khảo cổ giả định, hướng dẫn viên của khu di sản sẽ hướng dẫn rất kỹ về dụng cụ khai quật cũng như kỹ năng và phương pháp làm việc cẩn thận, tỉ mỉ, kiên trì, khoa học, sáng tạo của các nhà khảo cổ. Sau khi làm việc tại hố khảo cổ giả định, các “nhà khảo cổ nhí” sẽ thực hiện nghiên cứu khoa học bằng những hoạt động mô tả về hiện vật, dập hoa văn hiện vật trên giấy dó, ghép tranh và hoàn thiện phiếu hoạt động của chương trình. Kết thúc buổi trải nghiệm, sản phẩm của nhóm sẽ được trưng bày, giới thiệu và các em được trao giấy chứng nhận của chương trình “Em làm nhà khảo cổ”.
Chương trình dành cho học sinh THCS có tên là “Em tìm hiểu di sản Hoàng thành Thăng Long”. Chương trình có thể tiếp đón tối đa 200 học sinh/buổi, trải nghiệm tại khu di sản từ 2 đến 3 giờ đồng hồ. Đến đây, các em cũng được tham quan các điểm di tích tiêu biểu của Hoàng thành Thăng Long như: Đoan Môn, thềm rồng Điện Kính Thiên, Hậu Lâu, di tích cách mạng Nhà D67, hầm Cục Tác chiến, xem phim giới thiệu về di sản, trả lời câu hỏi tìm hiểu về di sản và tham gia các trò chơi kéo co, nhảy bao bố, tự tay làm các sản phẩm thủ công truyền thống như dán quạt giấy, vẽ gốm, in tranh dân gian...
    |
 |
|
Học sinh Trường THCS Nguyễn Công Trứ, TP Hà Nội tham quan, trải nghiệm trong khu di sản. |
Với sự nỗ lực cố gắng của cán bộ, nhân viên Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội và sự kết nối chặt chẽ với các nhà trường, chương trình giáo dục di sản tại Hoàng thành Thăng Long thời gian qua đã thu hút được đông đảo thầy cô giáo và học sinh trên địa bàn Hà Nội đến tham quan, học tập, trải nghiệm. Từ khi ra đời đến nay, đã có hơn 3.000 học sinh THCS và hơn 1.500 học sinh tiểu học được trải nghiệm các chương trình giáo dục di sản, tìm hiểu di sản chuyên sâu tại Hoàng thành Thăng Long. Nhận xét về chương trình này, nhóm học sinh Lớp 5C, Trường Tiểu học Việt Nam-Cuba hào hứng chia sẻ: “Chương trình “Em làm nhà khảo cổ” rất hấp dẫn và bổ ích vì giúp cho chúng em biết về công việc của các nhà khảo cổ, hiểu thêm về lịch sử của Hoàng thành Thăng Long, đồng thời có thể giúp cho chúng em học tốt hơn môn Lịch sử Việt Nam...”. Cô Trần Thị Sơn Ca (Phó hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương) bày tỏ: “Việc dạy và học môn Lịch sử ở trường đôi khi còn hạn chế vì các em chỉ nghe là chính và tiếp thu một cách thụ động. Nhưng khi tham gia chương trình này, các em được chủ động, vừa học vừa chơi, được trải nghiệm thực tế, như vậy dễ dàng tạo ra hứng thú học tập cũng như phát huy sự sáng tạo của học sinh. Kiến thức lịch sử được các em ghi nhớ lâu hơn. Mô hình này nên được mở rộng và phát triển”...
Nhờ hiệu ứng tích cực của chương trình, năm 2018, trung tâm tiếp tục nâng cấp, mở rộng không gian khám phá “Em làm nhà khảo cổ”. Từ ban đầu chỉ đáp ứng được 20 em, nay tăng lên 50 em/buổi và có thể phục vụ được tất cả các ngày trong tuần, mở cửa tự do Góc khám phá cho các em nhỏ trải nghiệm nhân dịp các ngày lễ, Tết trong năm. Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long-Hà Nội cũng đã ký kết hợp tác với Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội để liên kết hoạt động lâu dài, đi vào chiều sâu và bền vững trong việc giáo dục di sản cho học sinh của các trường trên địa bàn thành phố. Hy vọng, với sự kết hợp đồng bộ các giải pháp giáo dục di sản như vậy sẽ góp phần gieo mầm tình yêu để gìn giữ di sản bền vững đối với thế hệ trẻ-những chủ nhân tương lai của Thủ đô.
Bài và ảnh: MINH THÀNH